Ekologiczna i geologiczna ocena obiektów możliwego składowania odpadów pogórniczych w kamieniołomie w Płazie

• Autorzy: Potempa M. , Shyrin A.

Warianty tytułu

Ecological and geological assessment of possible disposal of mining waste in the Płaza quarry

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Utylizacja odpadów wydobywczych jest jednym z ważniejszych problemów w Polsce i na Ukrainie. W artykule przedstawiono jeden z wariantów lokowania odpadów górniczych w wyrobisku kopalni wapieni w Płazie. W tym celu przeprowadzono analizę bazy zasobowej złoża oraz rozmieszczenia zasobów w ustalonych granicach. Złoże wapieni Płaza zlokalizowane jest w zachodniej części województwa małopolskiego, w całości na terenie gminy Chrzanów. Złoże budują węglanowe utwory triasu środkowego reprezentowane przez wapien - no-dolomitowe warstwy olkuskie, wapienno-margliste warstwy gogolińskie oraz podścielające je dolomityczne utwory retu. Największą wartość surowcową posiadały czyste wapienie ze spągowej części warstw olkuskich, obecnie niemal całkowicie wyeksploatowane. W artykule przedstawiono obecny stan zasobów przemysłowych oraz ich jakość (właściwości chemiczne i fizyczne), a także potencjalnych odbiorców surowca i możliwości przedłużenia żywotności pracy kopalni. Zgodnie z wynikami monitoringu środowiska przeprowadzono ocenę warunków gruntowych i hydrogeologicznych, której wyniki pozwoliły na zaproponowanie nowego wydajniejszego wykorzystania obszaru funkcjonującego kamieniołomu dla celu lokowania odpadów górniczych. W opracowaniu przedstawiono koncepcyjny schemat transportu odpadów, planowanego ich rozmieszczenia i zagęszczenia w wyrobisku odpadów wydobywczych pierwszej, drugiej i trzeciej grupy oraz następnie rekultywacji powierzchni terenu. Ze względu na brak analogii takiego rozwiązania, proponuje się traktowanie funkcjonującego wyrobiska jako jednolitego zintegrowanego systemu geomechanicznego, działającego w warunkach niepewności. W celu zbadania dynamiki rekonsolidacji odpadów, przewidziano środki techniczne służące do ciągłego monitorowania ich osiadania. Proponowane rozwiązania dotyczące synchronicznego składowania odpadów wydobywczych oraz jednoczesnej eksploatacji pozostałych zasobów złoża pozwolą wydłużyć żywotność pracy kopalni na następne 15–20 lat.

EN

The utilization of mining waste is an important problem in Poland and Ukraine. The article presents one of the variants of waste mining in the quarry in Płaza. An analysis of the resource base of the deposit and their location at the area of Płaza deposit is carried out. The Płaza deposit is located in the western part of the Małopolskie province, in the entire Chrzanów commune. The Płaza deposit is constructed of Middle Triassic carbonates represented by the limestone-dolomite Olkusz Formation and the limestone-marlized Gogolin Formation. The deposit series lies on the dolomites of Röt age (Lower Triassic – Olenekian). The most valuable raw material was the pure limestone from the lower part of the Olkusz Formation, now almost completely exploited. The article presents the current state of mineable reserves of the deposit and their quality (chemical and physical characteristics). Moreover the article shows potential consumers of raw material and the possibility of extending the life of the mine work. According to the results of the environmental monitoring the ground and hydrogeological conditions were evaluated, the results of which allowed a more efficient use of the existing quarry area for mining waste disposal to be proposed. The paper presents a conceptual waste transport scheme, planned distribution and compaction of wastes belonging to the first, second and third group and then a surface reclamation. In view of the absence of similar decisions analogs, the consideration of the open-pit as a one solid geomechanical system functioning under the conditions of uncertainty is suggested. In order to examine the dynamics of the waste compaction process, some measures are foreseen to constantly observe their subsidence. The proposed measures for the synchronous disposal of mining waste in the worked-out area of the open-pit and the simultaneous mining operation in the quarry will allow the life cycle of the open-pit to be prolonged for 15–20 years.

