Problems regarding the conservation, planning and management of the vantage points of greater Poland folwarks

• Autorzy: Mikulski Daniel

Identyfikatory

DOI

10.21005/pif.2023.53.D-02

Warianty tytułu

PL

Problematyka ochrony, planowania i zarządzania przedpolami ekspozycji wielkopolskich folwarków

• Języki publikacji: EN PL

Abstrakty

EN

The landowners' houses together with the manorial and park layout gave a unique character to the landscape of Wielkopolska. They are characterized by high sensitivity in terms of the landscape capacity of the vantage points. This is because not only the loss of the historical building substance or greenery, but also the new buildings erected in their surroundings, disturb the legibility of the relics of the manorial economy. The problem is the point protection of these elementsfore, which will prob ably be emphasized soon by the results of the landscape audit. The Italian experience in the protection, planning and management of landscapes, the character of which was given by landowners, brings inspiring conclusions.

PL

Siedziby ziemiańskie wraz z założeniami parkowymi i folwarcznymi nadały niepowtarzalny charakter krajobrazowi Wielkopolski. Charakteryzuje je wysoka wrażliwość w zakresie chłonności widokowej przedpola ekspozycji. Nie tylko bowiem utrata historycznej substancji budowlanej czy zieleni, ale powstające w ich otoczeniu nowe obiekty, naruszają czytelność reliktów gospodarki folwarcznej. Problemem jest ich punktowa ochrona, co prawdopodobnie podkreślą wkrótce wyniki audytu krajobrazowego. W dalszym ciągu postępuje polaryzacja terenów wiejskich na obszary chronione oraz nierozerwalnie z nimi związany krajobraz, który ulega negatywnym przekształceniom. Inspirujących wniosków w przeciwdziałaniu tym procesom przynoszą włoskie doświadczenia w ochronie, planowaniu i zarządzaniu krajobrazem.

Słowa kluczowe

EN

assessment of historic landscape characterisation; contesto figurativo; farm landscape; landscape audit; landscape capacity

PL

audyt krajobrazowy; contesto figurativo; krajobraz folwarczny; ocena historycznego charakteru krajobrazu; pojemność krajobrazu

• Wydawca: Wydawnictwo Uczelniane Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
• Czasopismo: Przestrzeń i Forma
• Rocznik: 2023
• Tom: nr 53
• Strony: 207--232
• Opis fizyczny: Bibliogr. 38 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Mikulski Daniel

