Mechaniczna dezintegracja osadów ściekowych jako metoda pozyskiwania związków organicznych dla intensyfikacji procesu denitryfikacji

• Autorzy: Żubrowska-Sudoł M.

Warianty tytułu

EN

Mechanical disintegration of sewage sludge as a method of acquiring organic substrates for intensification of the denitrification process

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Jednym z problemów występujących w oczyszczalniach ścieków są trudności w uzyskaniu stabilnej i wysoko sprawnej eliminacji związków azotu, co wynika z niekorzystnego stosunku ładunku związków węgla organicznego do związków azotu dopływających do reaktora biologicznego. W celu poprawy sprawności procesu denitryfikacji wprowadza się zazwyczaj zewnętrzne źródło węgla organicznego (np. metanol, etanol), co wiąże się z dodatkowymi kosztami eksploatacyjnymi. Innym rozwiązaniem tego problemu może być zastosowanie tzw. alternatywnych źródeł węgla organicznego. Potencjalnie mogą je stanowić zdezintegrowane osady ściekowe, które w swoim składzie zawierają łatwo rozkładalne związki organiczne. Ponieważ medium to zawiera również związki azotu, których ładunek dodatkowo obciążałby reaktor biologiczny, podjęto badania pozwalające na ocenę możliwości wykorzystania procesu mechanicznej dezintegracji nadmiernych osadów ściekowych jako metody pozyskiwania węgla organicznego dla intensyfikacji procesu denitryfikacji. Realizacja pracy badawczej obejmowała 3 etapy, w których zdefiniowano następujące cele cząstkowe: 1) wstępna analiza efektywności uwalniania do cieczy osadowej związków organicznych w procesie dezintegracji zagęszczonych osadów nadmiernych prowadzonym przy wykorzystaniu dwóch mechanicznych dezintegratorów: bębnowego i tarczowego, 2) analiza uwalniania do cieczy osadowej związków organicznych oraz związków azotu i fosforu w zależności od ilości energii zużytej w procesie dezintegracji, 3) analiza szybkości i całkowitej wydajności procesu denitryfikacji przebiegającego z wykorzystaniem jako źródło węgla organicznego związków organicznych uwolnionych do cieczy osadowej w wyniku procesu dezintegracji zagęszczonych osadów nadmiernych. Etapy 1. i 2. polegały na przeprowadzeniu porcjowych testów dezintegracji, a 3. na wykonaniu testów NUR oraz porcjowych testów wydajności denitryfikacji. Uzyskane wyniki udokumentowały możliwość wykorzystania zdezintegrowanych zgęszczonych osadów nadmiernych jako alternatywnego i równocześnie konkurencyjnego źródła węgla organicznego dla intensyfikacji procesu denitryfikacji. Wykazano również, że istotnym wówczas czynnikiem determinującym właściwości pozyskanych w procesie dezintegracji związków organicznych jest gęstość energii przy jakiej prowadzi się proces dezintegracji. Wartość tego parametru procesowego wpływa na szybkość denitryfikacji, wydajność procesu, jednostkowe zapotrzebowanie na związki organiczne, jednostkową objętość zdezintegrowanych osadów, a także na jednostkowy koszt usuwania azotu.

EN

One problem occurring in wastewater treatment plants is connected with achieving stable and efficient removal of nitrogen compounds. This problem arises from unfavourable organic-carbon-to nitrogen ratio in bioreactor influent streams. In order to improve the efficiency of the denitrification process, an external source of organic carbon, such as methanol or ethanol, is often introduced to the influent or directly to the bioreactor. This operating strategy, however, entails higher operating costs. Another solution of this organic deficiency problem may be to use the so-called alternative sources of organic substrates. Potentially, such sources might be found in disintegrated sewage sludge, which is found to contain easily biodegradable organic substrates. As the same sludge also contains nitrogen, which additionally loads the bioreactor, research has been undertaken in order to evaluate the feasibility of using mechanical sludge disintegration as a method of acquiring organic substrates and hence, a method for the intensification of the denitrification process. The research comprised three stages designed to achieve the following three aims: 1) initial analysis of the efficiency of the release of organic substrates to the supernatant in mechanical disintegration of thickened surplus activated sludge using two mechanical disintegrators: drum disintegrator and plate disintegrator, 2) analysis of the release of nitrogen and phosphorus compounds to the supernatant as a function of energy input for disintegration, 3) analysis of the rate and overall efficiency of denitrification with the organic compounds released in the mechanical disintegration of surplus activated sludge as the substrate. Stages 1 and 2 involved undertaking batch disintegration tests whilst Stage 3 involved batch disintegration tests and, additionally, nitrogen uptake rate (NUR) tests. The obtained results demonstrate that disintegration of thickened surplus activated sludge is an alternative and economically competitive strategy to dosing commercial external carbon sources for intensification of the denitrification process. It is also indicated that the input energy density is a significant factor determining the properties of the organic substrates obtained through sludge disintegration. The amount of input energy density has certain influence on denitrification rates and efficiencies, specific organic substrate demands, unit volume of disintegrated sludge, as well as the unit cost of nitrogen removal.

Słowa kluczowe

PL

denitryfikacja; dezintegracja osadów ściekowych; źródło węgla organicznego

EN

denitrification; disintegration of sewage sludge; carbon source

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej
• Czasopismo: Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Inżynieria Środowiska
• Rocznik: 2013
• Tom: z. 67
• Strony: 3--126
• Opis fizyczny: Bibliogr. 176 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Żubrowska-Sudoł M.