Słowa kluczowe

PL

składowanie; monitoring środowiska; odpady wydobywcze; utylizacja odpadów

EN

storage; environmental monitoring; mining waste; waste utilization

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Rocznik: 2017
• Tom: nr 100
• Strony: 169--181
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz., rys., zdj.

Twórcy

autor

Potempa M.

• Geobit, Polska

autor

Shyrin A.

• Narodowy Uniwersytet Górniczy, Ukraina

Bibliografia

• 1. Baic, I. i Witkowska-Kita, B. 2011. Technologie zagospodarowania odpadów z górnictwa węgla kamiennego – diagnoza stanu aktualnego, ocena innowacyjności i analiza SWOT. Rocznik Ochrona Środowiska – Annual Set The Environment Protection t. 13, s. 1315–1326.
• 2. Дриженко, А.Ю. 1985. Восстановление земель при горных разработках. М.: Недра, 241 c.
• 3. Dyrektywa rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 roku w sprawie oceny skutków niektórych publicznych i prywatnych przedsięwzięć dla środowiska (z późniejszymi zmianami 97/11/WE z dnia 3 marca 1997 r.).
• 4. Freiwald, P. i Szlugaj, J. 2003. Aspekty ochrony środowiska przyrodniczego związane z likwidacją górnictwa siarki w Polsce. Gospodarka Surowcami Mineralnymi – Mineral Resources Management t. 19, z. 3.
• 5. Galos, K. i Szlugaj, J. 2014. Management of hard coal mining and processing wastes in Poland. Gospodarka Surowcami Mineralnymi – Mineral Resources Management, t. 30, z. 4, s. 51–61.
• 6. Гальперин и др., 1997 – Гальперин, А.М., Ферстер, В., Шеф, Х.Ю. Техногенные массивы и охрана окружающей среды. М.: МГГУ. 534 с.
• 7. Gesetz über die Vermeidung und Entsorgung von Abfällen (Abfallgesetz – AbfG.) Vom 27. August 1986.
• 8. Гребенкин и др. 2002 – Гребенкин, С.С., Ермаков, В.Н., Ширин, А.Л. и др. 2002. Мероприятия по предотвращению загрязнения окружающей среды породними отвалами. – В кн.: Геомеханические и технологические проблемы закрытия шахт Донбасса. – Донецк: ДонНТУ. – 266 с.
• 9. Klojzy-Karczmarczyk i in. 2016 – Klojzy-Karczmarczyk, B., Mazurek, J. i Paw, K. 2016. Możliwości zagospodarowania kruszyw i odpadów wydobywczych górnictwa węgla kamiennego ZG Janina w procesach rekultywacji wyrobisk odkrywkowych. Gospodarka Surowcami Mineralnymi – Mineral Resources Management t. 32, z. 3, s. 111–134.
• 10. Козловский, А.А. и Хоменко, Н.Н. 2010. Использование выработанного пространства карьера в качестве полигона для складирования промышленных отходов// Горный информационно-аналитический бюллетень. No 9, c. 285–288.
• 11. Potempa, M. i Szlugaj, J. 2007. Kierunki wykorzystania skał płonnych w KWK „Piast”. Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej nr 119, Seria: Konferencje nr 48. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej.
• 12. Potempa, M. 2016. Dodatek nr 5 do projektu zagospodarowania złoża wapieni „Płaza”.
• 13. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie składowisk odpadów. Dz.U. 2013 poz. 523.
• 14. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów. Dz.U. 2014 poz. 1923.
• 15. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 16 lipca 2015 r. w sprawie dopuszczenia do odpadów do składowania na składowiskach. Dz.U. 2015 poz. 1277.
• 16. Terehow, E.V. 2015. Feststellung der ökonomisch zweckmässigen ordnungsfolge der ausnutzung und der wiedernutzbarmachung von grundflächen in den tagebauen. Економічний форум. No 3, c. 245–253.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).