Dawne podziemne wyrobiska Dolnego Śląska jako obiekty badań naukowych i atrakcje turystyczne

Zagożdżon, P.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Dawne podziemne wyrobiska Dolnego Śląska jako obiekty badań naukowych i atrakcje turystyczne

Autorzy

Zagożdżon P.

Identyfikatory

Warianty tytułu

Old underground mining workings of Lower Silesia (SW Poland) as objects of scientific research and tourist attractions

Języki publikacji

Abstrakty

Na obszarze Dolnego Śląska znajdują się tysiące reliktów dawnego górnictwa. Szczególne znaczenie mają niegdysiejsze wyrobiska podziemne, których liczbę mierzyć można w setkach. Ze względu na skomplikowaną, tzw. mozaikową budowę geologiczną tego regionu, poszczególne sztolnie i kopalnie udostępniają górotwór o różnorodnej budowie. W artykule krótko zarysowano zagadnienie wykorzystania tych obiektów w badaniach naukowych. Na przykładzie tzw. Sztolni Daisy koło Wałbrzycha, wyrobisk w Ciechanowicach koło Miedzianki i Marcinkowie na ziemi kłodzkiej, a także sztolni Hermannloch w Janowcu koło Barda oraz nowo odkrytej kopalni Amalie w Srebrnej Górze przedstawiono zakres prowadzonych tam prac, ze szczególnym uwzględnieniem podstawowych badań geologicznych. Wskazano na znaczenie tego rodzaju obiektów, jako wyjątkowych atrakcji geoturystycznych, posługując się przykładami „Tajemniczego podziemnego miasta Osówka”, „Kopalni Św. Jan” w Krobicy i „Kopalni Złota w Złotym Stoku”. Zwrócono też uwagę na potrzebę zabezpieczenia i objęcia prawną ochroną niektórych dawnych wyrobisk podziemnych, ze względu na ich duże znaczenie historyczne oraz dla zachowania geo- i bioróżnorodności regionu.

In the area of Lower Silesia there are thousands of various relics of the historical mining industry. Among them the ones of particular importance are the old underground workings, the number of which is counted in the hundreds. Due to the complicated, so-called “mosaic” geological structure of the region, in particular adits and mines the various geology of a rock mass can be observed. This paper briefly outlines the issue of the use of such objects in the multidirectional scientific research. On the examples of: so-called Daisy adits near Wałbrzych, excavations in Ciechanowice near Miedzianka and Marcinków in Kłodzko Region, Hermannloch adit in Janowiec near Bardo and the newly discovered mine Amalie in Srebrna Góra there has been presented a range of investigations carried out. Particular attention was paid to basic geological research. On the examples of “Underground City Osówka”, “St. John Mine” in Krobica and “Gold Mine in Złoty Stok”, the importance of such objects as unique geotourist attractions has been pointed. Due to the high significance of underground mining relics for the history of the mining industry and for the preservation of bio- and geodiversity, the need of technical and legal protection of some of the old underground workings was also pointed.

Słowa kluczowe

historyczne górnictwo podziemne sztolnie Dolny Śląsk podziemne trasy turystyczne geoturystyka

historical underground mining adit Upper Silesia underground tourist route geoturism

Wydawca

Wyższy Urząd Górniczy

Czasopismo

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

Rocznik

2016

Tom

nr 6

Strony

45--52

Opis fizyczny

Bibliogr. 36 poz.

Twórcy

autor

Zagożdżon P.