• Wydział Inżynierii Środowiska

Bibliografia

• [1] Æsøy, A., Ødegaard H. 1994: Denitrification in biofilms with biologically hydrolysed sludge as carbon source, Water Science and Technology, 29, 10-11, 93-100.
• [2] Ahn J., Daidou T., Tsuneda S., Hirata A. 2002: Characterization of denitrifying phosphate accumulating organisms cultivated under different electron acceptors conditions using polymerase chain reaction denaturing gradient gel electrophoresis assay, Water Research, 36, 403-412.
• [3] Ahn K.-H., Yeom I.-T., Park K.-Y., Maeng S.-K., Lee Y., Song K.-G., Hwang J.-H. 2002: Reduction of sludge by ozone treatment and production of carbon source for denitrification, Water Science and Technology, 46, 11-12, 121-125.
• [4] Akunna J.C., Bizeau C., Moletta R. 1993: Nitrate and Nitrite reductions with anaerobic sludge using various carbon sources: Glucose, glycerol, acetic acid, lactic acid and methanol, Water Research, 27, 8, 1303-1312.
• [5] Al-Omari A., Murthy S., Takacs I., Mokhayeri Y., Riffat R., Nopens I. 2011: Modeling the Use of External Carbon Substrate for Denitrification by Generalists and Specialists, Materiały Międzynarodowej Konferencji nt. "Nutrient Recovery and Management", Floryda (USA), 548-557.
• [6] Andreasen K., Petersen G., Thomsen H., Strube R. 1997: Reduction of nutrient emission by sludge hydrolysis, Water Science and Technology, 35, 10, 79-85.
• [7] Appels L., Assche A., Willems K., Degreve J., Impe J., Dewil R. 2011: Peracetic acid oxidation as an alternative pre-treatment for the anaerobic digestion of waste activated sludge, Bioresource Technology, 102, 4124-4130.
• [8] Aravinthan V., Mino T., Takizawa S., Satoh H., Matsuo T. 2001: Sludge hydrolysate as a carbon source for denitrification, Water Science and Technology, 43, 1, 191-199.
• [9] Arnz R, Arnold E., Wilderer P.A. 2001: Enhanced biological phosphorus removal in a semi fullscale SBBR, Water Science and Technology, vol. 43, No 3, 167-174.
• [10] Baczyński T. 1998: Testy OUR, NUR, PRR jako narzędzie do oceny przebiegu procesów biologicznego oczyszczania ścieków, Materiały seminarium naukowo-technicznego "Nowy Targ - Forum współpracy polsko-szwedzkiej w ochronie wód. Eksploatacja i badania oczyszczalni ścieków SBR.", 163-172.
• [11] Baier U., Schmidheiny P. 1997: Enhanced anaerobic degradation of mechanically disintegrated sludge, Water Science and Technology, 36 (11), 137-143.
• [12] Baytshtok V., Kim S., Yu R., Park H., Chandran K. 2008: Molecular and biokinetic characterization of methylotrophic denitrification using nitrate and nitrite as terminal electron acceptors, Water Science and Technology, 58.2, 359-365.
• [13] Bilyk K., Ledwell S., Dold P., Latimer R., Pitt P., Farmer G., Jones R., Flowers L. 2011: Observations on the Performance and Modeling of Glycerin-fed Denitrification Filters, Materiały Międzynarodowej Konferencji nt. Nutrient Recovery and Management, Floryda (USA) 514-532.
• [14] Biradar R.M., Roy S.B., Souza S.F., Pandit A.B. 2010: Excess cell mass as an internal carbon source for biological denitrification, Bioresource Technology, 101, 1787-1791
• [15] Boehler M., Siegrist H. 2004: Partial ozonation of activated sludge to reduce excess sludge improve denitrification and control scumming and bulking, Water Science and Technology, 49, 10 41-49
• [16] Boehler M., Siegrist H. 2007: Potential of activated sludge ozonation, Water Science and Technology, 55, 12, 181-187.
• [17] Bortone G., Saltarelli R., Alonso V., Sorm R., Wanner J., Tilche A. 1996: Biological anoxic phosphorus removal - DEPHANOX process, Water Science and Technology, vol. 34, 1-2, 119-128.
• [18] Camacho P., Deleris S., Geaugey V., Ginestet P., Paul E. 2002: A comparative study between mechanical thermal and oxidative disintegration techniques of waste activated sludge, Water Science and Technology, 46, 10, 79-87.
• [19] Canziani A., Pollice A., Ragazzi M. 1995: Feasibility of using primary-sludge mesophilic hydrolysis for biological removal of nitrogen and phosphorus from wastewater, Bioresource Technology, 54, 255-260.
• [20] Cappai G., Carucci A., Onnis A. 2004: Use of industrial wastewaters for the optimization and control of nitrogen removal processes, Water Science and Technology, 50, 6, 17-24.
• [21] Carvalho G., Lemos P., Oehmen A., Reis M. 2007: Denitrifying phosphorus removal, linking the process with the microbial community structure, Water Research, 41, 4383-4396.
• [22] Cema G. 2009: Comparative study on different Anammox systems. Doctoral Thesis in Land and Water Resources Engineering, Sztokholm (Szwecja).
• [23] Cheng Ch.-J., Hong P.K.A., Lin Ch.-F. 2012: Improved solubilization of activated sludge by ozonation in pressure cycles, Chemosphere, 87, 637-643.
• [24] Chi Y., Li Y., Fei X., Wang S., Yuan H. 2011: Enhancement of thermopholic anaerobic digestion of thickened waste activated sludge by combined microwave and alkaline pretreatment, Journal of Environmental Sciences, 23, 8, 1257-1265.
• [25] Cho E.S., Ahn K.-H., Molof A.H. 2004a: Comparison of sequentially combined carbon with sole carbon in denitrification and biological phosphorus removal, Water Science and Technology, 49, 5-6, 251-256.
• [26] Cho E.S., Ahn K.-H., Molof A.H. 2004b: Improvement of denitrification by denitrifying phosphorus removing bacteria using sequentially combined carbon, Water Science and Technology, 50, 8,33-40.
