Średniowieczne kościoły drewniane w Polsce wyrazem geniuszu człowieka i obecności Boga

• Autorzy: Radziewicz-Winnicki R.

Warianty tytułu

EN

Medieval wooden churches in Poland as an expression of human genius and the presence of God

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Kościoły drewniane są w Polsce zjawiskiem szczególnym. Ich niezwykły charakter jest wyrazem idei funkcjonalno-przestrzennej ukształtowanej u zarania chrześcijaństwa na ziemiach polskich. Kiedyś niezwykle powszechne, stanowiły na tle architektury murowanej najliczniejszą grupę obiektów sakralnych. Dziś nieliczne zachowane przykłady, z których najstarsze pochodzą z drugiej połowy XV wieku, stanowią najcenniejszą pamiątkę i świadectwo sacrum dawnych czasów. Mimo iż najstarsze zachowane w Polsce kościoły to obiekty murowane, można zaryzykować stwierdzenie, że oba nurty rozwijane były równocześnie, a ich ewolucję warunkowały czynniki i potrzeby lokalne. Niniejsza praca jest próbą syntetycznego przedstawienia cech typowych dla najwcześniejszych kościołów drewnianych na podstawie znanych XV-wiecznych obiektów. Są to przykłady z terenów Małopolski, Śląska, Wielkopolski i Mazowsza, lecz zdaniem badaczy mogą one stanowić reprezentatywną grupę kościołów drewnianych typu gotyckiego. Opracowanie ma na celu przedstawienie zabytkowej architektury sakralnej z uwzględnieniem takich aspektów, jak: forma, funkcja, konstrukcja, materiał czy właściwości fizykalne. Ważne jest, aby na tę wyjątkową grupę obiektów spojrzeć w kontekście współczesnych zasad zrównoważonego budownictwa, dostrzegając w nich cechy świadczące o szerokiej wiedzy, doświadczeniu oraz intuicji ówczesnych budowniczych.

EN

The wooden churches of Poland are a special phenomenon. Their unique nature reflects a functional and spatial idea formed in the dawn of Christianity on Polish soil. Once very common, they stood out as the most numerous group of religious buildings. Nowadays, the few preserved examples which date back to the second half of the 15th century are the most valuable keepsake and an evidence of the sacred of the old times. Although the oldest preserved churches in Poland are made of stone, it seems safe to say that both currents were developed concurrently which was conditioned by the local factors and needs. This paper attempts to summarize the features typical for the earliest wooden churches based on the 15th century buildings. They include examples from the regions of Lesser Poland, Silesia, Greater Poland and Mazovia but, according to the researchers, they can be a representative group of the Gothic wooden churches. The paper aims to present the historical religious architecture while taking into account the following aspects: form, function, structure, material or physical properties. It is important to consider the unique group of structures in the context of the contemporary sustainable construction and notice their features being the proof of a broad knowledge, awareness and intuition of the builders of that time.

Słowa kluczowe

PL

historia architektury; architektura sakralna; budownictwo drewniane; budownictwo zrównoważone

EN

history of architecture; sacral architecture; wood building; sustainable construction

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
• Czasopismo: Architecturae et Artibus
• Rocznik: 2016
• Tom: Vol. 8, no. 4
• Strony: 35--42
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz., il.

Twórcy

autor

Radziewicz-Winnicki R.

• Politechnika Śląska, Wydział Architektury, ul. Akademicka 7, 44-100 Gliwice

Bibliografia

• 1. Adamczewski J., Bilińscy A., W. (2004), Perły architektury drewnianej, Videograf II, Katowice.
• 2. Brykowski R. (1981), Drewniana architektura kościelna w Małopolsce XV wieku, Ossolineum, Wrocław.
• 3. Brykowski R., Kornecki M. (1984), Drewniane kościoły w Małopolsce Południowej, Ossolineum, Wrocław.
• 4. Kornecki M. (1987), Gotyckie kościoły drewniane na Podhalu, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• 5. Kornecki M. (1976), Małopolskie kościoły drewniane w XVI i XVII wieku, cz. I, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury”, t. X, Kraków.
• 6. Krassowski W. (1990), Dzieje budownictwa i architektury na Ziemiach Polski, Arkady, Warszawa.
• 7. Matuszczak J. (1975), Kościoły drewniane na Śląsku, Ossolineum, Wrocław.
• 8. Matuszczak J. (1971), Z dziejów architektury drewnianej na Śląsku, Bytom.
• 9. Radziewicz-Winnicki R. (2005), Wybrane zagadnienia energooszczędności w architekturze sakralnej w ujęciu historycznym, praca doktorska, WA Politechniki Śląskiej, niepubl., Gliwice.
• 10. Ruszczyk G. (2012), Kościoły na Śląsku z XV i początku XVI wieku, Instytut Sztuki PAN, Warszawa.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).