pawel.zagozdzon@pwr.wroc.pl

Politechnika Wrocławska, Wrocław

Bibliografia

1. Czerwik-Marcinkowska J., Pusz W., Zagożdżon P.P.: Subaerial cyanobacteria and algae of old mine adit in Marcinków (Sudety Mts., SW Poland), 2016 (w przygotowaniu).
2. Fijałkowska-Lichwa L.: Short-term radon activity concentration changes along the Underground Educational Tourist Route in the Old Uranium Mine in Kletno (Sudety Mts., SW Poland). Journal of Environmental Radioactivity 2014, no. 135, s. 25-35.
3. Fijałkowska-Lichwa L.: Estimation of radon risk exposure in selected underground workplaces in the Sudetes (southern Poland). Journal of Radiation Research and Applied Sciences 2015, vol. 8, issue 3, s. 334-353.
4. Głowacki T.: Przebitka umożliwiająca turystyczne wykorzystanie Sztolni Czarnej w byłej kopalni złota w Złotym Stoku. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie 2007, nr 4, s. 17–18.
5. Grudzińska K., Kasza D.: „RIESE” – geoturystyczna perła Gór Sowich. Hereditas Minariorum 2014, nr 1, s. 113-123.
6. Historia, udostępnienie i wyniki wstępnych badań kopalni srebra w Srebrnej Górze. Hereditas Minariorum 2015, nr 2, s. 179-188.
7. Janiszewski M.: Uproszczony model geologiczny sztolni Rungensche i Leopolda w Krobicy. Praca dyplomowa, Politechnika Wrocławska, Wrocław 2012 (niepublik.).
8. Kasza D., Milczarek W.: Modelowanie obiektów podziemnych oraz struktur geologiczno-tektonicznych z chmury punktów. Mat. XV Konf. Doktorantów i Młodych Uczonych w Szklarskiej Porębie. Wyd. Politechnika Wrocławska, Wrocław 2015.
9. Kontny B., Cacoń S., Košťák B., Stemberk J.: Analysis of the results of microtectonic movements monitoring using TM-71 in Polish Sudetes. Abstracts of the 6th Czech–Polish Workshop on Recent Geodynamics of the Sudety Mts. and Adjacent Areas. Łężyce 2004.
10. Kosiór A., Podolski R.: Stare górnictwo niewęglowe wokół Wałbrzycha. [w:] Zagożdżon P.P., Madziarz M. (red.): Dzieje górnictwa na element europejskiego dziedzictwa kultury, Wyd. Politechnika Wrocławska, Wrocław 2008, s. 133-148.
11. Koźma J., Cwojdziński S., Ihnatowicz A., Pacuła J., Zagożdżon P.P., Zagożdżon K.D.: Możliwości rozwoju geoturystyki w regionie dolnośląskim na przykładzie wybranych projektów dotyczących inwentaryzacji i waloryzacji geostanowisk. [w:] Żelaźniewicz A., Wojewoda J., Ciężkowski W. (red.): Mezozoik i kenozoik Dolnego Śląska, Wyd. WIND, Wrocław 2011, s. 137-158.
12. Madziarz M.: Ścieżka turystyczno-dydaktyczna „Śladami dawnego górnictwa kruszców” jako alternatywa wobec postępującej degradacji historycznych obiektów górniczych na Dolnym Śląsku. [w:] Zagożdżon P.P., Madziarz M. (red.): Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury, V, Ofic. Wyd. Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2013, s. 229-244.
13. Madziarz M., Mizera A., Dębkowski R.: Projekt: „Rekultywacja obszarów zdegradowanych działalnością górniczą na obszarze Gminy Mirsk z utworzeniem ścieżki Śladami dawnego górnictwa kruszców”, jako koncepcja kompleksowych działań w zakresie ochrony i wykorzystania dziedzictwa górniczego Dolnego Śląska. [w:] Zagożdżon P.P., Madziarz M. (red.): Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury, IV, Ofic. Wyd. Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2012, s. 273-289.
14. Madziarz M., Sztuk H.: Kopalnia w Marcinkowie – zapomniane świadectwo wielusetletniej historii eksploatacji górniczej na Dolnym Śląsku. Przegląd Górniczy 2004, nr 12, s. 453–461.
15. Mendela M.: Analysis and interpretation of relative displacements on the Intra-Sudetic Fault. Geomatics and Environmental Engineering 2011, vol. 5, no. 2, s. 55-67.
16. Moczydłowska H., Zagożdżon P.P.: Cyfrowy model podziemnej trasy turystycznej „Kopalnia Św. Jan” w Krobicy. Mining Science 2013, no. 20, s. 27-38.
17. Nejbert K., Siuda R., Borzęcki R., Matyszczak W.: Mineralogy of antimony ores mined at Dębowina in the Bardzkie Mts (Sudetes), SW Poland. Mineralogia Polonica Special Papers 2013, no. 41.
18. Przylibski T.A.: Radon and its daughter products behaviour in the air of an underground tourist route in the former arsenic and gold mine in Złoty Stok (Sudety Mountains, SW Poland). Journal of Environmental Radioactivity 2001, no. 57, 2, s. 87-103.