• [27] Christensson M., Lie E., Welander T. 1994: A comparison between ethanol and methanol as carbon sources for denitrification, Water Science and Technology, 30, 6, 83-90.
• [28] Cichowicz K. 2007: Dezintegracja ultradźwiękowa osadów ściekowych, Oczyszczanie ścieków i Przeróbka Osadów Ściekowych, Zielona Góra, 135-140.
• [29] Cimochowicz-Rybicka M., Rybicki S.M. 2010: Disintegration of fermented sludge - possibilities and potential gas, Environmental Engineering III, Taylor & Francis Group, London, 265-271.
• [30] Cyganecka A., Podedworna J., Żubrowska-Sudoł M. 2008: Usuwanie azotu ze ścieków w procesie denitryfiakcji defosfatacyjnej, Gaz Woda i Technika Sanitarna, 12, 23-27.
• [31] Ding Y.-W., Wang L., Wang B.-Z., Wang Z. 2006: Removal of nitrogen and phosphorus in a combined A2/O-BAF system with a short aerobic SRT, Journal of Environmental Science, vol. 18, No6, 1082-1087.
• [32] Dobiegała E. 2006: Dezintegracja osadu nadmiernego na przykładzie Oczyszczalni ścieków "Dębogórze" i jej wpływ na dalszą przeróbkę osadów, Mat. Konf, Gdańska Fundacja Wody, Gdańsk.
• [33] Dong W.-Y., Zhang X.-B., Wang H.-J., Sun F.-Y., Liu T.-Z. 2012: Enhanced denitrification with external carbon sources in a biological anoxic filter, Water Science and Technology, 66, 10, 2243-2250.
• [34] Dytczak M.A., Londry K.L., Siegrist H., Oleszkiewicz J.A. 2007: Ozonation reduces sludge production and improves denitrification, Water Research, 41, 543-550.
• [35] Elzen J.J.H., van Kempen R. 2003: SHARON: Innowacyjna i sprawdzona technologia do oczyszczania odcieków z odwadniania przefermentowanych osadów, Materiały Ogólnopolskiego Seminarium nt. "Eksploatacja oczyszczalni ścieków" Cedzyna, 215-222.
• [36] EPA 2000: Wastewater technology fact sheet, ammonia stripping, Environmental Protection, Office of Water, Washington, D. C., EPA 832-F-00-019.
• [37] Eskicioglu C., Kennedy K.J., Droste R.L. 2006: Characterization of soluble organic matter of waste activated sludge before and after thermal pretreatment, Water Research, 40, 3725-3736.
• [38] Fukas-Płonka L., Janik M. 2006: Homogenizacja osadu nadmiernego, Forum Eksploatatora, 3, 14-16.
• [39] Fux C., Boehler M., Huber P., Brunner I., Siergist H. 2002: Biological treatment of ammoniumrich watewater by partial nitritation and subsequent anaerobic ammonium oxidation (anammox) in a pilot plant, Journal Biotechnology, 99, 3, 295-306.
• [40] Gieseke A., Arnz P., Amann R. 2002: Simultaneous P and N removal in a sequencing batch biofilm reactor: insights from reactor and microscale investigations, Water Research, vol. 36, 2, 501-509.
• [41] Grabińska-Łoniewska A. 1990: Wpływ wybranych związków węgla na kształtowanie się biocenozy w procesie usuwania azotu metodą denitryfikacji, Wydawnictwa Politechniki Warszawskiej.
• [42] Grübel K., Machnicka A., Suschka J. 2010: The effect of disintegration of sewage sludge by hydrodynamic cavitation on organic and inorganic matter release, Environmental Engineering III, 2010 Taylor & Francis Group, London, 279-284.
• [43] Hao X., Heijnen J.J., Qian Y., van Loosdrecht M.C.M. 2001: Contribution of P-bacteria in biological nutrient removal processes to overall effects on the environment, Water Science and Technology, vol. 44, No 1, 67-76.
• [44] Hasselblad S., Hallin S. 1998: Intermittent addition of external carbon to enhance denitrification in activated sludge, Water Science and Technology, 37, 9, 227-233.
• [45] Hellinga C., Schellen A.A.J.C., Mulder J.W., van Loosdrecht M.C.M., Heijnen J.J. 1998: The SHARON process: an innovative method for nitrogen removal from ammonium-rich wastewater, Water Science and Technology, 37, 9, 135-142.
• [46] Helness H., Ødegaard H. 1999: Biological phosphorus removal in a sequencing batch moving bed biofilm reactor, Water Science and Technology, vol. 40, 4-5, 161-168.
• [47] Henze M., Harremoës P., Jansen J. la C., Arvin E. 2000: Oczyszczanie ścieków. Procesy biologiczne i çhemiczne. Wydawnictwo Politechniki Świętokrzyskiej, Kielce.
• [48] Hu Z., Wentzel M., Ekama G. 2002: Anoxic growth of phosphate-accumulating organisms (PAOs) in biological nutrient removal activated sludge systems, Water Research, vol. 36, 4927-4937.
• [49] Hwang Y., Sakuma H., Tanaka T. 1994: Denitrification with isopropanol as a carbon source in a biofilm system, Water Science and Technology, 30, 11, 69-78.
• [50] Jiang J., Yang S., Chen M., Zhang Q. 2009: Disintegration of sewage sludge with bifrequency ultrasonic treatment, Water Science and Technology, 60.6, 1445-1453.
• [51] Jönsson K., Hey T., Norlander H., Nyberg U. 2009: Impact on gas potential of primary sludge hydrolysis for internal carbon source production, Materiały konferencyjne 2nd IWA Specialized Conference "Nutrient Management in Wastewater Treatment Processes", Kraków (Polska) 459-466.
• [52] Jönsson K., Pottier A., Dimitrova I., Nyberg U. 2008: Utilising laboratory experiments as a first step to introduce primary sludge hydrolysis in full-scale, Water Science and Technology, 57.9, 1397-1403.
• [53] Jonsson L. 2004: Denitrification rate and carbon source consumption in full-scale wastewater filtration, Water Science and Technology, 55, 7, 105-112.
