Prothyron from the Villa of Theseus in Nea Paphos, Cyprus

• Autorzy: Brzozowska-Jawornicka Aleksandra

Identyfikatory

DOI

10.37190/arc240103

Warianty tytułu

PL

Prothyron z Willi Tezeusza w Nea Paphos na Cyprze

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The aim of the paper is to present a reconstruction of a monumental gate leading to the Villa of Theseus, a Roman palace in Nea Paphos on Cyprus. During the excavations carried out near the main entrance to the residence, a set of several fragments of architectural decoration was discovered, including pieces of columns and cornices. The analysis of the architectural decoration, relics of the entrance to the palace in situ and analogies from the Roman residences made it possible to propose a reconstruction of the monumental gate leading to the compound entrance complex of the palace. It was probably designed in the form of a wide door preceded by a two-column porch crowned with a triangular pediment with a tympanum: a form that Vitruvius called a prothyron.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie rekonstrukcji monumentalnej bramy prowadzącej do Willi Tezeusza, rzymskiego pałacu znajdującego się w Nea Pafos na Cyprze. Podczas wykopalisk prowadzonych w pobliżu głównego wejścia do rezydencji odkryto zestaw fragmentów detalu architektonicznego, m.in. kolumn oraz gzymsu. Analiza dekoracji architektonicznej, reliktów wejścia do pałacu in situ oraz analogicznych rozwiązań stosowanych w rezydencjach rzymskich pozwoliła zaproponować rekonstrukcję monumentalnej bramy prowadzącej do złożonego kompleksu wejściowego pałacu. Prawdopodobnie zaprojektowano ją w postaci szerokich drzwi poprzedzonych dwukolumnowym portykiem zwieńczonym trójkątnym naczółkiem z tympanonem. Jest to forma, którą Witruwiusz nazwał prothyron.

Słowa kluczowe

EN

Nea Paphos; Villa of Theseus; entrance; prothyron

PL

Nea Pafos; Willa Tezeusza; wejście; prothyron

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2024
• Tom: Nr 1 (77)
• Strony: 19--29
• Opis fizyczny: Bibliogr. 47 poz., il.

