Gospodarstwo rolne jako podmiot w gospodarce narodowej

• Autorzy: Kołoszko-Chomentowska Z. , Sieczko L.

Identyfikatory

DOI

10.12846/j.em.2014.01.05

Warianty tytułu

EN

Agricultural farm as an entity in the national economy

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Gospodarstwo rolne jest podstawową i najstarszą jednostką wytwórczą w rolnictwie. Pełni ono zarówno funkcje produkcyjne, jak i pozaprodukcyjne w gospodarce i jest rozpatrywane w różnych aspektach. Pojęcie gospodarstwa rolnego nie jest jednoznacznie rozumiane, mimo iż ta forma gospodarowania w rolnictwie występuje powszechnie na świecie. Podstawą ustroju rolnego w Polsce są gospodarstwa rodzinne utożsamiane z gospodarstwami chłopskimi. Niezależnie od warunków ekonomiczno-społecznych i rozwojowych za najistotniejszą cechę tych jednostek uznaje się ich rodzinny charakter, co ma wyraz w ścisłym związku gospodarstwa rolnego z gospodarstwem domowym. Z tej perspektywy jest to nie tylko warsztat produkcyjny, ale również powiązanie własności z poczuciem więzi rodzinnej. We współczesnej gospodarce gospodarstwa rolne dostarczają dobra publiczne, z których korzysta całe społeczeństwo. Realizacja funkcji wiąże się z dywersyfikacją ekonomiczną obszarów wiejskich. Gospodarstwo rodzinne spełnia też najlepiej warunki rolnictwa zrównoważonego, kojarzy bowiem małą skalę produkcji z różnorodnością biologiczną. W pracy dokonano przeglądu aktów prawnych i literatury ekonomiczno-socjologicznej na temat gospodarstwa rolnego i jego roli we współczesnej gospodarce.

EN

Agricultural holding is the basic and the oldest production unit in agriculture. It fulfils both production and non-production functions in the economy and is analysed in various aspects. The concept of an agricultural holding is not uniformly understood, despite the fact that this form of farming in agriculture is present around the whole world. Family farms, which are identified with peasant farms, are the basis of the agricultural system in Poland. Independently of socio-economic and developmental conditions the most important characteristic of these units is acknowledged to be their family-oriented nature, which is expressed by the strict relationship of the agricultural holding with the household. From this perspective an agricultural holding is not only a production establishment but also links property to the sense of a social family bond. In the modern economy, agricultural holdings do not only fulfil production functions but also non-production functions by supplying public goods which the whole of society takes advantage of. The performance of these functions is related to the economic diversification of rural areas. Family farms are also the best at meeting the conditions of sustainable agriculture because they combine a small scale of production with biological diversity. Legal acts and economic and sociological literature on the subject of the agricultural holding and its role in the modern economy have been analysed in this work.

Słowa kluczowe

PL

gospodarstwo rolne; gospodarstwo rodzinne; rolnictwo

EN

agricultural holding; family farm; agriculture

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
• Czasopismo: Ekonomia i Zarządzanie
• Rocznik: 2014
• Tom: Vol. 6, no. 1
• Strony: 97--111
• Opis fizyczny: Bibliogr. 46 poz.

Twórcy

autor

Kołoszko-Chomentowska Z.

• Politechnika Białostocka, Wydział Zarządzania, Katedra Finansów i Rachunkowości

autor

Sieczko L.

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Wydział Rolnictwa i Biologii, Katedra Doświadczalnictwa i Bioinformatyki