• [54] Kampas P., Parsons S.A., Pearce P., Ledoux S., Vale P., Churchley J., Cartmell E. 2007: Mechanical sludge disintegration for the production of carbon source for biological nutrient removal, Water Research, 41, 1734-742.
• [55] Kampas P., Parsons S.A., Pearce P., Ledoux S., Vale P., Cartmell E., Soaers A. 2009: An internal carbon source for improving biological nutrient removal, Bioresource Technology, 100, 149-154.
• [56] Kargi F., Uygur A. 2003: Effect of carbon source on biological nutrient removal in a sequencing batch reactor, Bioresource Technology, 89, 89-93.
• [57] Katehis D., Deur A., Sharp R. 2011 : Usage of Glycerin for Denitrification in High Rate Activated Sludge Processes: Benefits and Limitation, Materiały Międzynarodowej Konferencji nt. "Nutrient Recovery and Management", Floryda (USA), 488-499.
• [58] Kerrn-Jespersen J., Henze M. 1993: Biological phosphorus uptake under anoxic and aerobic conditions, Water Research, vol. 27, 4, 617-624.
• [59] Kim T.-H., Nam Y.-K., Park Ch., Lee M. 2009: Carbon source recovery from waste activated sludge by alkaline hydrolysis and gamma-ray irradiation for biological denitrification, Bioresource Technology, 100, 5694-5699.
• [60] Kishida N., Kim J., Tsuneda S., Sudo R. 2006: Anaerobic/oxic/anoxic granular sludge process as an effective nutrient removal process utilizing denitrifying polyphosphate-accumulating organisms, Water Research, 40, 2303-2310.
• [61] Kuba T., van Loosdrecht M.C.M., Heijnen J., 1996a: Phosphorus and nitrogen removal with minimal COD requirement by integration of denitrifying dephosphatation and nitrification in a two-sludge system, Water Research, vol. 30, nr 7, 1702-1710.
• [62] Kuba T., Loosdrecht M., Heijnen J. 1996b: Effect of cyclic oxygen exposure on the activity of denitrifying phosphorus removing bacteria, Water Science and Technology, vol. 34, 1-2, 33-40.
• [63] Kuba T., Loosdrecht M., Brandse F., Heijnen J. 1997a: Occurrence of denitrifying phosphorus removing bacteria in modified UCT-type wastewater treatment plants, Water Research, vol. 31, 4, 777-786.
• [64] Kuba T., Loosdrecht M., Heijnen J. 1997b: Biological dephosphatation by activated sludge under denitrifying conditions: pH influence and occurrence of denitrifying dephosphatation in a full-scale wastewater treatment plant, Water Science and Technology, vol. 36, 12, 75-82.
• [65] Lahnsteiner J., Vranitzky R. 2010: Ozone treatment of organic micro-pollutants in sewage sludge, Water Science and Technology, 61, 11, 2923-2930.
• [66] Latker E., Jones Ch., Primicierio J. 2011: Operation of Four Denitrification Plants in the Florida Keys to Meet Florida Chapter 99-395: Comparative Data from the Use of Alternative Carbon Sources in Sequencing Batch Reactors Little Venice, Coco Plum, Area 4 and Key Largo WWTP's, Materiały Międzynarodowej Konferencji nt. "Nutrient Recovery and Management", Floryda (USA), 470-487.
• [67] Ledwell S., Fabiyi M., Farmer G. 2011: Optimizing Denitrification With Non-Methanol Carbon Sources In Deep-Bed Denitrification Filter Technologies, Materiały Międzynarodowej Konferencji nt."Nutrient Recovery and Management", Floryda (USA), 500-513.
• [68] Lee Y., Baker S., Braden K., Wall W., Oleszkiewicz J. 2009: Full scale evaluation of external carbon sources in denitrification of mixed industrial and municipal wastewater, Materiały konferencyjne 2nd TWA Specialized Conference "Nutrient Management in Wastewater Treatment Processes", Krakow (Polska), 467-474.
• [69] López-Vázquez C.M., Hooijmans Ch.M., Brdjanovic D., Gijzen H.J., van Loosdrecht M.C.M. 2008: Factors affecting the microbial populations at full-scale enhanced biological phosphorus removal (EBPR) wastewater treatment plants in The Netherlands, Water Research, 42, 2349-2360.
• [70] Łuszczek B. 2008: Próby zastosowania zdezintegrowanego osadu nadmiernego jako dodatkowego źrodła węgla do procesu denitryfikacji w Oczyszczalni Ścieków Płaszów w Krakowie, Materiały II Seminarium Naukowo-Technicznego z cyklu "Biologiczne usuwanie związków biogennych", Warszawa, 1-9.
• [71] Ma H., Zhang S., Lu X., Xi B., Guo X., Wang H., Duan J. 2012: Excess sludge reduction using pilot-scale lysis-cryptic growth system integrated ultrasonic/alkaline disintegration and hydrolysis/acidogenesis pretreatment, Bioresource Technology, 116, 441-447.
• [72] Ma J., Peng Y., Wang S., Wang L., Liu Y., Ma N., 2009: Denitrifying phosphorus removal in a step-feed CAST with alternating anoxic-oxic operational strategy, Journal of Environmental Sciences, 21, 1169-1174.
• [73] Ma Y., Peng Y., Wang S., Wang X. 2009: Improving nutrient removal of the AAO process by an influent bypass flow by denitrifying phosphorus removal, Desalination, 246, 534-544.
• [74] Machnicka A. 2006: Asymilacja i uwalnianie fosforu przez mikroorganizmy nitkowate w procesach oczyszczania ścieków, Rozprawy Naukowe, nr 17, Wydawnictwo ATH, Bielsko-Biała.
• [75] Machnikowska J., Legun J. 2007: Technologia Cambi - doświadczenia eksploatacyjne, Oczyszczanie Ścieków i Przeróbka Osadów Ściekowych, Zielona Góra,149-154.
• [76] Makhayeri Y., Riffat R., Takacs I., Dold P., Bott C., Hinojosa J., Bailey W., Murthy S. 2008: Characterizing denitrification kinetics at cold temperature using various carbon sources in labscale sequencing batch reactors, Water Science and Technology, 58.1, 233-238.