Twórcy

autor

Brzozowska-Jawornicka Aleksandra

• Faculty of Architecture, Wrocław University of Science and Technology, Poland

• https://orcid.org/0000-0003-0695-3016

Bibliografia

• [1] Meyza H., Daszewski W.A., Zarzycka M., Michalska-Bartoszek J., Papuci-Władyka E., Wasilewska O., Więch M., Nea Paphos. Season 2008, “Polish Archaeology in the Mediterranean” 2011, nr 20, 283–294.
• [2] Młynarczyk J., Nea Paphos in the Hellenistic Period, Nea Paphos III, Varsovie 1990.
• [3] Daszewski W.A., Nea Paphos 1965–1995, [in:] W.A. Daszewski, H. Meyza (eds.), Cypr w badaniach polskich, Materiały z Sesji Naukowej zorganizowanej przez Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW im. prof. K. Michałowskiego, Warszawa, 24–25 luty 1995, Warszawa 1998, 5–23.
• [4] Meyza H., Zych I., Nea Paphos. 1965-2015. 50 Years of Polish Excavations, Warszawa 2015.
• [5] Daszewski W.A., Nea Paphos: excavations 1997, “Polish Archaeology in the Mediterranean” 1998, nr 9, 119–129.
• [6] Daszewski W.A., Michaelides D., Mosaic Floors in Cyprus, Ravenna 1988.
• [7] Medeksza S., Willa Tezeusza w Nea Pafos. Rezydencja antyczna, Wrocław 1992.
• [8] Medeksza S., Willa Tezeusza w Nea Pafos na Cyprze: powstanie i fazy rozwoju, [in:] W.A. Daszewski, H. Meyza (eds.), Cypr w badaniach polskich, Warszawa 1998, 25–50.
• [9] Mavrogiannis T., “La ‘Maison de Thésée’, à Nea Paphos: Le praetorium de l’époque de Constantin”, [in:] C. Balandier (ed.), Nea Paphos, Fondation et développement urbanistique d’une ville chypriote, Bordeaux 2016, 323–347.
• [10] Brzozowska-Jawornicka A., “Hellenistic’ House in Nea Paphos, Cyprus – A First Summary of Its Architecture”, Études et Travaux 2021, no. 34, 93–121, DOI: 10.12775/EtudTrav.34.005
• [11] Brzozowska-Jawornicka A., “The architectural orders and decoration of the “Hellenistic’ House”, [in:] C. Balandier, D. Michaelides, E. Raptou (eds.), Nea Paphos and Western Cyprus, Actes du conférence Nea Paphos and Western Cyprus, Paphos, 11th–15th October 2017, Bordeaux forthcoming.
• [12] Meyza H., Romaniuk M.M., Więch M., “Nea Paphos. Season 2014 and 2016”, Polish Archaeology in the Mediterranean (Research 2014–2016) 2017, no 26/1, 397–418.
• [13] Hales S., The Roman House and Social Identity, Cambridge 2003.
• [14] Brzozowska-Jawornicka A., “Architecture of the Official Spaces of Selected Residences in Nea Paphos, Cyprus”, Światowit 2019, nr LVIII, 87–105.
• [15] Daszewski W.A., Meyza H. (eds.), Cypr w badaniach polskich, Materiały z Sesji Naukowej zorganizowanej przez Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW im. prof. K. Michałowskiego, Warszawa, 24–25 luty 1995, Warszawa 1998.
• [16] Adam J.-P., Roman Building. Materials and Techniques, Routledge London and New York 2010.
• [17] Vitruvius, De architectura. The Ten Books on Architecture, transl. M.H. Morgan, Oxford 1914.
• [18] Grossman P., “Architectural Elements of Churches, Prothyron”, [in:] A. Suryal Atiya (ed.), The Coptic encyclopedia, New York 1991, https://ccdl.claremont.edu/digital/collection/cce/id/224, accessed 24.04.2021.
• [19] Majcherek G., “Alexandria: Kom El-Dikka Excavations 1997”, Polish Archaeology in the Mediterranean 1998, no. 9, 23–36.
• [20] Cambi N., Kiparstvo rimske Dalmacije, Split 2005.
• [21] McNally S., The Architectural Ornament of Diocletian’s Palace at Split, British Archaeological Reports International Series 639, Oxford 1996.
• [22] Nikšić G., “The restoration of Diocletian’s Palace – Mausoleum, Temple, and Porta Aurea (with the analysis of the original architectural design)”, [in:] A. Demandt, A. Goltz, H. Schlange-Schöningen (eds.), Diokletian und die Tetrarchie. Aspekte einer Zeitenwende. Millenium-Stud. Kultur u. Gesch.Ersten Jts. n.Chr., Vol. 1, Berlin–New York 2004, 163–171.
• [23] Nikšić G., “Diocletian’s Palace – design and construction”, [in:] G. v. Bülow, H. Zabehlicky (eds.), Bruckneudorf und Gamzigrad. Spätantike Paläste Und Großvillen im Donau-Raum, Bonn 2011, 187–202.