• National Institute of Cultural Heritage, Poland. Regional Office in Poznań

• https://orcid.org/0000-0002-7799-8732

Bibliografia

• [1] Bogdanowski, J. (1976). Kompozycja i planowanie w architekturze krajobrazu. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• [2] Bogdanowski, J., Łuczyńska-Bruzda, M., Novak, Z. (1979). Architektura krajobrazu. Warszawa – Kraków: PWN, ISBN 83-01008-29-6.
• [3] Chwalibóg, K., Wolski, P. (2015). ‘To co ważne dla przeciwdziałania destrukcji krajobrazu’ [in:] Krajobraz kulturowo-przyrodniczy z perspektywy społecznej, Ratajski, S., Ziółkowski, M. (eds.), Warszawa: Polski Komitet do spraw UNESCO, Narodowe Centrum Kultury, pp. 71–95, ISBN 978-83-9029-399-8.
• [4] Czarnecki, A., Lewandowska-Czarnecka, A. 2012. ‘Cechy kluczowe a pojemność krajobrazu na zmiany’ [in:] Krajobrazy zdefiniowane – znaki i symbole w krajobrazie, Łach, J., Zaremba, A. (eds.), Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, pp. 65–84, ISBN 978-83-6267-314-8.
• [5] Forczek-Brataniec, U. (2018). Przestrzeń widziana : analiza widokowa w planowaniu i projektowaniu krajobrazu. Kraków: Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki, ISBN 978-83-7242-997-1.
• [6] Gałecka-Drozda, A., Szczepańska, M., Wilkaniec, A., de Mezer, E. (2018). ‘Aspekty kulturowe, kompozycyjne i percepcyjne w opracowaniach dotyczących identyfikacji charakteru krajobrazu na poziomie lokalnym’, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica, 33, pp. 63–76, DOI: 10.18778/1508-1117.33.04.
• [7] Goździewicz-Biechońska, J. (2014). ‘Formy ochrony krajobrazu wiejskiego w świetle ustawy o ochronie przyrody’, Przegląd Prawa Rolnego, 2, pp. 65–81, DOI: 10.14746/ppr.2014.15.2.4.
• [8] Hernik, J. (2011). ‘Ochrona wrażliwych krajobrazów kulturowych obszarów wiejskich’, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, Rozprawy 351.
• [9] Kistowski, M. (2008). ‘Problemy ochrony walorów krajobrazowych parków krajobrazowych’ [in:] Krajobrazy Polski – nasze dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe na przykładzie opolskich parków krajobrazowych. Góra św. Anny – Oborniki Śląskie: Studio Graphito, pp. 15–22, ISBN 83-89898-39-X.
• [10] Kodym-Kozaczko, G. (2003). Układy przestrzenne zespołów rezydencjonalno-folwarcznych w Wielkopolsce. Wartości kompozycyjne i ideowe. Maszynopis pracy doktorskiej. Warszawa: Politechnika Warszawska.
• [11] Krajewski, P. (2012). ‘Możliwości zastosowania oceny pojemności krajobrazu w planowaniu przestrzennym na obszarach podmiejskich’, Architektura Krajobrazu, 3, pp. 22–29, http://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-article-BAR8-0024-0093.
• [12] Krajewski, P., Mastalska-Cetera, B. (2014). ‘Zastosowanie oceny pojemności krajobrazu w planowaniu przestrzennym na obszarach chronionych na przykładzie miejscowości Sulistrowice w gminie Sobótka’, Problemy Ekologii Krajobrazu, 37, pp. 57–164, https://agro.icm.edu.pl/agro/element/bwmeta1.element.agro45a077f7-903a-40e9-a005-6f1a277c9d42/c/vol37_18_Krajewski_i_in.pdf.
• [13] Lipińska, B. (2011). Żuławy Wiślane : ochrona i kształtowanie zabytkowego krajobrazu. Nowy Dwór Gdański –Gdańsk: Stowarzyszenie Żuławy, ISBN 978-83-9297-954-8.
• [14] Majchrowska, A. (2013). ‘Doświadczenia innych krajów w identyfikowaniu typów krajobrazowych’ [in:] Identyfikacja i waloryzacja krajobrazów – wdrażanie Europejskiej Konwencji Krajobrazowej, Warszawa: GDOŚ, pp. 6–16, ISBN 978-83-62940-43-1.
• [15] Mikulski, D. (2021). Analiza i ocena zmienności krajobrazu ziemi średzkiej w kontekście ochrony aktywnej śladów kultury folwarcznej. Maszynopis pracy doktorskiej. Poznań – Kraków: Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki.
• [16] NID (2022). Narodowy Instytut Dziedzictwa. Poznaj polskie zabytki https://zabytek.pl/pl. dostęp 12.12.2022)
• [17] Niedźwiedzka-Filipiak, I. (2009). Wyróżniki krajobrazu i architektury wsi Polski południowo-zachodniej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, ISBN 978-83-60574-71-3.