• [77] Makhayeri Y. Riffat R., Murthy S., Bailey W., Takacs I., Bott C. 2009: Balancing yield, kinetics and cost for three external carbon sources for suspended growth post-denitrification, Water Science and Technology, 60.10, 2485-2491.
• [78] Mąkinia J., Drewnowski J., Bieniowski M. 2008a: Wpływ składu chemicznego ścieków na kinetykę procesu usuwania azotu w komorach osadu czynnego; możliwości poprawy stosunku C/N w dopływających ściekach, Materiały II Seminarium Naukowo-Technicznego z cyklu "Biologiczne usuwanie związków biogennych", Warszawa.
• [79] Mąkinia J., Świnarski M., Trela J. 2008b: Porównanie konwencjonalnych i alternatywnych źródeł węgla zewnętrznego. Badania długości adaptacji osadu czynnego do wybranego źródła węgla. Materiały II Seminarium Naukowo-Technicznego z cyklu "Biologiczne usuwanie związków biogennych", Warszawa.
• [80] Mąkinia J., Czerwionka K., Oleszkiewicz J., Kulbat E., Fudala-Ksiazek S. 2011: A Distillery By-Product as an External Carbon Source for Enhancing Denitrification in Mainstream and Sidestream Treatment Processes, Materiały Międzynarodowej Konferencji nt. "Nutrient Recovery and Management", Floryda (USA), 560-571.
• [81] Meinhold J., Pedersen H., Arnold E., Isaacs S.H. 1998: Effect of continuous addition of an organic substrate to the anoxic phase on biological phosphorus removal, Water Science and Technology, vol. 38, 1, 97-105.
• [82] Merzouki M., Bernet N., Delgenes J., Moletta R., Benlemlih M. 2001: Biological denitrifying phosphorus removal in SBR: effect of added nitrate concentration and sludge retention time, Water Science and Technology, vol. 43, 3, 191-194.
• [83] Merzouki M., Bernet N., Delgenes J., Benlemlih M. 2005: Effect of prefermentation on denitrifying phosphorus removal in slaughterhouse wastewater, Bioresource Technology, vol. 96, 1317-1322.
• [84] Miron Y., Zeeman G., van Lier J.B., Lettinga G. 2000: The role of sludge retention time in the hydrolysis and acidification of lipids, carbohydrates and proteins during digestion of primary sludge in CSTR systems, Water Research, 34, 5, 1705-1713.
• [85] Müller J. 2000: Disintegration as a key-step in sewage sludge treatment, Water Science and Technology, 41, 8, 123-130.
• [86] Müller J. 2001 : Prospects and problems of sludge pre-treatment processes, Water Science and Technology, 44, 10, 121-128.
• [87] Münch E.V., Koch F.A. 1999: A survey of prefermenter design, operations and performance in Australia and Canada, Water Science and Technology, vol. 39, 6, 105-112.
• [88] Mycielski R., Błaszczyk M., Jackowska A., Olkowska H. 1983: Denitrification of high concentration of nitrites and nitrates in synthetic medium with different sources of organic carbon, Acta Microbiol. Polon., 32, 4, 381-388.
• [89] Nah W., Kang Y.W. 2000: Mechanical pretreatment of waste activated sludge for anaerobic digestion process, Water Research, 34, 2362-2368.
• [90] Nickle K., Neis U. 2007: Ultrasonic disintegration of biosolids for improved biodegradation, Ultrasonics Sonochemistry, 14, 450-455.
• [91] Nowak A. 2006: Instalacja dezintegracji osadu nadmiernego na oczyszczalni ścieków w Rzeszowie, Mat. Konf. Gdańska Fundacja Wody, Gdańsk.
• [92] Nurse G.R. 1980: Denitrification with metanol: Microbiology and Biochemistry, Water Research, 14, 531-537.
• [93] Nyberg U., Aspergen H., Andresson B., Jansen J. la C., Villadsen I. 1992: Full-scale application of nitrogrn removal with methanol as carbon source, Water Science and Technology, 26, 5-6, 1077-1086.
• [94] Nyberg U., Andreson B., Aspegren H. 1996: Long-term experiences with external carbon sources for nitrogen removal, Water Science and Technology, 33, 12, 109-116.
• [95] Oehmen A., Carvalho G., Freitas F., Reis M. 2009: Assessing the abundance and activity of denitrifying polyphosphate accumulating organisms through molecular and chemical techniques, IWA 2nd Specialized Conference on Nutrient Management in Wastewater Treatment Processes, Kraków, 6-9 September, 285-294.
• [96] Oh Y.-K., Lee K.-R., Ko K.-B., Yeom I.-T. 2007: Effects of chemical sludge disintegration on the performances of wastewater treatment by membrane bioreactor, Water Research, 41, 2665-2671.
• [97] Østgaard K., Christensson M., Lie E., Jönsson K. 1997: Anoxic biological phosphorus removal in a full-scale UCT process, Water Research, vol. 31, 11, 2719-2726.
• [98] Partyka-Kunicka J. 2008: Intensyfikacja procesu denitryfikacji poprzez dozowanie preparatu Brenntaplus VP1 - kolejne doświadczenia eksploatacyjne. Materiały II Seminarium Naukowo-Technicznego z cyklu "Biologiczne usuwanie związków biogennych", Warszawa.
• [99] Pastor L., Mangin D., Ferrer J., Seco A. 2010: Struvite formation from the supernatants of an anaerobic digestion pilot plant, Bioresource Technology, 101, 1, 118-125.
• [100] Pastorelli G., Canziani R., Pedrazzi L., Rozzi A. 1999: Phosphorus and nitrogen removal in moving-bed sequencing batch biofilm reactors, Water Science and Technology, vol. 40, 4-5, 169-176.
• [101] Patel J., Nakhala G. 2006: Interaction of denitrification and P removal in anoxic P removal systems, Desaliantion, 201, 82-99.
• [102] Peng Y., Wang Y., Ozaki M., Pan M. 2004: Denitrifying phosphorus removal in a continously-flow A2N two-sludge process, Journal of Environmental Science and Health, vol. 39, 3, 703-715.
