Wpływ spękań ciosowych na kształtowanie przebiegu dolin rzecznych zachodniego Podhala

• Autorzy: Majewski K.

Identyfikatory

DOI

http://dx.doi.org/10.12657/landfana.024.006

Warianty tytułu

EN

Influence of joints on the formation of river valley in the Western Podhale

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań nad zgodnością kierunkowości spękań ciosowych, pomierzonych w odsłonięciach skalnych w korytach potoków, z kierunkami przebiegu dolin rzecznych niższego rzędu. Analizy wskazują, że górne odcinki badanych dolin kierunkowo nawiązują do orientacji dominującego systemu spękań ciosowych. Zgodność ta może stanowić świadectwo procesu formowania się dolin rzecznych wzdłuż spękań ciosowych systemu diagonalnego. W przeciwieństwie do górnych odcinków badanych dolin, w ich dolnych odcinkach przebieg osi doliny jest w większości przypadków niezgodny z przebiegiem kierunków spękań ciosowych systemu diagonalnego. W świetle przeprowadzonych badań należy stwierdzić, że kierunek przebiegu analizowanych dolin mógł ulec zmianie w toku ich rozwoju, szczególnie w okresie zlodowaceń tatrzańskich, gdy dolne odcinki dolin były wypełniane materiałem fluwioglacjalnym.

EN

The directions of joints, measured in bedrock outcrops in stream channels, have been compared with the directions of the low-order valleys. The results indicate that upper courses of all studied valleys are consistent with the orientation of dominant joint system. This correlation can be an evidence of valley-forming process along joints of diagonal system. In contrast to the upper courses, lower courses of most of the valleys are inconsistent with diagonal joint system. According to the research results, the valley directions changed in the course of their development, especially during the Tatra glaciations, when lower courses of the valleys were filled with fluvio-glacial material.

Słowa kluczowe

PL

spękania ciosowe; doliny rzeczne; Podhale; polskie Karpaty Wewnętrzne

EN

tectonic joints; valley; Podhale Region; Polish Central Carpathians

• Wydawca: Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich
• Czasopismo: Landform Analysis
• Rocznik: 2013
• Tom: Vol. 24
• Strony: 55--64
• Opis fizyczny: Bibliogr. 35 poz., rys.

Twórcy

autor

Majewski K.

