Lanckoroński pejzaż z problemami rewaloryzacji w tle (cz. 1)

• Autorzy: Godula-Węcławowicz Róża , Węcławowicz Tomasz

Identyfikatory

DOI

10.48234/WK66LANCKORONA

Warianty tytułu

EN

Lanckorona’s townscape with a range of conservation and renovation problems in the background: Part I

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Autorzy zwięźle przedstawiają dzieje Lanckorony, które są tłem dla analizy przeobrażeń przestrzeni historycznej i kulturowej. W konsekwencji unikatowy średniowieczny układ przestrzenny miasta został bezpowrotnie utracony, zanikły przedproża domów przyrynkowych i w narożach głównych ulic, zniekształceniom ulega zabytkowa architektura drewniana, nie chroni się lokalnej toponimii jako wartościowego komponentu niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Działania konserwatorskie, podejmowane z przerwami od lat sześćdziesiątych ubiegłego stulecia oraz na progu bieżącego wieku, okazały się niewystarczające, nawet kontrowersyjne w kontekście zmieniających się potrzeb społecznych i sukcesywnej przemiany miasta w letnisko i miejscowość turystyczną. Autorzy postulują konieczność bardziej realnych rozwiązań prawnych, chroniących wartości materialne i niematerialne Lanckorony.

EN

The authors briefly present the history of Lanckorona, as the background for the analysis of the transformations of historical and cultural space. As a consequence, the unique medieval spatial layout of the city has been irretrievably lost. The raised entrance platforms in front of the Market Square houses have disappeared. The historic wooden architecture is distorted, and the local toponymy is not protected as a valuable component of the cultural heritage. Conservation activities were undertaken successively since the 1960s. They turned out to be insufficient, even controversial in the context of changing social needs and the gradual transformation of the town into a summer tourist resort. The authors point out the need for more real solutions to protect Lanckorona’s historical structure of architecture and non-material values.

Słowa kluczowe

PL

Lanckorona; dziedzictwo; kulturowe; rewaloryzacja urbanistyczna

EN

Lanckorona; cultural heritage; urban; restoration

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2021
• Tom: Nr 66
• Strony: 134--143
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Godula-Węcławowicz Róża

• PAN, Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk

• https://orcid.org/0000-0002-4657-3539

autor

Węcławowicz Tomasz

• Wydział Architektury i Sztuk Pięknych Krakowskiej Akademii im. A.F. Modrzewskiego