• [18] Ozimek, A. (2019). Miara krajobrazu. Obiektywizacja oceny widoków i panoram wspomagana narzędziami komputerowymi. Kraków: Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, ISBN 978-83-65991-68-3.
• [19] Ozimek, P., Ozimek, A. (2009). ‘Badanie chłonności krajobrazowej przy użyciu przestrzennego modelu cyfrowego’, Nauka Przyroda Technologie, 3/1, pp. 1–12, http://npt.up-poznan.net/pub/art_3_13.pdf.
• [20] Raszeja, E. (2005). ‘W poszukiwaniu ładu i autentyczności. Refleksje na temat kształtowania krajobrazu i architektury polskiej wsi’, [in:] Polska wieś 2025 : wizja rozwoju, Wilkin J. (ed.), Warszawa: Fundusz Współpracy, pp. 191–198, ISBN 83-89793-95-4.
• [21] Raszeja, E. (2013). Ochrona krajobrazu w procesie przekształceń obszarów wiejskich. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, ISBN 978-83-7160-699-1.
• [22] Raszeja, E., Szczepańska, M., Gałecka-Drozda, A., de Mezer, E., Wilkaniec, A. (2022). Ochrona i kształtowanie krajobrazu kulturowego w zintegrowanym planowaniu rozwoju. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, ISBN 978-83-7986-407-2.
• [23] Regione del Veneto (2023). ‘GeoPortale Veneto’, PTRC 2020 Vigente [online] https://idt2.regione.veneto.it(Accessed: 23-01-2023).
• [24] Richling, A., Solon, J. (2011). Ekologia krajobrazu. Warszawa: PWN, ISBN 978-83-0116-733-2.
• [25] Rippon, S. (2004). Historic Landscape Analysis : deciphering the countryside. York: Council for British Archae logy, ISBN 978-19-0277-144-1.
• [26] Rozenau-Rybowicz, A., Szlenk-Dziubek, D. (2009). ‘Metoda oceny wrażliwości krajobrazu na przekształcenia - doświadczenia z gminy Poronin’, Problemy Rozwoju Miast, 6/1–2, pp. 108–117, https://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-643e9b0e-c79b-473a-a2e7-42b7a62a3795/c/PRM_2009-1-2_08_Rozenau-Rybowicz_Szlenk-Dziubek.pdf.
• [27] Rygiel, P. (2007). ‘Odporność wizualna krajobrazu – zastosowanie w planowaniu przestrzennym’, Czasopismo Techniczne, 5-A, pp. 257–258, https://repozytorium.biblos.pk.edu.pl/redo/resources/34887/file/suwFiles/RygielP_OdpornoscWizualna.pdf.
• [28] Sas-Bojarska, A. (1998). ‘Krajobraz i aspekty wizualne w OOŚ’ [in:] Poradnik przeprowadzania ocen oddziaływania na środowisko, Lenart, W., Tyszecki, A. (eds.), Gdańsk: Eko-Konsult, pp. 210–213, ISBN 978-83-9111-070-6.
• [29] Sas-Bojarska, A. (2017). Wielkie inwestycje w kontekście zagrożeń i ochrony krajobrazu. Gdańsk: Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, ISBN 978-83-7348-720-8.
• [30] Solon, J. (2014). ‘Przegląd wybranych podejść do typologii krajobrazu’, Problemy Ekologii Krajobrazu, 20, pp. 25–33, https://bibliotekanauki.pl/articles/86154.
• [31] Swanwick, C. (2002a). Landscape Character Assessment : guidance for England and Scotland. Countryside Agency, Scottish Natural Heritage.
• [32] Swanwick, C. (2002b). Techniques and criteria for judging capacity and sensitivity (Topic paper 6). Countryside Agency, Scottish Natural Heritage.
• [33] Tempesta, T. (2013). ‘Veneto’ [in:] Italian historical rural landscapes : cultural values for the environment and rural development, Agnoletti, M. (ed.), Nowy Jork: Springer, pp. 279–298, ISBN 978-94-007-5354-9.
• [34] Tempesta, T. (2018). ‘Degradation of the Palladian landscape’, Aestimum, 72, pp. 109–130, DOI: 10.13128/Aestimum-23971.
• [35] Tuan, Y.-F., (1987). Przestrzeń i miejsce. Warszawa: PIW, ISBN 83-06014-66-9.
• [36] Urząd Gminy Dominowo (2022). ‘Obwieszczenie’, Budowa farmy fotowoltaicznej o mocy 250 MW wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną [online] https://bip-v1-files.idcom-jst.pl/sites/47293/wiadomosci/657886/files/obwieszczenie_o_wszczeciu_postepowania.pdf (Accessed: 23-01-2023).
• [37] WBPP (2022). ‘Podglądowa aplikacja mapowa’, Audyt krajobrazowy województwa wielkopolskiego [online] https://wbpppoznan.pl/AudytKrajobrazowy/SIP (Accessed: 23-01-2023).
• [38] Wiśniewska, W. (2002). ‘Krajobrazy codzienne’, Zeszyty Naukowe Politechniki Łódzkiej.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).