Sedimentary rocks associated with the coal seams of the saddle beds from the Chwałowice Trough – West part of Upper Silesian Coal Basin

• Autorzy: Stanienda K.

Identyfikatory

DOI

10.1515/amsc-2015-0024

Warianty tytułu

PL

Skały osadowe towarzyszące pokładom węgla warstw siodłowych Niecki Chwałowickiej – zachodnia część Górnośląskiego Zagłębia Węglowego

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The results of investigation of the associated rocks with the Saddle Beds Coals Seams from Chwałowice Trough were presented in this article. The results of researches show that sandstones and mudstones dominate in the investigating profile. Claystones are situated mainly in ceilings and floors of coal seams. Grains of sandstones include mainly quartz, feldspars, micas and also quartzite’s and gneiss’s fragments. It is also possible to observe small grains of heavy minerals. Some of sandstones present bad compactness and are destroyed during transportation. This feature is connected with presence of little quantity of cement, especially in medium grained sandstones, which include more matrix than typical cement. The cement is built mainly of clay minerals, kaolinite and illite, carbonates and chalcedony but X-ray diffraction confirmed also the presence of halite in the cement of investigated sandstones. Mudstones and claystones are composed mainly of clay minerals. It’s also possible to find quartz and micas there. Higher amounts of quartz and micas are possible to find rather in mudstones. The associated rocks with the Saddle Beds Coal Seams from Chwałowice Trough include also organic matter.

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań skał towarzyszących pokładom węgla warstw siodłowych Niecki Chwałowickiej. Wyniki badań wskazują, że w badanym profilu dominują piaskowce oraz mułowce. Iłowce natomiast występują głównie w stropach i spągach pokładów węgla. Okruchy piaskowców to głównie ziarna kwarcu, skaleni, mik oraz fragmenty kwarcytów i gnejsów. Można tu również zaobserwować drobne okruchy minerałów ciężkich. Niektóre piaskowce charakteryzują się obniżoną zwięzłością i podczas transportu ulegają rozpadowi. Cecha ta związana jest z niewielką ilością spoiwa, szczególnie w piaskowcach średnioziarnistych, w których matrix przeważa nad typowym cementem. Spoiwo zbudowane jest głównie z minerałów ilastych, takich jak kaolinit i illit, węglanów i chalcedonu, chociaż wyniki dyfraktometrii rentgenowskiej potwierdziły występowanie w spoiwie badanych piaskowców również halitu. Na podstawie składu mineralnego piaskowców, dokonano ich klasyfikacji, stosując podziały skał okruchowych Krynina (1948) i Pettijohn’a-Potter’a-Siever’a (1973). Według klasyfikacji Krynina badane piaskowce reprezentują szarogłazy (szarowaki). W klasyfikacji Pettijohn’a, próbki 6, 8 i 13 reprezentują arenity lityczne, natomiast próbki 3 i 10- waki. Mułowce i iłowce zbudowane SA głównie z minerałów ilastych. Można w nich również spotkać ziarna kwarcu oraz miki. Wyższy udział kwarcu i mik jest jednak charakterystyczny dla mułowców. Skały towarzyszące pokładom węgla warstw siodłowych Niecki Chwałowickiej zawierają również domieszki substancji organicznej.

Słowa kluczowe

EN

sedimentary rocks; saddle beds; Upper Silesian Coal Basin; Chwałowice Trough

PL

skały osadowe; warstwy siodłowe; Górnośląskie Zagłębie Węglowe; Niecka Chwałowicka

• Wydawca: Instytut Mechaniki Górotworu PAN
• Czasopismo: Archives of Mining Sciences
• Rocznik: 2015
• Tom: Vol. 60, no. 1
• Strony: 359--373
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Stanienda K.

• Politechnika Śląska, Wydział Górnictwa i Geologii, Instytut Geologii Stosowanej, ul. Akademicka 2, 44-100 Gliwice, Poland

Bibliografia

• [1] Chodyniecka L., Hanak B., 1985. Charakterystyka petrograficzna piaskowców z kopalni Murcki. Zeszyty naukowe Politechniki Śląskiej, Series: Górnictwo 132, No. of column 822.
• [2] Chodyniecka L., Probierz K., 1985. Piaskowce karbońskie z rejonu Mikołowa. Geological Quarterly, 29, No. 2, p. 329-342.
• [3] Dopita M., Aust J., Brieda J., Černý I., Dvořák P., Fialová V., Foldyna J., Grmela A., Grygar R., Hoch I., Honěk J., Kaštovský V., Konečný P., Kožušníková A., Krejčí B., Kumpera O., Martinec P., Merenda M., Müller K., Novotná E., Ptáček J., Purkyňová E., Řehoř F., Strakoš Z., Tomis L., Tomšík J., Valterová P., Vašíček Z., Vencl J., Žídková S., 1997. Geologie české části hornoslezské pánve. Ministerstvo životního postředí České republiky, Praha.
• [4] Dopita M., Kumpera O., 1993. Geology of the Ostrava-Karviná coalfield, Upper Silesian Basin, Czech Republic, and its influence on mining. International Journal of Coal Geology, Vol. 23, Iss. 1-4, p. 291-321.
• [5] Gabzdyl W., 1999. Geologia Złóż. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej.
• [6] Komorek J., Lewandowska M., Probierz K., 2010. Peculiarities of petrographic composition of coking coals in Southwest part of Upper Silesian Coal Basin (Poland) as a result of thermal metamorphism influence. Arch. Min. Sci., Vol. 55, No 4, p. 783-798.
• [7] Kruszewska K., Sapińska M., Magnes C., 1977. Osady karbonu niecki chwałowickiej w świetle analizy litologicznej oraz badań palinologicznych i petrograficznych węgli. Geologia, 1, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego No 169, p. 46-85.
• [8] Krynin P.D., 1948. The megascopic study and field classification of sedimentary rocks. J. Geol., No. 56, p. 130-165.
• [9] Lipiarski I., Muszyński M., 2001. Wtórne iłowce crandallitonośne ze zmienionych utworów środkowego namuru w KWK „Marcel“ w GZW. Geologia, Wydawnictwa AGH, T. 27, z. 2-4, p. 315-327.
• [10] Morga R., 2011. Micro-FTIR investigations of chemical structure of semifusinite and fusinite in coals from the Upper Silesian Coal Basin of Poland. Arch. Min. Sci., Vol. 56, No 4, p. 805-825.
• [11] Pettijohn F.J., Potter P.E., Siever R., 1973. Sands and Sandstone. Berlin-Heidelberg-New York.
• [12] Probierz K., Marcisz M., Sobolewski A., 2012. Od torfu do węgli koksowych monokliny Zofiówki w obszarze Jastrzębia (południowo-zachodnia część Górnośląskiego Zagłębia Węglowego). Wydawnictwo Politechniki Śląskiej.
• [13] Stanienda K., 2001. Petrographical characterization of rocks associated with coal seams of Saddle Beds in the Coal Bearing Strata of Chwałowice Mine. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Series: Górnictwo, No. 249, p. 166-175.
• [14] Stanienda K., 2002. Heavy minerals in the rocks of Saddle Beds of the Chwałowice Coal Mine. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Series: Górnictwo, No. 254, p. 183-191.
• [15] Wilk A., 1979. Badania petrograficzne i wartość przemysłowa iłowców z górnych warstw załęskich kopalń Chwałowice, Staszic i Wieczorek. Prace Geologiczne PAN, No. 117.