• https://orcid.org/0000-0001-5216-5331

Bibliografia

• Archiwalia / Archive materials
• 1. Beiersdorf Zbigniew, Krasnowolski Bogusław, Niewalda Waldemar, „Lanckorona, studium historyczno-urbanistyczne", Kraków 1980, mps (archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie).
• 2. Domański Andrzej, Książek Mieczysław, Perzanowski Zbigniew, „Studium historyczno-urbanistyczne Lanckorony”, Kraków 1965, mps (Zakład Historii Urbanistyki Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej).
• 3. Pieńkowska Hanna, Zołoteńko Zygmunt, Maćkowski Jan, „Informacja planu ogólnoperspektywicznego zagospodarowania przestrzennego Lanckorony do r. 1985, opracowanego w Wojewódzkiej Pracowni Urbanistycznej w Krakowie i Studium programowe ośrodka turystyczno-wypoczynkowego”, Wadowice 1968, mps (archiwum autorów).
• 4. Sternal Teresa [Naczelnik gminy], „Organizacja i formy prawne ochrony zabytków na szczeblu gminnym na przykładzie gminy Lanckorona”, [b.r.w.], mps (archiwum autorów).
• 5. W sprawie dawnej naszej kultury w Lanckoronie, Odezwa Towarzystwa Przyjaciół Lanckorony, Lanckorona 2 IX 1963 (archiwum autorów).
• Opracowania / Secondary sources
• 6. Berdecka Anna, Lokacje i zagospodarowanie miast królewskich w Małopolsce za Kazimierza Wielkiego (1333–1370), Wrocław–Warszawa–Kraków 1982.
• 7. Berdecka Anna, Nowe lokacje miast królewskich w Małopolsce w latach 1222–1370. Chronologia i rozmieszczenie, „Przegląd Historyczny” 1974, nr 65, z. 4.
• 8. Godula-Węcławowicz Róża, Tutejsi i przybysze. Przyczynek do autoetnografii Lanckorony, „Zeszyty Wiejskie”2020, nr 26.
• 9. Jasieński Henryk, Zagadnienie styków domów szczytowych na przykładzie projektu przepisów miejscowych dla Lanckorony, „Biuletyn Historii Sztuki i Kultury” 1938, t. 6.
• 10. Krasnowolski Bogusław, Lokacyjne układy urbanistyczne na Ziemi Krakowskiej w XIII i XIV wieku, t. 1–2, Kraków 2004.
• 11. Kuśnierz-Krupa Dominika, Historia zagospodarowania przestrzennego miasta kazimierzowskiego w Małopolsce na przykładzie Skawiny, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2010, nr 28.
• 12. Kuśnierz-Krupa Dominika, XIV-wieczne układy urbanistyczne w Małopolsce i na Podkarpaciu. Stan zachowania, ochrona i rewaloryzacja, Kraków 2019.
• 13. Lenczowski Franciszek, Z dziejów Lanckorony, „Studia Historyczne” 1973, nr 16 (4).
• 14. Memoryał do Wysokiego Sejmu w Warszawie w sprawie urządzenia letniska i zakładu wychowawczego dla sierot powojennych w Lanckoronie pod Krakowem, Kraków 1919.
• 15. Mitkowska Anna, Lanckorona’s Market Square in the Context of the Landscape, „Technical Transactions” 2019, nr 4.
• 16. Perzanowski Zbigniew, Lanckorona. Powstanie miasta i dzieje jego rozwoju do końca XVI wieku, [w:] red. Jacek Chrobaczyński, Andrzej Jureczka, Michał Śliwa, Ojczyzna bliższa i dalsza. Studia historyczne ofiarowane Feliksowi Kirykowi w 60. rocznicę urodzin, Kraków 1993.
• 17. Sypowski Franciszek, Miasta Lanckorony świadki przeszłości. Z publicystyki i historii dawnej kultury polskiej kart kilka, Wieliczka 1938.
• 18. Treter Bogdan, Dzienniki konserwatorskie z lat 1931–1944, red. Olga Dyba, Marian Kornecki, Roman Marcinek, „Teki Krakowskie” 2000, t. 11.
• Akty prawne / Legal acts
• 19. Uchwała nr XIX/162/16 Rady Gminy Lanckorona z 30 listopada 2016 w sprawie nadania nazw ulicom w miejscowości Lanckorona, „Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego”, Kraków, 12 XII 2016, poz. 7485.
• 20. Uchwała nr XXXVII/319/18 Rady Gminy Lanckorona z 17 października 2018 w sprawie przyjęcia Programu opieki nad zabytkami Gminy Lanckorona na lata 2019–2022, „Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego”, Kraków, 13 XI 2018, poz. 7645.
• Źródła elektroniczne / Electronic sources
• 21. Kalwaria Zebrzydowska: https://swiatowedziedzictwo. nid.pl/wpis/kalwaria-zebrzydowska/ 905-kalwaria-
• mapa-granice.
• 22. Strategia rozwoju gminy Lanckorona 1999–2015 i Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Lanckorona 2012–2020, https://bip.malopolska.pl/uglanckorona, m,233013,dokumenty.html.
• 23. Śledzikowski Tadeusz, Lanckorona. Układ urbanistyczny, Kraków 2014, https://zabytek.pl/pl/obiekty/lanckorona-uklad-urbanistyczny.
• Inne / Others
• 24. Galicja na józefińskiej mapie topograficznej 1779–1783. Die Josephinische Landesaufnahme von Galizien 1779–1783, red. Zdzisław Budzyński, Waldemar Bukowski, Bogusław Dybaś, Andrzej Janeczek, Zdzisław Noga, Kraków–Warszawa 2012–2021.
• 25. Mapa katastralna Lanckorony z roku 1845 (Archiwum Państwowe Kraków, sygn. 29/280/0/24.1/3068).

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).