19. Przylibski T.A., Gorecka J., Kula A., Fijałkowska-Lichwa L., Zagożdżon K., Zagożdżon P., Miśta W., Nowakowski R.: 222Rn and 226Ra activity concentrations in groundwaters of southern Poland: new data and selected genetic relations. Journal of Radioanalytical and Nuclear Chemistry 2014, vol. 301, issue 3, s. 757-764.
20. Pusz W., Baturo-Cieśniewska A., Zagożdżon P., Ogórek R.: Mycobiota of former ore mine (Marcinków) in western Poland. 2016 (w druku).
21. Pusz W., Kita W., Grzeszczuk J.: Wstępne badania speleomykologiczne w odkrytej kopalni w Srebrnej Górze. Hereditas Minariorum 2015, nr 2, s. 175-176.
22. Pusz W., Ogórek R.: Wstępne badania speleomykologiczne w historycznej sztolni w Janowcu. Hereditas Minariorum 2014, nr 1, s. 169-170.
23. Sienicka K., Zagożdżon P.P.: Szczegółowe zdjęcie geologiczne obiektu „Osówka” (kompleks „Riese”). [w:] Zagożdżon P.P., Madziarz M. (red.): Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury, III. Wyd. Politechnika Wrocławska, Wrocław 2010, s. 415-430.
24. Siuda R., Kruszewski Ł.: Recently formed secondary copper minerals as indicators of geochemical conditions in an abandoned mine in Radzimowice (SW Poland). Geological Quarterly 2013, vol. 57, no. 4, s. 583-600.
25. Stysz M., Mączka M.: Dzieje górnictwa w Marcinkowie. Inwentaryzacja pozostałości robót górniczych dawnych kopalń rud polimetalicznych. [w:] Zagożdżon P.P., Madziarz M. (red.); Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury, II, Wyd. Politechnika Wrocławska, Wrocław 2009, s. 297-310.
26. Stysz M., Mączka M., Szychowska-Krąpiec E.: Janowiec koło Barda – dawny ośrodek górniczy w świetle badań archiwalnych, terenowych i dendrochronologicznych. Hereditas Minariorum 2014, nr 1, s. 9-28.
27. Stysz M., Szychowska-Krąpiec E.: Dawne górnictwo Srebrnej Góry w badaniach dendrochronologicznych i radiowęglowych; sztolnia Amalie – próba datowania wyrobiska. Mat. I Warsztatów Dziedzictwo i historia górnictwa, Złoty Stok 14–15.04.2016.
28. www historia-gornictwa.pwr.wroc.pl (witryna internetowa konferencji „Dziedzictwo i historia górnictwa oraz wykorzystanie pozostałości danych robót górniczych” i wydawnictwa monograficznego „Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury” Wydziału Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii Politechniki Wrocławskiej).
29. Zagożdżon K.D., Zagożdżon P.P.: Dawne i współczesne procesy geologiczne w sztolni nr 3 w Marcinkowie. [w:] Zagożdżon P.P., Madziarz M. (red.): Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury, II, Wyd. Politechnika Wrocławska., Wrocław 2007, s. 357-367.
30. Zagożdżon P., Zagożdżon K.: Sztolnia po eksploatacji wapieni krystalicznych koło Janowic Wielkich. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie 2007, nr 4, s. 71-72.
31. Zagożdżon P.P., Zagożdżon K.D.: Dawne wyrobiska podziemne Dolnego Śląska jako zaplecze dydaktyczno- -edukacyjne. Abstrakty Pierwszego Polskiego Kongresu Geologicznego, 26-28.06.2008, Kraków 2008.
32. Zagożdżon P., Zagożdżon K.: Geologiczne dokumentowanie historycznych wyrobisk podziemnych Dolnego Śląska – Złoty Stok, Marcinków, Janowa Góra, Ciechanowice, Kowary, Rozdroże Izerskie, Sztolnia Daisy k. Wałbrzycha. Raport P.Wr. Ser. SPR. I-11/2009/S–083, 2009.
33. Zagożdżon P.P., Zagożdżon K.D.: Podziemna trasa geoturystyczna w „Kopalni Złota w Złotym Stoku” - propozycja. [w:] Zagożdżon P.P., Madziarz M. (red.): Dzieje górnictwa - element europejskiego dziedzictwa kultury, III, Wyd. Politechnika Wrocławska, Wrocław 2010, s. 519-538.
34. Zagożdżon P.P., Zagożdżon K.D.: Budowa geologiczna górotworu w dostępnych sztolniach rejonu Krobicy-Przecznicy. [w:] Zagożdżon P.P., Madziarz M. (red.): Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury, IV, Wyd. Politechnika Wrocławska, Wrocław 2012: s. 411-434.
35. Zagożdżon P.P., Zagożdżon K.D.: Udostępnione pogórnicze obiekty podziemne Dolnego Śląska jako zaplecze geoturystyczne. Przegląd Geologiczny 2013, nr 1, s. 587-591.
36. Zagożdżon P.P., Zagożdżon K.D., Grudzińska K.: Wstępne wyniki kompleksowych badań przyrodniczych sztolni Hermannloch w Janowcu – komponenty abiotyczne. Hereditas Minariorum 2014, nr 1, s. 171−178.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-e19b6f4c-4cc1-4362-bd6d-a3029983105d