Metale ciężkie w wyrobach skórzanych i włókienniczych. Normatywy i znormalizowane procedury oznaczania metali

• Autorzy: Świetlik Ryszard

Identyfikatory

DOI

10.15199/60.2025.1.2

Warianty tytułu

EN

Heavy metals in leather and textile products. Standards and standardized methods of metal determination

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Dla ochrony konsumentów przed ekspozycją na metale ciężkie obecne w wyrobach tekstylnych i skórzanych wprowadzono szereg regulacji prawnych. W prestiżowych eko-certyfikatach zostały określone progowe zawartości przynajmniej najbardziej toksycznych metali ciężkich (As, Cd, Hg i Pb). Jednakże nawet najlepiej sformułowane regulacje prawne nie mogą zapewnić pełnej ochrony użytkowników tych artykułów. Niezbędna jest kontrola analityczna, dysponująca zestawem dobrze opracowanych i zwalidowanych procedur analitycznych wykorzystujących współczesne techniki instrumentalne. Takie warunki spełniają procedury analityczne ujęte w normach, najlepiej międzynarodowych lub europejskich (ISO i EN). W tej pracy omówiono procedury analityczne opisane w normach ISO oraz EN i wdrożonych do zbioru Polskich Norm. Aby przybliżyć czytelnikom tę tematykę, omówienie norm badań poprzedzono krótką charakterystyką wykorzystywanych technik instrumentalnych. Zaprezentowane postępowania analityczne umożliwiają oznaczanie całkowitej zawartości metali ciężkich oraz oznaczanie ich frakcji biodostępnej.

EN

To protect consumers from exposure to heavy metals present in textile and leather products, many legal regulations have been introduced. Prestigious eco-certificates specify the threshold levels for at least the most toxic heavy metals (As, Cd, Hg and Pb). However, even the best-formulated legal regulations cannot provide full protection for users of these articles. Analytical control with a set of well-developed and validated analytical procedures using modern instrumental techniques is essential. Such conditions are met by standardized analytical procedures preferably published in ISO and EN standards. This paper discusses analytical procedures described in ISO and EN standards and implemented in the set of Polish Standards. To better familiarize readers with this topic, the discussion was preceded by a brief description of the instrumental techniques used. The presented analytical procedures make it possible to determine the total content of heavy metals and their bioaccessible fraction.

Słowa kluczowe

PL

metale ciężkie; oznaczanie; wyroby włókiennicze; obuwie; znormalizowane procedury oznaczania

EN

heavy metals; determination; textile; footwear; standarized methods

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przegląd Włókienniczy - Włókno, Odzież, Skóra
• Rocznik: 2025
• Tom: nr 1
• Strony: 29--38
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., tab.

Twórcy

autor

Świetlik Ryszard

• Uniwersytet Radomski (emeryt)

