Statki na trawie i kropla wody : styl Streamline w architekturze i wzornictwie przemysłowym w latach trzydziestych XX wieku w Stanach Zjednoczonych, Europie i Polsce

• Autorzy: Wereszczyńska A.

Warianty tytułu

EN

Ships on the grass and a drop of water : Streamline style in architecture and industrial design in the thirties of the twentieth century in the United States, Europe and Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Rozwój techniki, fascynacja maszyną i prędkością w latach trzydziestych dwudziestolecia międzywojennego spowodowały zmianę w sposobie podejścia do projektowania architektury i wyrobów wzornictwa przemysłowego. Styl streamline stał się wyznacznikiem nowej ery w projektowaniu. Był jednym z nurtów funkcjonalizmu ekspresyjnego w architekturze i odpowiedzią na potrzeby współczesnego wzornictwa. Mocno zgeometryzowane formy zaczęto zestawiać z miękką, opływową linią, nastąpił powrót elementów dekoracyjnych, co przełożyło się na większą ekspresję projektowanych budynków, natomiast przed twórcami form przemysłowych postawiono zadanie stworzenia produktów atrakcyjnych dla każdego odbiorcy. Streamline powstał z pragnienia pokazania innowacyjności nowego wieku, inspiracje czerpał ze stylizacji nowoczesnych pływających jednostek pasażerskich. Architektura i wzornictwo przemysłowe uległy wpływom streamline’u zarówno w Europie jak i w Stanach Zjednoczonych. W Ameryce impulsem do rozwoju projektowania form przemysłowych był rooseveltowski program New Deal. Wtedy też powstał zawód projektanta przemysłowego. Stylizowanie produktów codziennego użytku zmieniło podejście do procesu twórczego oraz poskutkowało zwiększeniem samoświadomości nowoczesnego konsumenta. Europejskie wzornictwo bardziej skupiało się na projektach inżynieryjnych o opływowej formie kropli łzy. W architekturze europejskiej streamline był elegancki i dyskretny, charakteryzowały go gładkie płaszczyzny, subtelne zaokrąglenia i starannie dobierane materiały wykończeniowe. Streamline swoją największą popularność osiągnął w dwudziestoleciu międzywojennym. Wystawa Światowa w Nowym Jorku w roku 1939 oraz wybuch drugiej wojny światowej wyznaczyły koniec popularności tego nurtu, jednak projekty nawiązujące do harmonijnej stylistyki okrętowej powstawały także w latach powojennych.

EN

The development of technology, the fascination with the machine and the speed resulted in a change of approaching to architectural and industrial design in the thirties of the interwar period. Streamline style became the determinant for a new era in design. It was the part of main trend in architecture called the expressive functionalism, and was the response to the needs of contemporary design. Geometrical forms were combined with a soft, streamlined line, decorative elements were returned back to use, what had effect in a higher expression of the designed buildings. The creators of industrial design were challenged to create attractive products for each customer. Streamline was the result of a desire to show the innovation of the new century, which inspiration was drawn from the styling of modern floating passenger units. Streamline had a big influence on architecture and industrial design in both Europe and United States. In America the impulse to the development of industrial design was the program called New Deal brought into life by Franklin Delano Roosevelt. In that time the profession of industrial designer was created. The stylization of everyday products has changed the approach to the process of creation and resulted in increasing self-consciousness of the modern consumer. European design was more focused on engineering projects of teardrop form. The streamlined European architecture was elegant and discreet, characterized with smooth surfaces, subtle curves and carefully selected finishing materials. The greatest popularity of streamline style took place in the interwar period. World’s Fair in New York in 1939 and the outbreak of the Second World War has set the end of the popularity of this trend, however projects referring to the harmonious ship design also emerged in the postwar years.

Słowa kluczowe

PL

styl streamline; funkcjonalizm ekspresyjny; wzornictwo przemysłowe

EN

streamline style; expressive functionalism; industrial design

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
• Czasopismo: Architecturae et Artibus
• Rocznik: 2015
• Tom: Vol. 7, no. 2
• Strony: 33--45
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., rys.

Twórcy

autor

Wereszczyńska A.

