Zmiany fitocenoz gradowych w okolicach Zielonej Góry w ostatnich 30. latach

• Autorzy: Hoffmann R. , Ratyńska H.

Warianty tytułu

EN

Changes in oak-hornbeat forests phytocoenoses in the surrounding of Zielona Góra in the last 30 years

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wprawdzie na Ziemi Lubuskiej lesistość sięga prawie 50%, to drzewostany liściaste, zgodne z siedliskiem stanowią zaledwie około 10%. Przebadano zróżnicowanie lasów dębowo-grabowych w dwóch kompleksach leśnych w rejonie Zielonej Góry. W celu określenia tendencji dynamicznych w obrębie fitocenoz gradowych porównano dane współczesne z materiałami historycznymi (60 zdjęć fitosocjologicznych). Do zestawień wykorzystano taką samą liczbę zdjęć z przełomu lat 70. i 80. ubiegłego wieku oraz aktualnych (2009, 2010). W obrębie analizowanych płatów postępuje proces degeneracji. Poza zacieraniem się wewnętrznego zróżnicowania zespołu obserwuje się przejawy apofityzacji, geranieryzacji, fruticetyzacji i neofityzacji. Płaty zlokalizowane na obrzeżach Zielonej Góry cechują się obniżeniem stopni stałości i współczynników pokrycia wielu typowo leśnych, a szczególnie „gradowych" roślin oraz spadkiem wartości systematycznej grupy gatunków zespołu i jednostek wyższej rangi. Wzrósł natomiast udział edyfikatorów Artemisietea vidgaris oraz taksonów obcego pochodzenia. W dawnym rezerwacie przyrody Zatonie nadal dominuje niski grąd Galio sylvatici-Carpinetum corydoletosum. Badane płaty cechuje zmiana udziału poszczególnych gatunków budujących drzewostan, istotny wzrost stopni stałości i współczynników pokrycia krzewów, w tym nienotowanych wcześniej antropofltów oraz wycofywanie się edyfikatorów Artemisietea vulgaris i jednoczesny spadek wartości systematycznej dla tej grupy.

EN

Afforestration rate of Ziemia Lubuska is almost 50%, but deciduous forests harmonious with their habitat provide only about 10%. There was examined the diversification of oak-hornbeam forests in two forest cornplexes in surroundings of Zielona Góra. To determine the dynamie tendencies in the area of the oak-hornbeam forests phytocoenoses were compared the present data with the historical materials (60 phytosociological records). To that record-sheets were used the same number of phytosociological records from the end of the 1970s and the beginning of the 1980s of the last century and present (2009, 2010). The degeneration process is progressing in the area of analyzed patches. There are observed signs of apophytisation, geranietyzation, fruticetization and neophytization except for blurring internal diversification of the complex. The participation of typical forest species and the systematic value of the group of species from the Querco-Fagetea class is decreasing. In the more transformed oak-hornbeam forests located on the outskirts of Zielona Góra the number of Artemisietea edificators and taxons of foreign origin is increasing. In the former nature reserve Zatonie analyzed patches characterize by changes in participation of particular forming stand species, significant increase of degrees of Braun-Blanquet scale, shrubs cover factors and withdrawing of Artemisietea vulgaris edificators together with decrease of systematic value for this group.

Słowa kluczowe

PL

Ziemia Lubuska; Galio sylvatici-Carpinetum (R. Tx. 1937) Oberd. 1957; formy degeneracji; zmiany w czasie; skład florystyczny i struktura systematyczna zespołu

EN

Ziemia Lubuska; Galio sylvatici-Carpinetum (R. Tx. 1937) Oberd. 1957; forms of degeneration; changes in time; floristic composition and systematic structure of association

• Wydawca: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe
• Czasopismo: Ekologia i Technika
• Rocznik: 2015
• Tom: R. 23, nr 2
• Strony: 51--59
• Opis fizyczny: Bibliogr. 37 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Hoffmann R.

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Instytut Biologii Środowiska, Zakład Botaniki, 85-093 Bydgoszcz, ul. Ossolińskich 12

autor

Ratyńska H.

• Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Instytut Biologii Środowiska, Zakład Botaniki, 85-093 Bydgoszcz, ul. Ossolińskich 12

Bibliografia

• 1. Ćwikliński E. 1971. Flora synantropijna Zielonej Góry i Koszalina na tle warunków przyrodniczych i rozwoju miasta. Mater. Zakł. Fitosoc. Stos. UW, Warszawa-Białowieża 27: 81-113.
• 2. Dzwonko Z., Loster S. 2001. Wskaźnikowe gatunki roślin starych lasów i ich znaczenie dla ochrony przyrody i kartografii roślinności. Typologia zbiorowisk i kartografia roślinności w Polsce. Prace Geogr. 178: 119-132.
• 3. Gromadecki W. 1973. Lasy liściaste doliny Odry w Nadleśnictwie Przytok. Instytut Przyrodniczych Podstaw Leśnictwa AR, Poznań. Mscr. pracy magisterskiej.
• 4. Gruhl K. 1929. Tier und Pilanzenwelt des Kreises Grunberg in Schlesien und seiner naheren Umgebung. Grunberg in Schlesien : W. Levysohn, 584 pp.
• 5. Jackowiak B. 1990. Antropogeniczne przemiany flory roślin naczyniowych Poznania. UAM, Poznań, s. B. 42: 234 ss.
• 6. Jerzak L., Gabryś G. (red.). 2007. Bory Lubuskie. Leśny Kompleks Promocyjny. Wyd. Nadleśnictwo Lubsko, 219 ss.
• 7. Kondracki J. 2009. Geografia regionalna Polski. Wyd. III. - PWN, Warszawa, 444 ss.
• 8. Kovach W. L. 2002. Multivariate Statictical Package. Yersion 3.1, Pentraeth, Wales, U.K.
• 9. Kujawa-Pawlaczyk J., Pawlaczyk P. 2001. Rzadkie i zagrożone rośliny naczyniowe lasów Ziemi Lubuskiej i Łużyc. Wyd. Lubuskiego Klubu Przyrodników, Świebodzin.
• 10. Matuszkiewicz J.M. 1993. Krajobrazy roślinne i regiony geobotaniczne Polski. Prace Geograficzne IGiPZ PAN: 158, 107 ss.
• 11. Matuszkiewicz J. M. 2007. Ogólne kierunki zmian w zbiorowiskach leśnych Polski, ich przyczyny oraz prognoza przyszłych kierunków rozwojowych. Zmiany w grądach. W: Matuszkiewicz J. M. (red). 2007. Geobotaniczne rozpoznanie tendencji rozwojowych zbiorowisk leśnych w wybranych regionach Polski. Monografie 8. PAN, IGiPZ im. S. Leszczyńskiego, Warszawa, 670-688.
• 12. Matuszkiewicz J.M. 2008. Zespoły leśne Polski. PWN, Warszawa, 358 ss.
• 13. Matuszkiewicz W. 1990. Regionalizacja geobotaniczna. W: Trampler T., Kliczkowska A., Dmyterko E., Sierpińska M. 1990. Regionalizacja przyrodniczo-leśna na podstawach ekologiczno-fizjograficznych. PWRiL, Warszawa, 134-157.
• 14. Matuszkiewicz W., Matuszkiewicz J.M. 1996. Przegląd fitosocjologiczny zbiorowisk leśnych Polski (Synteza). Phytocoenosis 8 NS Seminarium Geobot. 3: 3-79.
• 15. Mikyśka R. 1964. Uber die fazielle Entwicklung des Unterwuchses in wirtschaftlich beeinflussten Waldern. Preslia36: 144-164.
• 16. Mikyśka R. 1968. Walder am Rande der Ostboh-mischen Tiefebene. Eine pflanzensoziologische Studie. - Rozpr. Ćs. Ak. Ved. Rada matem. A pfir. Ved. 78,4; 122 pp.
• 17. Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M. 2002. Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Ser. Biodiversiry of Poland, vol. 1. W. Szafer Institute of Botany PASc, Kraków, 442 pp.