• [103] Peng Y., Wang X., Li B. 2006: Anoxic biological phosphorus uptake and the effect of excessive aeration on biological phosphorus removal in the A20 process, Desalination, 189, 155-164.
• [104] Peng Y., Hou H., Wang S., Cui Y., Zhiguo Y. 2008: Nitrogen and phosphorus removal in pilot- scale anaerobic-anoxic oxidation ditch system, Journal of Environmental Sciences, 20, 398-403.
• [105] Phothilangka P., Schoen M.A., Wett B. 2008: Benefits and drawbacks of thermal pre-hydrolysis for operational performance of wastewater treatment plants, Water Science and Technology, 58, 8, 1547-1553.
• [106] Płaza E. 1990: Biological nitrogen removal from municipal wastewater under conditions of organic carbon limitations, PhD thesis, Water Resources Engineering, Royal Institute of Technology, Stockholm, Sweden.
• [107] Podedworna J., Żubrowska-Sudoł M. 2004: Przegląd stanu wiedzy w zakresie biochemicznych przemian azotu w procesie oczyszczania ścieków, Biotechnologia, 1 (64), 127-141.
• [108] Podedworna J., Żubrowska-Sudoł M. 2010: Nitrogen and phosphorus removal paths in a sequencing batch reactor - dependence on a dissolved oxygen profile in aerobic phases, Environmental Engineering III, 2010 Taylor & Francis Group, London, 227-235.
• [109] Purtschert I., Siegrist H., Gujer W. 1996: Enhanced denitrification with methanol at WWTP Zürich-Werdhölzli, Water Science and Technology, 33, 12, 117-126.
• [110] Quan Zhe-Xue, Jin Yin-Shu, Yin Cheng-Ri, Lee Jay J., Lee Sung-Taik 2005: Hydrolyzed molasses as an external carbon source in biological nitrogen removal, Bioresource Technology, 96, 1690-1695.
• [111] Rabinowitz B., Kim Fries M., Knezevic Z., Marshall F. 2011: Design and commissioning of Calgary's New State-of-the-Art biological nutrient removal WWTP, Materiały Międzynarodowej Konferencji nt. "Nutrient Recovery and Management", Floryda (USA), 873-889.
• [112] Rodriguez L., Villasenor J., Fernandez F.J. 2007: Use of agrofood wastewaters for the optimization of the denitrification process, Water Science and Technology, 55, 10, 63-70.
• [113] Rohrbacher J., Bilyk K., Bruton T., Pitt P., Latimer R. 2011: Full-Scale Pilot Studies Investigate Glycerin as a Carbon Source for Denitrification, Materiały Międzynarodowej Konferencji nt. "Nutrient Recovery and Management", Floryda (USA).
• [114] Rosenwinkel K.-H., Cornelius A., Thöle D. 2005: Full-scale application of the deammonification process for the treatment of sludge water, Materiały konferencyjne IWA Specialized Conference "Nutrient Management in Wastewater Treatment Processes and Recycle Streams", Kraków, 483-491.
• [115] Ryzińska J. 2009: Charakterystyka ilościowa i jakościowa wód osadowych oraz studium możliwości ich podczyszczania z zastosowaniem metody SHARON, Rozprawa doktorska, Politechnika Warszawska, Wydział Inżynierii Środowiska.
• [116] Sadick T., Bailey W., Tesfaye A., McGrath M., Daigger G., Benjamin A. 2000: Full scale implementation of post denitrification at the Blu Plains AWT in Washington D.C., Water Science and Technology, 41, 9, 29-36.
• [117] Sahinkaya S., Sevimli F., Aygün 2012: Improving the sludge disintegration efficiency of sonication by combining with alkalization and thermal pre-treatment methods, Water Science and Technology, 65.10, 1809-1816.
• [118] Sakai Y., Fukase T., Yasui H., Shibata M. 1997: An activated sludge process without excess sludge production, Water Science and Technology, 36, 11, 163-170.
• [119] Saktaywin W., Tsuno H., Nagare H., Soyama T., Weerapakkaroon J. 2005: Advanced sewage treatment process with excess sludge reduction and phosohorus recovery, Water Research, 39, 902-910.
• [120] Salem S., Berends D.H.J.G., Heijnen J., van Loosdrecht M.C.M. 2003: Bioaugmentation by nitrification with return sludge, Water Research, 2003, 37, 1794-1804.
• [121] Schmitt W. 2006: Raport końcowy. Zastosowanie systemu CROWN służącego do dezintegracji osadu recyrkulowanego na Centralnej oczyszczalni ścieków w Wiesbaden - stolicy Hesji, Mat. Konf. Gdańska Fundacja Wody.
• [122] Schmitz U., Berger Ch.R., Orth H. 2000: Protein analysis as a simple method for the quantitative assessment of sewage sludge disintegration, Water Research, 34, 3682-3685.
• [123] Shi H., Lee C. 2006: Combining anoxic denitrifying ability with aerobic-anoxic phosphorus-removal examinations to screen denitrifying phosphorus-removing bacteria, International Biodeterioration & Biodegradation, 57, 121-128.
• [124] Siegrist H. 1996: Nitrogen removal from digester supernatant - comparison of chemical and biological methods, Water Science and Technology, 34, 1-2, 399-406.
• [125] Simson G. 2009: Intensyfikacja procesu denitryfikacji w Oczyszczalni ścieków w Białymstoku poprzez dozowanie preparatu Brenntaplus VP1 jako zewnętrznego źródła węgla organicznego - doświadczenia eksploatacyjne (część 2), Forum Eksploatatora, listopad/grudzień, 49-52.
• [126] Soaers A., Kampas P., Maillard S., Wood E., Brigg J., Tillotson M., Parsons S.A., Cartmell B., 2010: Comparison between disintegrated and fermented sewage sludge for production of a carbon source suitable for biological nutrient removal, Journal of Hazardous Materials, 175, 733-739.
