Krajobraz i polityka – wybrane aspekty wpływu decyzji politycznych na zmiany krajobrazu w Polsce

• Autorzy: Kijowska Jolanta , Kijowski Andrzej , Rączkowski Włodzimierz

Warianty tytułu

EN

Landscape and politics – some aspects of the impact of political decisions on landscape changes in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem jest pokazanie procesów zachodzących w krajobrazach jako efektu decyzji politycznych od lat 40. XX wieku. Te decyzje (gospodarcze, społeczne i ideologiczne) przekształciły krajobrazy w Polsce. Trzebiatkowa i Anielpol posłużyły do prześledzenia przemian krajobrazów wiejskich. Kwestie kształtowania własności prywatnej jako elementu krajobrazu związanego z kreowaniem indywidualnego znaczenia miejsca przedstawiono na przykładzie z rejonu Zakopanego. Materiał źródłowy stanowiły zdjęcia lotnicze z lat 1964‐2009. Pierwsze z nich stanowiły punkt wyjścia analizy poprzez określenie stanu frozen palimpsest w odniesieniu do procesów historycznych. Splatają się tu dwa procesy: 1) interpretacja zdjęcia przez pryzmat znajomości procesów historycznych oraz 2) identyfikacja cech krajobrazu i poszukiwanie ich związku z wydarzeniami historycznymi lub indywidualnymi decyzjami ludzi. Zdjęcia współczesne pozwoliły na wskazanie kierunków przekształceń krajobrazów (ongoing palimpsest) w efekcie decyzji politycznych.

EN

An article explores the processes taking place in the landscape which are the results of political decisions since the 1940s. These decisions (economic, social and ideological) have transformed the landscapes in Poland. The villages of Trzebiatkowa and Anielpol were used to follow changes in rural landscapes; an example from the Zakopane region shows issues related to the shaping of private property as an element of landscape connected with the creation meaning of an individual place. The main source materials used are the available aerial photographs from 1964‐2009s. The earliest available photographs present the frozen palimpsest. Two processes are involved here: 1) photo‐reading informed by knowledge of historical processes, and 2) the identification of certain landscape characteristics and the search for connections with historical events or the decisions of individuals. Contemporary photographs taken since the 2000s allow as to observe the ongoing palimpsest.

Słowa kluczowe

PL

krajobraz; historyczne zdjęcia lotnicze; współczesne zdjęcia lotnicze; palimpsest; zmiany krajobrazu; polityka

EN

landscape; historic aerial photographs; modern aerial photographs; palimpsest; landscape changes; politics

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2011
• Tom: nr 15
• Strony: 103--115
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., ryc., fot.

Twórcy

autor

Kijowska Jolanta

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Instytut Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego, Poznań, Polska

autor

Kijowski Andrzej

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Instytut Geografii Fizycznej i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego, Poznań, Polska

autor

Rączkowski Włodzimierz

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Instytut Prahistorii, Poznań, Polska

Bibliografia

• Bender B., 1995: Introduction: Landscape – Meaning and Action. [in:] B. Bender (ed.), Landscape. Politics and Perspectives, Oxford, Berg, pp. 1‐17
• Cieślak E., 1984: Gospodarka Prus Książęcych w okresie reform absolutystycznych. [w:] G. Labuda (ed.), Historia Pomorza, vol. II (2), Poznań, Wydawnictwo Poznańskie, pp. 383-426.
• Cowley D.C., Standring R.A., Abicht M.J. (red.), 2010: Landscapes through the Lens. Aerial Photographs and Historic Environment, Oxford, Oxbow Books.
• Crawford O.G.S., 1953: Archaeology in the field, London, Phoenix House.
• Jenks C., 1995: The Centrality of the Eye in Western Culture: an Introduction. [in:] C. Jenks (ed.), Visual Culture. London, Routledge, 1–25.
• Jezierski A., Petz B., 1988: Historia gospodarcza Polski Ludowej 1944-1985, Warszawa, PWN.
• Kijowska J., 2006: Tendencje zmian w strukturze funkcjonalno-przestrzennej środowiska przyrodniczego zlewni Samicy Kierskiej. [w:] R. Klimko (ed.), Restrukturyzacja i projektowanie systemów terytorialno-krajobrazowych, Słupsk, Problemy Ekologii Krajobrazu vol. XV, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej, pp. 182-190.
• Kijowska J., Kijowski A., 2008: Zmiany układu osadniczego w strefie metropolitarnej miasta Poznania (na przykładzie gminy Rokietnica). [w:] S. Bródka (ed.), Problemy środowiska przyrodniczego miast, Warszawa, Poznań, Problemy Ekologii Krajobrazu vol. XXIV, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, pp. 264–276.
• Kijowska J., Kijowski A., Rączkowski W., 2010: Politics and landscape change in Poland: c. 1940-2000. [in:] D. C. Cowley, R. A. Standring and M. J. Abicht (ed.), Landscapes through the Lens. Aerial Photographs and Historic Environment, Oxford, Oxbow Books, pp. 155–166.
• Kijowski A., 2006: Krajobraz kulturowy na zdjęciach lotniczych. [w:] W. Wołoszyn (ed.), Krajobraz kulturowy. Cechy – Walory – Ochrona. Lublin, Problemy Ekologii Krajobrazu vol. XVIII, Kartpol s.c. pp. 543–549.
• Kijowski A., Rączkowski W., 2007: Przekształcenia sieci osadniczej dolin rzecznych w Wielkopolsce i ich rola w planowaniu przestrzennym. [w:] U. Myga-Piątek (ed.), Doliny rzeczne. Przyroda – Krajobraz – Człowiek, Sosnowiec, Prace komisji Krajobrazu Kulturowego PTG nr 7, Wydawca Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG, pp. 301–311.
• Kobyliński Z., 2005: Archeologia lotnicza w Polsce. Osiem dekad wzlotów i upadków, Warszawa, Państwowe Muzeum Archeologiczne.
• Nowakowski J., Prinke A., Rączkowski W., 2005: Latać, latać i… interpretować: problemy i perspektywy polskiej archeologii lotniczej. [w:] J. Nowakowski, A. Prinke, W. Rączkowski (eds), Biskupin... i co dalej? Zdjęcia lotnicze w polskiej archeologii, Poznań: IP UAM, OODA, MAB, PTP, pp. 11–23.
• Piekarczyk J., 2009: Właściwości spektralne nieużytków porolnych i odłogów na podstawie danych naziemnych, lotniczych i satelitarnych, Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Piskorski J.M., 2005: Kolonizacja wiejska Pomorza Zachodniego, Poznań, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
• Rączkowski W., 2001: Science and/or art: aerial photographs in archaeological discourse, Archaeologia Polona, 39, pp. 127–146.
• Rączkowski W., 2002: Archeologia lotnicza – metoda wobec teorii, Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Rączkowski W., 2005: Tradition in power: vicious circle(s) of aerial survey in Poland. [in:] From the Air. Understanding Aerial Archaeology, (red.) K. Brophy, D. Cowley. Stroud, Tempus, pp. 151–167.
• Rączkowski W., 2009: Zobaczyć ukryte. Zdjęcia lotnicze w archeologii. [w:] Studia nad dawną Polską, t. 2, (red.) T. Sawicki. Gniezno, Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie, pp. 133–154.