The USSR’s politics of history toward the Slavic countries of the Eastern Bloc: formal and institutional frameworks. 1945-1989

• Autorzy: Szumski Jan

Identyfikatory

DOI

10.4467/0023589XKHNT.19.031.11039

Warianty tytułu

PL

Polityka historyczna ZSRR wobec krajów słowiańskich bloku wschodniego: ramy formalne i instytucjonalne. 1945-1989

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The article focuses on the problems of Soviet ‘politics of history’ in the Eastern Bloc in 1945-1989 by the example of selected Slavic countries: Poland, Czechoslovakia, and Bulgaria. The implementation of the Soviet system of political control over history proceeded extremely reluctantly and with varying intensity depending on the historical period and particular country. The scope and degree of interference into the affairs of local disciplines of history in above-mentioned countries changed with the political situation and new tendencies in social and political life. Actions aimed at the history of Slavic countries were sanctioned by the CPSU and implemented in accordance with the interests of the State and the Communist Party of the USSR. Kremlin inspired and subsequently oversaw the realization of joint academic projects, provided guidelines on how to research and interpret historic events, thus constituting a significant element of its ‘politics of history’.

PL

Artykuł poświęcony jest problemom radzieckiej „polityki historycznej” w bloku wschodnim w latach 1945-1989 na przykładzie wybranych krajów słowiańskich: Polski, Czechosłowacji i Bułgarii. Wprowadzanie radzieckiego systemu politycznej kontroli nad historią postępowało opornie i z różnym natężeniem, zależnym od okresu i kraju. Zakres i stopień wpływu na nauki historyczne w wymienionych krajach zmieniał się wraz z sytuacją polityczną oraz nowymi trendami w życiu społecznym i politycznym. Działania wobec historii krajów słowiańskich były sankcjonowane przez KPZR i wprowadzane zgodnie z interesami państwa i Partii. Kreml inspirował, a następnie nadzorował realizację wspólnych projektów badawczych, zapewniał wskazówki, jak należy badać i interpretować wydarzenia historyczne, ustanawiając w ten sposób istotny element swojej „polityki historycznej”.

Słowa kluczowe

EN

USSR; politics of history; Eastern Bloc; Slavic countries; Poland; Czechoslovakia; Bulgaria

PL

ZSRR; polityka historyczna; blok wschodni; kraje słowiańskie; Polska; Czechosłowacja; Bułgaria

• Wydawca: Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
• Czasopismo: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
• Rocznik: 2019
• Tom: T. 64, nr 4
• Strony: 61--81
• Opis fizyczny: Bibliogr. 46 poz.

Twórcy

autor

Szumski Jan

• L. & A. Birkenmajer Institute for the History of Science, Polish Academy of Sciences, Warsaw, Poland