• [24] Breitner G., “Die Bauornamentic von Felix Romuliana/Gamzigrad und das Tetrarchische Bauprogramm”, [in:] G. v. Bülow, H. Zabehlicky (eds.), Bruckneudorf und Gamzigrad. Spätantike Paläste und Großvillen im Donau-Raum, Bonn 2011, 143–152.
• [25] Čanak-Medić M., Гамзиград, касноантичка палата. Архитектура и просторни склоп (résumé: Gamzigrad, palais bas-antique. Architecture et sa structuration), Saopštenja 11, Belgrade 1978.
• [26] Ćurčić S., “Late-Antique palaces: the meaning of urban context”, Ars Orientalis 1993, nr 23, 67–90.
• [27] Brzozowska-Jawornicka A., “Reconstruction of a façade decoration on the House of Aion, Nea Paphos, Cyprus”, “Studies in Ancient Art and Civilization“ 2016, nr 20, 151–166, pls. 1–6.
• [28] Daszewski apud Hadjisavvas S., “Chronique des fouilles et découvertes archéologiques à Chypre en 1997”, “Bulletin du Correspondance“ Hellénique 1998, no. 122.2, 663–703.
• [29] Daszewski W.A., “Nea Paphos: excavations 1998”, Polish Archaeology in the Mediterranean 1999, no. 10, 172–173, Fig.10.
• [30] Balty J., “Iconographie et réaction paienne”, [in:] J. Balty, Mosaiques antiques du Proche-Orient, Paris 1995, 275–289.
• [31] Bowersock G.W., Hellenism in Late Antiquity, Ann Arbor 1990, 49–53.
• [32] Daszewski W.A., Dionysos der Erlöser. Griechische Mythen im spätantiken Cypern, Mainz am Rhein 1985.
• [33] Deckers J.G., “Dionysos der Erlöser? Bemerkungen zur Deutung der Bodenmosaiken im in Nea-Paphos auf Cypern durch W.A. Daszewski”, Römische Quartalschrift für Christliche Altertumskunde und Kirchengeschichte 1986, no. 81, 145–172.
• [34] Kessler-Dimin E., “Tradition and transition. Hermes Kourotrophos in Nea Paphos”, [in:] G. Gardner, K.L. Osterloh (eds,), Antiquity in Antiquity. Jewish and Christian Pasts in the Greco-Roman World, Tübingen 2008, 255–281.
• [35] Ladouceur J., “Christians and pagans in Roman Nea Paphos: contextualizing the ‘House of Aion’ mosaic”, UCLA Historical Journal 2018, nr 29(1), 49–64.
• [36] Mikocka J., “The Late Roman Insula in Nea Paphos in the light of new research”, Athens Journal of History 2018, no. 4 (2), 117–134.
• [37] Olszewski M.T., “L’allégorie, les mystères dionysiaques et la mosaïque de la Maison d’Aiôn de Nea Paphos à Chypre”, Bulletin de l’Association Internationale pour l’Étude de la Mosaïque Antique 1990–1991, nr 13, 444–463.
• [38] Olszewski M.T., “The iconographic programme of the Cyprus mosaic from the House of Aion reinterpreted as an anti-Christian polemic”, [in:] W. Dobrowolski (ed.), Et in Arcadia ego. Studia memoriae Professoris Thomae Mikocki dicata, Varsoviae 2013, 207–239.
• [39] Quet M.-H., “La mosaïque dite d’Aiôn et les Chronoi d’Antioche”, [in:] M.-H. Quet (ed.), La ‘crise’ de l’Empire romain de Marc Aurèle à Constantin, Paris 2006, 511–590.
• [40] Jastrzębowska E., “Wall paintings from the House of Aion at Nea Paphos”, Polish Archaeology in the Mediterranean 27/1, 2018, 527–597, DOI: 10.5604/01.3001.0013.2015.
• [41] Jastrzębowska E., “Mosaics in the House of Aion: A small contribution to a big problem”, [in:] H. Meyza (ed.), Decoration of Hellenistic and Roman Buildings in Cyprus, Harrassowitz Verlag, Warsaw–Wiesbaden 2020, 95–103.
• [42] Jastrzębowska E., “The House of Aion in Nea Paphos: seat of an artistic synodos?”, Polish Archaeology in the Mediterranean 2021, nr 30/2, 339–386, DOI: 10.31338/uw.2083-537X.pam30.2.13.
• [43] Brzozowska-Jawornicka A., “Reconstruction of the Western Courtyard of the ‘Hellenistic House’ in Nea Paphos, Cyprus”, [in:] G. Bąkowska-Czerner, R. Czerner (eds.), Greco-Roman Cities at the Crossroads of Cultures, ArchaeoPress, Oxford 2019, 57–73.
• [44] Meyza H., Nea Paphos V. Cypriot Red Slip Ware. Studies on a Late Roman Levantine fine ware, Varsovie 2007.
• [45] Czerner R., The Architectural Decoration of Marina el-Alamein. British Archaeological Reports International Series 639, Oxford 2009.
• [46] Pesce G., Il Palazzo delle colonne in Tolemaide di Cirenaica, Roma 1950.
• [47] Hébrard E., Zeiller J., Spalato. Le palais de Dioclétien, Paris 1912.