W cieniu dusznickiej papierni – o nieznanych młynach papierniczych w Hrabstwie Kłodzkim

• Autorzy: Szymczyk Maciej

Identyfikatory

DOI

10.15199/54.2021.3.1

Warianty tytułu

EN

In the shadow of the Duszniki Paper Mill – about unknown paper mills in the Kłodzko County

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Z powodu zagwarantowania dusznickiej papierni wyłącznego prawa do zbierania szmat, w Hrabstwie Kłodzkim do końca XVII w. działał tylko młyn w Dusznikach. Na początku XVIII w. na krótko prawa do pozyskiwania szmat w południowej części Hrabstwa przyznano papierni ze Stronia. Z początkiem XIX w. zniesiono w Prusach wszystkie feudalne przywileje, w tym wyłączne prawa do zbierania szmat. Dzięki temu mogły powstać nowe młyny papiernicze. Na ziemi kłodzkiej czerpalnie założono w Podborzu, Goworowie, Jaworku, Piaskowicach i Bystrzycy Kłodzkiej. Najlepiej rozwijały się papiernie w Piaskowicach i Podborzu, w których z czasem zastosowano maszynową technikę produkcji.

EN

Due to the exclusive right to collect rags in Duszniki, only the mill in Duszniki operated in the Kłodzko County until the end of the 17th century. At the beginning of the 18th century, the rights to collect rags in the southern part of the County were briefly granted to the Stronie paper mill. At the beginning of the 19th century, all feudal privileges were abolished in Prussia, including the exclusive rights to collect rags. Thanks to this, new paper mills could be developed. In the Kłodzko region, the mills were established in Podborze, Goworów, Jaworek, Piaskowice and Bystrzyca Kłodzka. Paper mills in Piaskowice and Podborze were doing better than the others as over the time machine production techniques were introduced there.

Słowa kluczowe

PL

Hrabstwo Kłodzkie; ziemia kłodzka; młyn papierniczy; papier; szmaty; Duszniki-Zdrój; Stronie; Podborze; Goworów; Jaworek; Piaskowice; Bystrzyca Kłodzka

EN

Kłodzko County; Kłodzko Land; paper mill; paper; rags; Duszniki-Zdrój; Stronie; Podborze; Goworów; Jaworek; Piaskowice; Bystrzyca Kłodzka

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przegląd Papierniczy
• Rocznik: 2021
• Tom: R. 77, nr 3
• Strony: 179--182
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz.

Twórcy

autor

Szymczyk Maciej

• Muzeum Papiernictwa w Dusznikach-Zdroju

Bibliografia

• 1. “Adressbuch der Maschinen-Papier- und Pappen-Fabriken so wie Holzstoff- Strohstoff- & Cellulose-Fabriken des deutschen Reiches, Oesterreich-Ungarns und der Schweiz”. 1884-1885. Biberach. 33.
• 2. “Adressbuch der Maschinen-Papier- und Pappen-Fabriken so wie Holzstoff-, Holzpappen-, Strohstoff- und Cellulose-Fabriken des deu-tschen Reiches, Österreich-Ungarns u. der Schweiz”. 1892. Biberach. 57.
• 3. “Adressbuch der Maschinen-Papier- und Pappen-Fabriken sowie der Holzstoff- & Holzpappen-, Strohstoff- & Cellulose-Fabriken des Deutschen Reiches, Oesterreich-Ungarns und des Schweiz”. 1898. Biberach. s. 44.
• 4. Archiwum Państwowe we Wrocławiu, oddział Kamieniec Ząbkowicki, Zespół: Akta miasta Duszniki sygn. 1322 Urkunden betr. die Papiermühle Bad Reinerz, s. 182-184. Opracowanie Rainer Sachs.
• 5. Archiwum Parafii pw. św. Bartłomieja w Czermnej, Teczka Acta 1804-1842.
• 6. Der Gebirgsbote 1892, nr 27, z 1.04.1892.
• 7. Der Gebirgsbote 1897, nr 94, z 32.11.1897.
• 8. „Goworów. Na drodze odkryć. Młyn papierniczy”. http://siecnajcie-kawszychwsi.pl/60/1/mlyn-papierniczy.html (dostęp 18.02.2021).
• 9. Hallmann K. B. 1823. “Briefe über die Grafschaft Glaz: Von Reisenden als Wegweiser zu gebrauchen”. Reichenbach. s. 61-62.
• 10. “Handbuch der Provinz Schlesien”. 1858. Breslau. s. 351.
• 11. Herzig A., Ruchniewicz M. 2008. „Dzieje Ziemi Kłodzkiej”. Hamburg-Wrocław. s. 125-128, 135-146, 194-196, 228-230.
• 12. Hohaus W. 1886/87. “Die Papierfabrikation in der Grafschaft Glatz”. Vierteljahrsschrift für Geschichte und Heimatkunde der Grafschaft Glatz t. 6, s. 329.
• 13. Hössle F. 1935. “Alte Papiermühlen der Provinz Schlesien”. Der Pa-pierfabrikant (33) : 279-280.
• 14. Hössle F. 1913. “Altschlesische Papiermühlen”. Der Papierfabrikant, Fest- u. Auslandheft : 38-40.
• 15. Hössle F. 1927. “Papiergeschichtliche Erinnerungenaus Alt-Schlesien”. Zellstoffund Papier” (7) : 302-303.
• 16. Knie J.G. 1830. “Alphabetisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien, mit Einschluß des ganzen jetzt zur Provinz gehören-den Markgrafthums Ober-Lausitz, und der Grafschaft Glatz: nebst beigefügter Nachweisung von der Eintheilung des Landes nach den verschiedenen Zweigen der Civil-Verwaltung mit drei besondern Tabellen”. Breslau. s. 162, 239, 412, 721, 807, 937-938.
• 17. Knie J.G. 1845. “Alphabetisch-statistisch- topographische Uebersicht der Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuss. Pro-vinz Schlesien: nebst beigefügter Nachweisung von der Eintheilung des Landes nach den Bezirken der drei königlichen Regierungen, den darin enthaltenen Fürstenthümern und Kreisen, mit Angabe des Flächeninhaltes, der mittlern Erhebung über die Meeresfläche, der Bewohner, Gebäude, des Viehstandes usw”. Breslau. s. 139, 207, 354, 630, 705, 834.
• 18. Maleczyńska K. 1960. „Dzieje starego papiernictwa śląskiego”. Wrocław-Warszawa-Kraków. s. 42-54, 146-151.
• 19. Müller L. 1855. “Die Fabrikation des Papiers in Sonderheit auf der Maschine gefertigten. Berlin. s. XVII.
• 20. Szymczyk M. 2000. „Śląskie papiernictwo w okresie industrializacji kapitalistycznej. Duszniki-Zdrój. s. 124, 128-129.
• 21. Szymczyk M. 2020. „Zarys dziejów przemysłu papierniczego na ziemi kłodzkiej do 1945 roku”. Rocznik Muzeum Papiernictwa. 14: 9-20.
• 22. Volkmer F. 1897. “Geschichte der Stadt Habelschwerd”. Habelschwerd. T. 2, s. 190.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).