• Politechnika Łódzka, Wydział Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska, Al. Politechniki 6, 90-924 Łódź

Bibliografia

• 1. Adhikary A., Mapping a designer: Henry Dreyfuss [online], dostępny w internecie: http:// designhistorymashup.blogspot.com/2009/09/ mapping-designer-henry-dreyfuss.html, 10.09.2009 [dostęp 05.04.2014]
• 2. Benton Ch. i in. (2010), Art Déco 1910-1939, Zysk i S-ka, Poznań
• 3. Fiel Ch. i in. (red.) (2000), Decorative Art 30s & 40s, Taschen, Köln
• 4. Dybczyńska-Bułyszko A. (2008), Kształt dla chaosu. Twórczość Romualda Gutta a problemy polskiego modernizmu, DIG, Warszawa
• 5. Faryna-Paszkiewicz H. (2003), Geometria wyobraź- ni. Szkice o architekturze dwudziestolecia międzywojennego, Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk
• 6. Glancey J. (2007), Modern architecture. The structures that shaped the modern world, Carlton Books, London
• 7. Gössel P. i in. (2006), Architektura XX wieku, Taschen/TMC Art.
• 8. Grzeszczuk-Brendel H. (2005), Architektura i budownictwo Poznania w pierwszej połowie XX wieku, [w]: Architektura i urbanistyka Poznania w XX wieku, T. Jakimowicz (red.), Wydawnictwo Miejskie, Poznań
• 9. http://classiccarcatalogue.com/PEUGEOT%201937. html#1 [dostęp: 06.05.2014]
• 10. http://villacavrois.blogspot.com/ [dostęp: 14.04.2014]
• 11. KotulaA.iin.(1972), Malarstwo, rzeźba, architektura. Wybrane zagadnienia plastyki współczesnej, PWN, Warszawa
• 12. Leksykon architektury Wrocławia, Red. D. Demodowicz-Domanasiewicz i in. (red.) (2011), Via Nova, Wrocław
• 13. Meyer P. (1973), Historia sztuki europejskiej. Od renesansu po czasy współczesne, t. 2, PWN, Warszawa
• 14. Olenderek J. (2009), Modernizm w Gdyni - modernizm w Łodzi. W poszukiwaniu odniesień stylistycznych w architekturze, [w]: Modernizm w Europie - modernizm w Gdyni. Architektura lat międzywojennych i jej ochrona, Międzynarodowa konferencja naukowa, Urząd Miasta Gdyni, Gdynia
• 15. Olszewski A.K. (2013), Art Déco. Lata trzydzieste w Ameryce a sztuka europejska, DIG, Warszawa
• 16. Olszewski A.K. (1988), Dzieje Sztuki Polskiej 1890- 1980 w zarysie, Interpress, Warszawa
• 17. Schneider R., New forms for Old Needs in Norman Bel Geddes’s „House of Tomorrow” [online], dostępny w internecie: http://viz.dwrl.utexas. edu/content/new-forms-old-needs-norman-belgeddes%E2%80%99s-house-tomorrow, 28.11.2012 [dostęp: 02.04.2014]
• 18. Sołtysik M. (1993), Gdynia - miasto dwudziestolecia międzywojennego: urbanistyka i architektura, PWN, Warszawa
• 19. Sołtysik M. J. (2003), Na styku dwóch epok. Architektura gdyńskich kamienic okresu międzywojennego, Wydawnictwo Alter Ego, Gdynia
• 20. Tarkowska A. (2009), Gdynia między wojnami. Opowieść o narodzinach i życiu miasta 1918-1939, Dom Wydawniczy Księży Młyn, Łódź
• 21. Trzupek J. (2013), Kazimierz Zembrzuski. Twórca parowozu Pm36 [w]: Rzeczy niepospolite. Polscy projektanci XX wieku, Cz. Frejlich (red.), 2+3D/ Fundacja Rzecz Piękna, Kraków
• 22. Wiśniewski M. (2013), Architektura uzdrowisk Beskidu Sądeckiego, [w]: Modernizmy. Architektura nowoczesności w II Rzeczypospolitej, t. 1, Kraków i województwo krakowskie, A. Szczerski (red.), DodoEditor, Kraków