• Instytut Geografii, Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków

Bibliografia

• Bac-Moszaszwili M., 1993. Struktura zachodniego zakończenia masywu tatrzańskiego. Annales Societatis Geologorum Poloniae 63: 167–193.
• Badura J., Przybylski B., 2005. Application of digital elevations models to geological and geomorphological studies – some examples. Przegląd Geologiczny 53: 977–983.
• Baumgart-Kotarba M., 1978. Zróżnicowanie ruchów tektonicznych w świetle analizy czwartorzędowych teras doliny Białki Tatrzańskiej. Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica 12: 95–112.
• Baumgart-Kotarba M., 1984. Kształtowanie koryt i teras rzecznych w warunkach zróżnicowanych ruchów tektonicznych (na przykładzie wschodniego Podhala). Prace Geograficzne IGiPZ PAN 145: 1–133.
• Baumgart-Kotarba M., 1991. Rozwój geomorfologiczny Kotliny Orawskiej w warunkach ruchów neotektonicznych. Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica 25–26: 3–28.
• Baumgart-Kotarba M., 1996. On origin and age of the Orava Basin, Western Carpathians. Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica 30: 101–116.
• Boretti-Onyszkiewicz W., 1968a. Anizotropia ciosowa piaskowców fliszowych Podhala zachodniego w świetle badań wytrzymałościowych. Biuletyn Geologiczny Uniwersytetu Warszawskiego 10: 115–152.
• Boretti-Onyszkiewicz W., 1968b. Cios we fliszu zachodniego Podhala. Acta Geologica Polonica 18: 101–152.
• Domonik A., 2003. Odwzorowanie powierzchni ciosowych piaskowców fliszu podhalańskiego w badaniach wytrzymałościowych z wybranych odsłonięć niecki podhalańskiej. Przegląd Geologiczny 51: 430–435.
• Gołąb J., 1954. Flisz Podhala na zachód od Białego Dunajca. Archiwum Instytutu Geologicznego, Oddział Karpacki, Kraków.
• Graniczny M., 1989. Fotolineamenty i ich znaczenie geologiczne. Instrukcje i metody badań geologicznych 50. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• Halicki B., 1930. Dyluwialne zlodowacenie północnych stoków Tatr. Sprawozdania Państwowego Instytutu Geologicznego 5: 377–534.
• Halicki B., 1963. Tektonika Podhala. Roczniki Polskiego Towarzystwa Geologicznego 33: 349–361.
• Klimaszewski M., 1952. Rzeźba Podhala. Czasopismo Geograficzne 21–22: 237–250.
• Klimaszewski M., 1988. Rzeźba Tatr polskich. PWN, Warszawa.
• Kukulak J., 1988. Powiązania morfostrukturalne w rozwoju osuwisk zachodniego Podhala. Folia Geographica, Series Geographica-Physica 20: 33–49.
• Kukulak J., 1991a. Stadia rozwoju rzeźby Doliny Domagalskiego Potoku na Podhalu. Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie, Prace Geograficzne 13: 107–125.
• Kukulak J., 1991b. Udział tektoniki w rozwoju poziomów grzbietowych Zachodniego Podhala. Folia Geographica, Series Geographica-Physica 22: 87–102.
• Ludwiniak M., 2008. Ewolucja sieci spękań ciosowych we fliszu zachodniego Podhala. Przegląd Geologiczny 56(12): 1092–1099.
• Maruszczak H., 1972. Wyżyny lubelsko-wołyńskie. W: M. Klimaszewski (red.), Geomorfologia Polski. 1. PWN, Warszawa: 340–383.
• Mastella L., Ludwiniak M., Klimkiewicz D., 2012. Budowa geologiczna doliny Białego Dunajca. Przegląd Geologiczny 60: 496–505.
• Mastella L., Mizerski W., 1977. Uwagi o budowie geologicznej SW części Podhala. Przegląd Geologiczny 10: 494–498.
• Mastella L., Ozimkowski W., Szczęsny R., 1988. Tektonika północno-zachodniej części fliszu podhalańskiego. Przegląd Geologiczny 10: 566–571.
• Morawski W., 1973. Gęstość ciosu w piaskowcach fliszowych wschodniego Podhala. Biuletyn Geologiczny Uniwersytetu Warszawskiego 15: 233–255.
• Ostaficzuk S., 2003. Znaczenie wysokościowego numerycznego modelu terenu w kartografii geologicznej. Technika Poszukiwań Geologicznych, Geosynoptyka i Geotermia 224: 53–58.
• Oszczypko N., 1966. Wpływ szczelinowatości na przepuszczalność warstw szaflarskich, Kwartalnik Geologiczny 10 (3): 820–831.
• Ozimkowski W., 1992. Geologia fliszu podhalańskiego w ujęciu fotointerpretacyjnym. Biuletyn Geologiczny Uniwersytetu Warszawskiego 32: 93–118.
• Pokorski J., 1965. Występowanie łupliwości we fliszu wschodniego Podhala. Kwartalnik Geologiczny 9: 616–623.
• Romer E., 1929. Tatrzańska epoka lodowa. Prace Geograficzne XI: 1–186.
• Romer E., 1930. Zarys moich poglądów na tatrzańską epokę lodową. Czasopismo Geograficzne 8(1–2): 114–140.
• Wasiluk R., 2009. Strefy tektoniczne południowo-zachodniego Podhala. Przegląd Geologiczny 57(1): 64–67.
• Watycha L., 1976. Szczegółowa mapa geologiczna Polski 1:50 000. Ark. Czarny Dunajec (1048). Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa.
• Watycha L., 1977. Objaśnienia do szczegółowej mapy geologicznej Polski 1:50 000. Ark. Czarny Dunajec (1048). Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa.
• Zuchiewicz W., 1987. Ewolucja i strukturalne założenia sieci rzecznej Karpat w późnym neogenie i wczesnym czwartorzędzie. W: A. Jahn, S. Dyjor (red.), Problemy młodszego neogenu i eoplejstocenu w Polsce. Ossolineum, Wrocław: 211–225.
• Zuchiewicz W., 2010. Neotektonika Karpat polskich i zapadliska przedkarpackiego. Wydawnictwa AGH, Kraków.