• [127] Song K.-G., Choung Y.-K., Ahtf K.-H., Cho J., Yun H. 2003: Performance of membrane bioreactor system with sludge ozonation process for minimization of excess sludge production, Desalination, 157, 353-359.
• [128] Sorm R., Bortone G., Saltarelli R., Jenicek P., Wanner J., Tilche A. 1996: Phosphate uptake under anoxic conditions and fixed-film nitrification in nutrient removal activated sludge system, Water Research, vol. 30, 7, 1573-1584.
• [129] Sorys P., Zielewicz E. 2007: Ultrasonic intensification of aerobic stabilisation of sewage sludge, Civil and Environmental Engineering Reports, Univ. of Zielona Góra, 2, 71-79.
• [130] Strünkmann G.W., Müller J.A., Albert F., Schwedes J. 2006: Reduction of excess sludge production using mechanical disintegration devices, Water Science and Technology, 54, 5, 69-76.
• [131] Suschka J., Grübel K., Machnicka A. 2007: Możliwości intensyfikacji procesu fermentacji beztlenowej osadów ściekowych poprzez dezintegrację osadu czynnego w procesie kawitacji mechanicznej, Gaz Woda i Technika Sanitarna, 7, 26-28.
• [132] Świnarski M., Mąkinia J., Fordoński W., Drewnowski J., Chrzanowska M., Czerwionka K., Fernandez F.J. 2009a: The potential of enhancing denitrification in the activated sludge process with by-products from alcohol production, Materiały konferencyjne 211d IWA Specialized Conference "Nutrient Management in Wastewater Treatment Processes", Kraków (Polska), 451-458.
• [133] Świnarski M., Mąkinia J., Czerwionka K., Chrzanowska M. 2009b: Industrial wastewater as an external carbon source for optimization of nitrogen removal at the "Wschod" WWTP in Gdansk (Poland), Water Science and Technology, 59.1, 57-64.
• [134] Świnarski M., Mąkinia J., Stensel H.D., Czerwionka K., Drewnowski J. 2011: Modeling External Carbon Addition in Combined N-P Activated Sludge Systems with an Extension of the IWA Activated Sludge Models, Materiały Międzynarodowej Konferencji nt. "Nutrient Recovery and Management", Floryda (USA), 533-547.
• [135] Szatkowska B. 2007: Performance and control of Biofilm Systems with Partial Nitritation and Anammox for supernatant treatment, Doctoral Thesis in Land and Water Resources Engineering, Sztokholm (Szwecja).
• [136] Szatkowska B., Cema G., Płaza E., Trela J., Hultman B. 2007: One-stage system with partial nitritation and Anammox processes in moving-bed biofilm reactor, Water Science and Technology, 55, 8-9, 19-26.
• [137] Tchobanoglous G., Burton F.L., Stensel H.D. 2003: Wastewater engineering. Treatment and reuse, Fourth Edition, Metcalf & Eddy Inc., Mc Graw-Hill New York.
• [138] Thornton A., Pearce P., Parsons S.A. 2007: Ammonium removal from digested sludge liquors using ion exchange, Water Research, 41, 433-439.
• [139] Tiehm A., Nickel K., Zellhorn M., Neis U. 2001: Ultrasonic waste activated sludge disintegration for improving anaerobic stabilization, Water Research, 35, 8, 2003-2009.
• [140] Timmermans P., van Haute A. 1983: Denitrification with methanol: Fundamental study of the growth and denitrification capacity of Hyphomicrobium, Water Research, 17, 10, 1249-1255.
• [141] Tomczak-Wandzel R., Mędrzycka K. 2007: Próby szybkiej oceny stopnia dezintegracji osadów ściekowych, Oczyszczanie ścieków i Przeróbka Osadów Ściekowych, Zielona Góra, 141-147.
• [142] Trela J. 1998: Intensyfikacja procesu denitryfikacji przez dodawanie zewnętrznego źródła węgla, Materiały seminarium naukowo-technicznego "Nowy Targ - Forum współpracy polsko-szwedzkiej w ochronie wód. Eksploatacja i badania oczyszczalni ścieków SBR", 107-122.
• [143] Trela J. 2000: Intensyfikacja biologicznego usuwania azotu w dwufazowym procesie osadu czynnego ze wstępną denitryfikacją, Rozprawa Doktorska, Politechnika Krakowska.
• [144] Trela J., Płaza E., Szatkowska B., Hultman B., Bosander J., Dahlberg A.G. 2004: Pilot-plant experiments, with combined nitritation and anaerobic ammonium oxidation (Anammox) in biofilm system, Materiały konferencyjne "IWA World Water Congress and Exhibition", Marakech.
• [145] Tsuneda S., Miyauchi R., Ohno T., Hirata A. 2005: Characterization of denitrifying polyphosphate-accumulating organisms in activated sludge based on nitrite reductase gene, Journal of Bioscience and Bioengineering, 99, 4, 403-407.
• [146] Tsuneda S., Ohno T., Soejima K., Hirata A. 2006: Simultaneous nitrogen and phosphorus removal using denitrifying phosphate-accumulating organisms in a sequencing batch reactor, Biochemical Engineering Journal, 27, 191-196.
• [147] Ucisik A.S., Henze M. 2008: Biological hydrolysis and acidification of sludge under anaerobic conditions: The effect of sludge type and origin on the production and composition of volatile acids, Water Research, 42, 3729-3738.
• [148] Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, Dz.U. 2013 nr 0 poz.21.
• [149] van Dongen L.G.J.M., Jetten M.S.M., van Loosdrecht M.C.M. 2001: The Sharon-Anammox process for treatment of ammonium rich wastewater, Water Science and Technology, 44, 1, 153-160.
• [150] Vázquez-Padin J.R., Fernádez I., Figueroa M., Mosquera-Corral A., Campos J.L., Mendez R. 2009a: Application of Anammox based processes to treat anaerobic digester supernatant at room temperature, Bioresource Technology, 100, 2988-2994.
• [151] Văzquez-Padin J.R., Pozo M.J., Jarpa M., Figueroa M., Franco A., Mosquera-Corral A., Campos J.L., Mendez R. 2009b: Treatment of anaerobic sludge digester effluents by the CANON process in a air pulsing SBR, Journal of Hazardous Materials, 166, 336-341.