• 18. Obwieszczenie M.Ś z dn. 30 października 2014 w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000 (Dz. U. 2014, póz. 1713).
• 19. Ochyra R., Żarnowiec J., Bednarek-Ochyra H. 2003. Census catalogue of Polish mosses. Ser. Biodiversity of Poland, vol. 3. W. Szafer Institute of Botany PASc, Kraków, 372 pp.
• 20. Olaczek R. 1972. Formy antropogenicznej degeneracji leśnych zbiorowisk roślinnych w krajobrazie rolniczym Polski Niżowej. Wyd. UL, Łódź, 120 ss.
• 21. Olaczek R. 1974. Kierunki degeneracji fitocenoz leśnych i metody ich badania. Phytocoenosis 3 (3/4): 179-190.
• 22. Pawlaczyk P. 2005. Roślinność lasów. W: Jermaczek A., Maciantowicz M (red.). 2005. Przyroda Ziemi Lubuskiej. Wydawnictwo Klubu Przyrodników, Świebodzin, 129-150.
• 23. Raport o stanie lasów w Polsce 2013. Praca zbiorowa. Wyd. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa, 95 ss.
• 24. Ratyńska H. 1979. Wilgotne lasy i zbiorowiska zaroślowe w dolinie rzeki Ochli na południe od Zielonej Góry. Zakład Ekologii Roślin i Ochrony Środowiska UAM, Poznań. Mscr. pracy magisterskiej.
• 25. Ratyńska H. 1983. Lasy dębowo-grabowe na wschodnim skraju Zielonej Góry. Bad. Fizjogr. Poi. Zach., ser. B, Botanika 34: 193-197.
• 26. Ratyńska H., Wojterska M., Brzeg A. (opracowanie merytoryczne), Kołacz M. (opracowanie techniczne i dydaktyczne) 2010. Multimedialna encyklopedia zbiorowisk roślinnych Polski. NFOŚiGW, UKW, IETI.
• 27. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Zielonej Górze. 2003. Wyd. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa, 84 ss.
• 28. Rósler A. 2005. Nieco geografii. Klimat. W: Jermaczek A., Maciantowicz M (red.). 2005. Przyroda Ziemi Lubuskiej. Wydawnictwo Klubu Przyrodników, Świebodzin, 29-31.
• 29. Schwartz K. 1978. Lasy łęgowe w dolinie Odry na terenie Nadleśnictwa Zielona Góra (obr. Nietków). Instytut Przyrodniczych Podstaw Leśnictwa AR, Poznań. Mscr. pracy magisterskiej.
• 30. Tobolewski Z. 1963. Materiały do znajomości borów chrobotkowych północno-zachodniej Polski. Bad. Fizjogr. Poi. Zach. 12: 193-211.
• 31. Trampler T., Kliczkowska A., Dmyterko E., Sierpińska M. 1990. Regionalizacja przyrodniczo-leśna na podstawach ekologiczno-fizjograficznych. PWRiL, Warszawa.
• 32. Tuxen R., EUenbergH. 1937. Der systematische und der ókologische Gruppenwert. Ein Beitrag żur Begrifflsbildung und Methodic der Pflanzensoziologie. Mitt. Flor.-soziol. Arbeitsgem. Niedersachsen, 3.
• 33. Waldon B. 2011. Zmiany we florze i roślinności rezerwatu leśnego „Las Mariański" (okolice Bydgoszczy). Acta Botanica Silesiaca: 17-36.
• 34. Wicik 2009. Gleby. W: Richling A., Ostaszewska K. (red.). Geografia fizyczna Polski. 2009. PWN, Warszawa, 201-244.
• 35. Wojterski T., Leszczyńska M., Piaszyk M. 1973. Potencjalna roślinność naturalna Pojezierza Lubuskiego. Bad. Fizjogr. Poi, Zach., ser. B, Botanika 26: 107-142.
• 36. Woś A. 1999. Klimat Polski. PWN, Warszawa, 301 ss.
• 37. Żukowski W. 1967. Zapiski florystyczne z województwa zielonogórskiego. Bad. Fizjogr. Poi. Zach. 20:147-157.