Wpływ użytkowania terenu na warunki siedliskowe i szatę roślinną wybranych śródleśnych i śródpolnych oczek wodnych

• Autorzy: Gamrat R. , Gałczyńska M. , Kochanowska R. , Burczyk P.

Warianty tytułu

EN

The influence of land use on habitat conditions and vegetation of selected midforest and midfield ponds

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Różnorodne pasy roślinne ułożone koncentrycznie wokół tafli wodnej oczek, spełniają funkcje biocenotyczne i ochronne w odniesieniu do jakości i ilości wody w glebie i w zbiorniku. Celem podjętych badań było określenie wpływu pasów roślinnych w dwóch środowiskach oczek wodnych, tj. pola i lasu, na szatę roślinną i wilgotność siedlisk. Prace florystyczno-fitosocjologiczne przeprowadzono w latach 2008–2010 – w dwóch grupach, po trzy oczka. Wykonano 54 spisy florystyczne oraz 62 zdjęcia fitosocjologiczne. Badania prowadzono na terenie leśnego Parku Krajobrazowego Dolina Słupi oraz na obszarze pól w sąsiedztwie leśnego kompleksu Puszczy Bukowej. Określono zależność zróżnicowania wilgotnościowego siedlisk, określanego metodą Oświta na podstawie szaty roślinnej, od sąsiedztwa. Wyniki badań potwierdziły wcześniejsze założenia o większej wilgotności siedlisk śródleśnych oczek wodnych. Na podstawie analizy wariancji wartości parametru wilgotnościowego ustalono, że istotny wpływ na jego wartość miały głównie dwa czynniki: typ oczka i rodzaj ochronnego pasa roślinnego. Podobną zależność określono w przypadku liczby gatunków roślin w oczkach. Więcej gatunków roślin (105) i zbiorowisk (15) stwierdzono w śródpolnych oczkach wodnych, pomimo braku sąsiedztwa jakichkolwiek struktur ochronnych, tj. drzew lub krzewów. Różnice te potęgowała obecność wszystkich roślinnych pasów wokół oczek śródpolnych, których, ze względu na brak pochyłości skarpy, w przypadku oczek śródleśnych nie wyodrębniono. Analiza statystyczna wyników badań parametrów fizykochemicznych wody wskazała istotny wpływ wartości czynników, takich jak: typ oczka i pora roku.

EN

Various plant belts arranged concentrically around the water surface in ponds have biocoenotic functions but are also important for water quality and the amount of water in soil and in the pond. The aim of this study was to determine the influence of vegetation belts in two pond surroundings – Fields and forest – on vegetation and habitat moisture. In the years 2008-2010, floristic and phytosociological research was conducted in two groups of three ponds in each. Fifty four floristic lists and 62 phytosociological relevés were made. The study was performed in a forest of the Słupia Valley Landscape Park and on fields near the forest complex of the Beech Forest. The relationship was analysed between habitat moisture (estimated with the Oświt’s method) and the type of surrounding. Obtained results confirmed preliminary assumptions about higher moisture in the habitat of midforest ponds. The analysis of variance showed a significant impact of the type of pond and the type of protective plant belt on moisture parameters. The same factors were decisive for the number of species in ponds. More plant species (105) and communities (15) were found in the studied midfield ponds despite the absence of any protective structures like trees or shrubs in the vicinity. Midfield ponds had a complete vegetation belt which was not defined in forest ponds, due to the absence of an escarp. Statistical analysis of physical and chemical parameters of water showed significant differences between pond types and seasons.

Słowa kluczowe

PL

pasy roślinne; śródleśne i śródpolne oczka wodne; użytkowanie terenu

EN

belt of vegetation; land use; midfield and midforest ponds

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2013
• Tom: T. 13, z. 4
• Strony: 17--29
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz.

Twórcy

autor

Gamrat R.

• Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Katedra Ekologii, Ochrony i Kształtowania Środowiska, ul. Słowackiego 17, 71-434 Szczecin; tel. [phone]

autor

Gałczyńska M.

• Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Zakład Chemii Ogólnej i Ekologicznej

autor

Kochanowska R.

• Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Katedra Ekologii, Ochrony i Kształtowania Środowiska

autor

Burczyk P.

• Instytut Technologiczno-Przyrodniczy, Zachodniopomorski Ośrodek Badawczy w Szczecinie