• [152] Vondrysová J., Koubová J., Jeniček P. 2009: Improving denitrification by disintegration of activated sludge, Materiały konferencyjne 2nd TWA Specialized Conference "Nutrient Mantagement in Wastewater Treatment Processes", Kraków (Polska), 475-483.
• [153] Wachtmeister A., Kuba T., Loosdrecht M., Heijnen 1997: A sludge characterization assay foraerobic and denitrifying phosphorus removing sludge, Water Research, vol. 31, 3, 471-478.
• [154] Wang F., Shan Lu S., Ji M. 2006: Components of released liquid from ultrasonic waste activated sludge disintegration, Ultrasonics Sonochemistry, 13, 334-338.
• [155] Wang Q., Kuninobu M., Kamikoto K., Ogawa H.-I., Kato Y. 1999: Upgrading of anaerobic digestion of waste activated sludge by ultrasonic pretreatment, Bioresource Technology, 68, 309-313.
• [156] Wang W., Wang S., Peng Y., Zhang S., Yin F. 2009: Enhanced biological nutrients removal in modified step-feed anaerobic/anoxic/oxic process, Biotechnology and Bioengineering Chinese Journal of Chemical Engineering, 17, 5, 840-848.
• [157] Wang Y., Peng Y., Stephenson T. 2009: Effect of influent nutrient ratios and hydraulic retention time (HRT) on simultaneous phosphorus and nitrogen removal in a two-sludge sequencing batch reactor process, Bioresource Technology, 100, 3506-3512.
• [158] Yang J., Żubrowska-Sudoł M., Trela J., Plaza E. 2011: Influence of aeration conditions on nitrogen removal rate in one-stage partial nitrification/anammox process, Materialy Międzynarodowej Konferencji nt. "Nutrient Recovery and Management", Floryda (USA), 1307-1320.
• [159] Yasui H., Nakamura K., Sakuma S., Iwasaki M., Sakai Y. 1996: A full-scale operation of a novel activated sludge process with-out excess sludge production, Water Science and Technology, 34, 3-4, 395-404.
• [160] Ye F., Ji H., Ye Y. 2012: Effect of potassium ferrate on disintegration of waste activated sludge (WAS), Journal of Hazardous Materials, 219-220, 164-168.
• [161] Yoon S.H., Kim H. S., Lee S.H. 2004: Incorporation of ultrasonic cell disintegration into a membrane bioreactor for zero sludge production, Process Biochemistry, 39 (12), 1923-1929.
• [162] Yoshino M., Yao M., Tsuno H., Somiya I. 2003: Removal and recovery of phosphate and ammonium as struvite from supernatant in anaerobic digestion, Water Science and Technology, 48, 1, 171-178.
• [163] Zhang H., Wang X., Xiao J., Yang F., Zhang J. 2009: Enhanced biological nutrient removal using MUCT-MBR system, Bioresource Technology, 100, 1048-1054.
• [164] Zhang P., Zhang G., Wang W. 2007: Ultrasonic treatment of biological sludge: Floc disintegration, cell lysis and inactivation, Bioresource Technology, 98, 207-210.
• [165] Zhang S.-H., Huang Y., Hua Y.-M. 2010: Denitrifying dephosphatation over nitrite: Effects of nitrite concentration, organic carbon, and pH, Bioresource Technology, 101, 3870-3875.
• [166] Zhang Z., Zhou J., Wang J., Guo H., Tong J. 2006: Integration of nitrification and denitrifying dephosphatation in airlift loop sequencing batch biofilm reactor, Process Biochemistry, 41, 599-608.
• [167] Zielewicz E. 2007: Dezintegracja ultradźwiękowa osadu nadmiernego w pozyskiwaniu lotnych kwasów tłuszczowych, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Inżynieria Środowiska, z. 58, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice.
• [168] Zielewicz E. 2008: Dezintegracja ultradźwiękowa i hybrydowa osadu nadmiernego; Termiczna mineralizacja osadu ściekowego. V Konferencja naukowo-techniczna, Nowogród k. Łomży, 3-5 września 2008 r., Wydawnictwo Seidel-Przywecki, Warszawa, 59-83.
• [169] Żubrowska-Sudoł M. 2009: Raport ze wstępnych badań nad wpływem gęstości energii na stopień dezaktywacji osadu czynnego (wyniki nie publikowane).
• [170] Żubrowska-Sudoł M. 2013: Wpływ wybranych parametrów procesowych na efektywność uwalniania związków organicznych w wyniku mechanicznej dezintegracji osadów ściekowych, Gaz Woda i Technika Sanitarna, 7, 289-293.
• [171] Żubrowska-Sudoł M., Podedworna J., Krawczyk P., Walczak J. 2013: Badania nad możliwościami wykorzystania hydrodynamicznej wytwornicy kawitacji do dezintegracji osadów ściekowych, Gaz Woda i Technika Sanitarna, 12, 496-500.
• [172] Żubrowska-Sudoł M., Słojewska M. 2006: Proces beztlenowego utleniania amoniaku (Anamox) jako alternatywna metoda usuwania azotu ze cieków, Forum Eksploatatora, 6, 23-25.
• [173] Żubrowska-Sudoł M., Cyganecka A. 2008: Proces defosfatcji denitryfiakcyjnej jako altematywna metoda usuwania ze ścieków związków biogennych, Biotechnologia, 1(80), 136-145.
• [174] Żubrowska-Sudoł M., Podedworna J., Heidrich Z., Krawczyk P., Szczygieł J. 2010: Experimental feasibility study on application of mechanical cavitation inducer for disintegration of wastewater sludges, Environmental Engineering III, 2010 Taylor & Francis Group, London, 257-261.
• [175] Żubrowska-Sudoł M., Trela J. 2010: Proces anammox jako alternatywna metoda dla intensyfikacji usuwania azotu ze ścieków, Gaz Woda i Technika Sanitarna, 9, 22-25.
• [176] Żubrowska-Sudoł M., Yang J., Trela J., Płaza E. 2011: Evaluation of deammonification process performance at different aeration strategies, Water Science and Technology, 63.6, 1168-1176.