Bibliografia

• [1] AG AFIRM Group Restricted Substances List, version 2024. on-line: https://afirm-group.com/wp-content/uploads/2024/04/2024_ AFIRM_RSL_2024_0404_EN.pdf (dostęp 10.01.2025).
• [2] Bielak E., E. Marcinkowska. 2022. „Heavy metals in leathers, artificial leathers, and textiles in the context of quality and safety of use”. Scientific Reports: 12: 5061.
• [3] Bulska E., K. Pyrzyńska. 2007. „Spektrometria atomowa. Możliwości analityczne”, Wydawnictwo Malamut, Warszawa.
• [4] CADS, 2025. List of Restricted Substances in Shoes ver. 12, on line: https://www.cads-shoes.com/en/rsl?file=files/Dateien_ Cads/Images/Content/RSL%20Dokumente/RSL%20 2025/2025%20CADS%20RSL%20Version%2012%20Final%20 englisch.xlsx&cid=2712 (dostęp 8.01.2025).
• [5] Decyzja Komisji 2014/350/UE z dnia 5 czerwca 2014 r. ustalająca kryteria ekologiczne przyznawania oznakowania ekologicznego UE dla wyrobów włókienniczych. on-line: https://sip.lex. pl/akty-prawne/dzienniki-UE/decyzja-2014-350-ue-ustalajacakryteria- ekologiczne-przyznawania-oznakowania-68435007 (dostęp 8.11.2024).
• [6] Decyzja Komisji (UE) 2016/1349 z dnia 5 sierpnia 2016 r. ustalająca kryteria ekologiczne przyznawania oznakowania ekologicznego UE dla obuwia. on-line: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/ TXT/PDF/?uri=CELEX:32016D1349&from=DE (dostęp 8.11.2024).
• [7] Dogan M., M. Soylak, L. Elci, and A. von Bohlen. 2002. „Application of total reflection X-ray fluorescence spectrometry in the textile industry”. Mikrochimica Acta 138(1-2): 77-82.
• [8] Dojlido J. R. 1995. „Chemia wód powierzchniowych”. Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok.
• [9] Fast Retailing Product Restricted Substances List (PRSL), version 2024. on-line: https://www.fastretailing.com/eng/sustainability/ environment/pdf/FastRetailingProductRestrictedSubstancesList_ en.pdf (dostęp 5.01.2025).
• [10] Global Organic Textile Standard. Manual for the implementation of GOTS, version 7.2, september 2024. On-line: https://global- -standard.org/images/IM__Manual_for_the_Implementation_of_ GOTS__v7.2__Final__2024-09-20_signed.pdf (dostęp 20.12.2024).
• [11] Hasan H. M., A. A. K. Alaraby. 2016. „Estimate the concentrations of some heavy metals in some shoes polish samples”. EPH-International Journal of Applied Science 2(2): 24-27.
• [12] Maj-Żurawska M., K. Pyrzyńska, B. Wagner, A. Palińska-Saadi (red.). 2022. „Współczesna chemia analityczna”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• [13] Manahan S. E. 2006. „Toksykologia środowiska. Aspekty chemiczne i biochemiczne”. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• [14] Nike Inc. Chemistry Playbook Restricted Substances List, version 2, may 2024. On-line: https://irp.cdn-website.com/32615094/files/ uploaded/Nike_Chemistry_Playbook_RSL_2024-753d43f5. pdf (dostęp 10.01.2025).
• [15] OEKO-TEX® Eco Passport. Edition 03.2024). International Association for Research and Testing in the Field of Textile and Leather Ecology. on-line: https://www.oeko-tex.com/importedmedia/ downloadfiles/OEKOTEX_ECO_PASSPORT_Standard_EN_DE- .pdf (dostęp 20.12.2024)
• [16] OEKO-TEX® Leather Standard. Edition 03.2024. International Association for Research and Testing in the Field of Textile and Leather Ecology. on-line: https://www.oeko-tex.com/importedmedia/ downloadfiles/OEKO-TEX_LEATHER_STANDARD_Standard_ EN_DE.pdf (dostęp 22.12.2024)
• [17] OEKO-TEX® Standard 100. Edition 01.2024. International Association for Research and Testing in the Field of Textile and Leather Ecology. on-line: https://lit.lukasiewicz.gov.pl/wp-content/ uploads/2024/01/OEKO-TEX_STANDARD_100-01.2024.pdf dostęp (20.12.2024)
• [18] Rujido-Santos I., P. Herbello-Hermelo, M. C. Barciela-Alonso, P. Bermejo-Barrera, A. Moreda-Piñeiro. 2022. „Metal content in textile and (nano)textile products”. Int. J. Environ. Res. Public Health 19: 944, 14s.
• [19] Sima M. F. 2022. „Determination of some heavy metals and their health risk in T-shirts printed for a special program”. PLOS ONE 17(9): 1-8.
• [20] Sungur F., F. Gülmez. 2015. „Determination of metal contents of various fibers used in textile industry by MP-AES”. Journal of Spectroscopy, article ID 640271, 5 s.
• [21] Świetlik R. 2022. „Normatywy i metody oznaczania metali ciężkich w powietrzu”. Analityka 2: 48-50.
• [22] Tonetti C., R. Innocenti. 2008. „Extractable heavy metals in dyed textiles: verification of the test method”. 21th International Congress IFATCC, Barcelona, s. 1-10.
• [23] Tuzen M., A. Onal and M. Soylak. 2008. „Determination of trace heavy metals in some textile products produced in Turkey”. Bulletin of the Chemical Society of Ethiopia 22(3): 379–384.
• [24] ZDHC Manufacturing Restricted Substances List (ZDHC MRSL), version 3.0 Nov 2022 on-line: https://img2.g-star.com/image/ upload/v01/CSR/23-1/ZDHC_MRSL_3.0_2023.pdf (dostęp 20.12.2024).