Bibliografia

• Archival sources
• Russian State Archive of the Socio-Political History (Rossiiskii gosudarstvennyi arkhiv sotsialno-politicheskoi istorii, RGASPI).
• Russian State Archive of Contemporary History (Rossiiskii gosudarstvennyi arkhiv noveishei istorii, RGANI).
• State Archive of the Russian Federation (Gosudarstvennyi arkhiv Rossiiskoi Federatsii, GARF).
• Sources and critical literature
• Adorno T.W., Was Bedeutet: Aufarbeitung der Vergangenheit (1959), [in:] Eingriffe. Neun Kritische Modelle. Frankfurt/M 1963, p. 125-146.
• Akademiya nauk v resheniyax Politbyuro CK RKP(b)-VKP(b)-KPSS: 1922-1991, tom. 2. 1952-1958, ed. by V.Yu. Afiani, V.D. Esakov, Moskva 2010.
• Applebaum R., Empire of Friends: Soviet Power and Socialist Internationalism in Cold War Czechoslovakia (this book was published by Cornell University Press in 2019, I used Applebaum’s PhD dissertation from Proquest Dissertations).
• Babiracki P., Soviet Soft Power in Poland. Culture and the Making of Stalin’s New Empire, 1943-1957, Chapel Hill 2015.
• Centralnaya i Yugo-Vostochnaya Evropa v Novoe vremya, ed. by N.P. Danilova, V.A. Dyakov, I.S. Miller, Yu.A. Pisarev, V.I. Freidzon, Moskva 1974.
• Chernyaev A.S., Sovmestnyj iskhod (Dnevnik dvukh epokh. 1972-1991 gody), Moskva 2008.
• Connelly J., Captive University: The Sovietization of East German, Czech, and Polish Higher Education, 1945-1956, Chapel Hill 2000.
• Dokumenty i materialy po istorii sovetsko-polskikh otnoshenij, 12 vols, ed. by I. Khrenov, Moskva 1963-1986.
• Dokumenty i materialy po istorii sovetsko-chekhoslovackikh otnoshenii, 5 vols, ed. by P.N. Pospelov, V. Kral, Moskva 1973-1988.
• Dokumenty k istorii otechestvennogo slavyanovedeniya 40. godov XX veka, ed. by A.N. Goriyanov, M.Yu. Dostal, [in:] Slavistika SSSR i dalnego russkogo zarubezhya 20-40. godov XX veka, ed. by M. Robinson, Moskva 1992.
• Dostal M., Neizvestnye dokumenty po istorii sozdaniya Instituta slavyanovedeniya AN SSSR, “Slavyanovedenie” 1996, no 6.
• Fitzpatrick S., A Spy in the Archives. A Memoir of Cold War Russia, London, New York 2014.
• Havránek J., Czech Universities under Communism, [in:] Universities under Dictatorship, ed. by J. Connelly, M. Grüttner, University Park 2005, p. 167-183.
• Ideologicheskie komissii CK KPSS. 1958-1964: Dokumenty, ed. by E.S. Afanaseva, V.Yu. Afiani, L.A. Velichanskaya, Moskva 1998.
• Istoricheskaya politika v XXI veke, ed. by A. Miller, M. Lipman, Moskva 2012.
• Istoriya Bolgarii, 2 vols, ed. by P.N. Tretyakov, S.A. Nikitin, L.B. Valev, Moskva 1954-1955.
• Istoriya Polshi, vol. 1, ed. by V.D. Korolyuk, I.S. Miller, P.N. Tretyakov, Moskva 1954; vol. 2, ed. by I.S. Millera, I.A. Khrenov, Moskva 1955; vol. 3, ed. by F.G. Zuev, Moskva 1958.
• Istoriya Chekhoslovakii, vol. 1, ed. by G.E. Sanchuk, P.N. Tretyakov, Moskva 1956; vol. 2, ed. by S.A. Nikitin, Moskva 1959; vol. 3, ed. by I.N. Melnikova, Moskva 1960.
• Istoriya Yugoslavii, 2 vols, ed. by Yu.V. Bromlei, I.S. Dostyan, V.G. Karasev, S.A. Nikitin, Moskva 1963.
• Keenan E.L., The Kurbskii-Groznyi apocrypha: the seventeenth-century genesis of the “correspondence” attributed to Prince A. M. Kurbskii and Tsar Ivan IV, Cambridge 1971.
• Kramer M., The Role of the CPSU International Department in Soviet Foreign Relations and National Security Policy, [in:] Soviet Foreign Policy, 1917-1991. Classic and Contemporary
• Issues, ed. by E.P. Hoffmann, R.F. Laird, F.J. Fleron, New Brunswick, London 2009, p. 444-463.
• Nedorezov A., 10 let raboty komissii sovetskikh i chekhoslovackikh istorikov, “Voprosy istorii” 1977, no 8.
• Otdel CK KPSS po svyazyam s inostrannymi kompartiyami. 1953-1957: Annotirovannyj spravochnik, ed. by N.G. Tomilin, Moskva 1999.
• Polyan P., Istoriomor, ili trepanaciya pamyati: bitvy za pravdu o GULAGE, deportaciyax, vojne i Kholokoste, Moskva 2016.
• Roberts G., Stalin, the Pact with Nazi Germany, and the Origins of Postwar Soviet Diplomatic Historiography, “Journal of Cold War Studies” vol. 4, 2002, no 4, p. 93-103.
• Rutkowski T.P., Nauki historyczne w Polsce 1944-1970. Zagadnienia polityczne i organizacyjne, Warszawa 2007.
• Sherlock T., Historical Narratives in the Soviet Union and Post-Soviet Russia: Destroying the Settled Past, Creating an Uncertain Future, New York 2007.
• Sovetsko-bolgarskie otnosheniya i svyazi: dokumenty i materialy, 3 vols, ed. by L.V. Valev, Khr. Khristov, Moskva 1976-1987.
• Sygkelos Y., Nationalism from the left: The Bulgarian Communist Party During the Second World War and the Early Post-War Years, Leiden 2011.
• Szumski J., H_storyya Belarus_ u lyusterku rassakrechanyx dakumentau CK UKP(b)/KPSS (drugaya palova 40. - pershaya palova 60. h.), “Belarusk_ h_starychny ahlyad” 2013, no 1-2.
• Szumski J., Polityka a historia. ZSRR wobec nauki historycznej w Polsce w latach 1945-1964, Warszawa 2016.
• Todorova M., The Mausoleum of Georgi Dimitrov as Lieu de memoir, “The Journal of Modern History” vol. 78, 2006, no. 2, p. 377-411.
• The Convolutions of Historical Politics, ed. by A. Miller, M. Lipman, Budapest, New York 2012.
• The Politics of Memory in Postwar Europe, ed. by R. Lebow, W. Kansteiner, C. Fogu Durham, London 2006.
• Twenty Years after Communism: The Politics of Memory and Commemoration, ed. by M. Bernhard, J. Kubik, Oxford 2014.
• Ulunyan A., Matveev B., Desyat’ let raboty komissii istorikov SSSR i NRB, “Voprosy istorii” 1978, no 11.
• Valkenier E.K., Stalinizing Polish Historiography: What Soviet Archives Disclose, “East European Politics and Societies” vol. 7, 1993, no 1, p. 109-134.
• Yekelchyk S., Stalin’s Empire of Memory: Russian-Ukrainian Relations in the Soviet Historical Imagination, Toronto 2004.
• Zelov N., Chernobaeva T., Pered Komitetom stavilis sleduyushhie zadachi…Vseslavyanskij komitet v 1941-1945 gg., “Istoricheskij arkhiv” 2010, no 3.
• Zinn H., The Politics of History, second edition, Champaign 1990.