Bibliografia

• 1. BOIX D., BIGGS J., CEREGHINO R., HULL A., KALETTKA T., OERTLI B. 2012. Pond research and management in Europe: „Small is beautiful”. Hydrobiologia. No 689 (1) s. 1–9.
• 2. CZIRJAK R.L. 2011. Phytocoenologic study of association lemnetum minoris in the natural aquatic habitat from the lerului Plain. Analele Universitatii Din Oradea, Fascicula Ecotoxicologie, Zootehnie Si Tehnologii De Industrie Alimentara. Vol. 10. No. B s. 295–300.
• 3. DEMBEK W., DOBRZYŃSKA N., LISOWSKA A., KOTOWSKI W. 2006. Doświadczenia z wdrażania „Krajowego programu rolnośrodowiskowego” jako podstawa jego optymalizacji. Wiadomości Melioracyjne i Łąkarskie. Nr 2 s. 73–77.
• 4. DEMBEK W., LIRO A. 2001. Ochrona i kształtowanie różnorodności biologicznej i krajobrazowej obszarów wiejskich. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. T. 1. Z. 2(2) s. 5–25.
• 5. EWALD N., KALETTKA T., BRENDONCK L. 2012. Eyes of the landscape: value, conservation and management of European ponds (Editorial). Limnologica. No 42 (4) s. 251–253.
• 6. GAMRAT R. 2009. Vegetation in small water bodies in the young glacial landscape of West Pomerania. Ch. 5. W: Contemporary problems of management. Pr. zbior. Red. A. Łachacz, Olsztyn. UWM s. 95–105.
• 7. GAMRAT R., GAŁCZYŃSKA M. 2006. Diversity of aquatic phytocenoses depending on water level persistence in selected cattle-holes in Pyrzyce commune. Polish Journal of Environmental Studies. Vol. 15. Part 5d. No 2 s. 571–573.
• 8. GAMRAT R., GAŁCZYŃSKA M., PACEWICZ K. 2012. Spatial analysis of plant species distribution in midfield ponds in the intensely agriculturally exploited area. Polish Journal of Environmental Studies. Vol. 21. No 4 s. 871–877.
• 9. KOC J., SZYPEREK U. 2001. Rola przybrzeżnych pasów roślinności w ochronie śródpolnych oczek wodnych. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. Z. 477 s. 65–72.
• 10. MATUSZKIEWICZ W. 2008. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa. Wydaw. PWN. ISBN 978-83-01-14439-5 ss. 537.
• 11. NICOLET P., RUGGIERO A., BIGGS J. 2007. Second european pond workshop: conservation of pond biodiversity in a changing european landscape. Annales de Limnologie – International Journal of Limnology. Vol. 43. No 2 s. 77–80.
• 12. OŚWIT J. 1994. Identification of humidity conditions in meadow site using plant species indexes (phytoindication method). W: Taxonomy of hydrogenic soils and sites used in Poland. Pr. zbior. Red. H. Okruszko. Falenty. Wydaw. IMUZ s. 101–134.
• 13. PALIK B.J., BATZER D.P., KERN C. 2006. Upland forest linkages to seasonal wetlands: coarse particulate organic matterflux, litter processing and food quality. Ecosystems. No 9 s. 141–151.
• 14. PALIK B. J., KASTENDICK D. 2010. Response of seasonal pond plant communities to upland forest harvest in northern Minnesota forests. Forest Ecology and Management. No 260 s. 628–637.
• 15. PÄTZIG M., KALETTKA T., GLEMNITZ M., BERGER G. 2012. What governs macrophyte species richness in kettle hole types? A case study from Northeast Germany. Limnologica – Ecology and Management of Inland Waters. Vol. 42. Iss. 4 s. 340–354.
• 16. PIEŃKOWSKI P. 2003. Disappearance of the mid-field ponds as a result of agriculturae intensification. Electronic Journal of Polish Agricultural Universities [online]. [Dostęp 02.07.2013]. Dostępny w Internecie: http://www.ejpau.media.pl/series/volume6/issue2/environment/art-07.html
• 17. RUTKOWSKI L. 2004. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski Niżowej. Warszawa. Wydaw. Nauk. PWN. ISBN 978-83-01-14342-8 ss. 814.
• 18. RYSZKOWSKI L., KARG J. 2007. The influence of agricultural diversity on biological diversity. W: Multifunctional land use: meeting future demands for landscape goods and services. Pr. zbior. Red. Ü. Mander, K. Helmin, H. Winggering. Berlin-Heidelberg. Springer s. 125–141.
• 19. SUN G., ZHOU G., ZHANG Z., WEI X., MCNULTY S.G., VOSE J.M. 2006. Potential water yield reduction due to forestation across China. Journal of Hydrology. No 328 s. 548–558.
• 20. Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16.10 1991. Dz.U. Nr 114 z 12.12.1991 r. poz. 492.
• 21. WALDON B. 2012. The conservation of small water reservoirs in the Krajeńskie Lakeland (North-West Poland). Limnologica – Ecology and Management of Inland Waters. Vol. 42. No. 4 s. 320–327.
• 22. WILLIAMS P., BIGGS J., CROWE A., MURPHY J., NICOLET P., WEATHERBY A., DUNBAR M. 2010. Countryside Survey: Ponds Report from 2007. CS Technical Report No 7/07 ss. 77.
• 23. WILLIAMS P., WHITFIELD M., BIGGS J., BRAY S., FOX G., NICOLET P., SEAR D. 2004. Comparative biodiversity of rivers, streams, ditches and ponds in an agricultural landscape in southern England. Biological Conservation. No 115 s. 329–341.