Bibliografia

• 1. Adamowicz M. (2005), Przesłanki rozwoju wielofunkcyjności rolnictwa i zmian we Wspólnej Polityce Rolnej, Zagadnienia Ekonomiki Rolnej 1, s. 17-32
• 2. Adamowski Z. (1981), Podstawy ekonomiki i organizacji przedsiębiorstw rolniczych, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa
• 3. Baum R., Śleszyński J. (2008), Teoretyczne aspekty trwałego i zrównoważonego rozwoju gospodarstw rolnych, Ekonomia i Środowisko 1(33), s. 8-24
• 4. Chałasiński J. (1984), Młode pokolenie chłopów, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa
• 5. Charakterystyka gospodarstw rolnych (2012), Powszechny Spis Rolny 2010, GUS, Warszawa
• 6. Czechowski P., Korzycka-Iwanow M., Prutis S., Stelmachowski A. (1999), Polskie prawo rolne na tle ustawodawstwa Unii Europejskiej, Wydawnictwa Prawnicze PWN, Warszawa
• 7. Encyklopedia Ekonomiczno-Rolnicza (1984), Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa
• 8. Fereniec J. (1999), Ekonomika i organizacja gospodarstwa rolniczego, Key Text, Warszawa
• 9. Halamska M. (1991a), Polskie gospodarstwa rodzinne w perspektywie porównawczej, Wieś i Rolnictwo 1 (70), s. 150-170
• 10. Halamska M. (1991b), Chłopi polscy na przełomie wieków, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa
• 11. Jankowiak J. (2005), Zmiany w użytkowaniu ziemi w okresie transformacji gospodarki w Polsce, w: Ryszkowski L., Kędziora A. (red.), Ochrona środowiska w gospodarce przestrzennej, Prodruk, Poznań, s. 115-125
• 12. Józwiak W. (2005), Potrzebna jest rewizja pojęcia „gospodarstwo rolne” oraz związanych z nim praw i obowiązków, Wieś i Rolnictwo 2 (127), s. 54-63
• 13. Józwiak W. (2006), Funkcjonowanie i role społeczne najmniejszych gospodarstw rolnych, Wieś i Rolnictwo 2 (131), s. 29-40
• 14. Jurcewicz A. (2009), Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej, w: Stelmachowski A. (red.), Prawo rolne, LexisNexis, Warszawa
• 15. Jurcewicz A., Kozłowska B., Tomkiewicz E. (2007), Wspólna Polityka Rolna, zagadnienia prawne, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa
• 16. Kaleta A. (1992), Podstawowe założenia odnowy obszarów wiejskich Europy, w: Wieruszewska M. (red.), Odnowa wsi, między mitem a nadzieją, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa, s. 13-46
• 17. Kłopot S. W. (1996), Procesy dostosowawcze do mechanizmów gospodarki rynkowej w rolnictwie indywidualnym (na przykładzie województwa wrocławskiego), Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław
• 18. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r., nr 16, poz. 93, z późn. zm.)
• 19. Manteuffel R. (1983), Zarządzanie i kierowanie przedsiębiorstwem rolniczym, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa
• 20. Manteuffel R. (1984), Ekonomika i organizacja gospodarstwa rolniczego, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa
• 21. Michna W. (2008), Raport o wpływie Wspólnej Polityki Rolnej na tendencje polaryzacji gospodarstw rolnych w ramach poszczególnych makroregionów kraju, Program Wieloletni 1(93), Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa
• 22. Oleszko A. (red.), (2009), Prawo rolne, wyd. 3, Oficyna Wolters Kluwer business, Warszawa
• 23. Raport europejskich ekspertów. Wizja polityki zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich w rozszerzonej Europie (2004), Wieś i Rolnictwo 3 (124), s. 38-115
• 24. Raport z wyników Powszechny Spis Rolny 2010 (2011), Główny Urząd Statystyczny, Warszawa
• 25. Rozporządzenie Komisji nr 204/2006 (Dz. U. L 34 z 7.02.2006 r.)
• 26. Rychlik T., Kosieradzki M. (1978), Podstawowe pojęcia w ekonomice rolnictwa, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa
• 27. Tańska-Hus B., Orlewski M. (2006), Pojęcie gospodarstwa rolnego I rodzinnego w ustawodawstwie UE i w Polsce, Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we Wrocławiu 540
• 28. Tomczak F. (1997), Gospodarstwo rodzinne i jego ewolucja, w: Gospodarka rolnicza wobec wymogów współczesnego rynku i Unii Europejskiej, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Warszawa, s. 19-33
• 29. Tomczak F. (2006), Gospodarka rodzinna w rolnictwie warunkowania i mechanizmy rozwoju, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa
• 30. Urban M. (1982), Ekonomika i organizacja gospodarstw rolnych, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa
• 31. Ustawa z dnia 15 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. nr 64, poz. 592)
• 32. Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 1993 r., nr 94, poz. 431, z późn. zm.)
• 33. Ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności (Dz. U. z 2004 r., nr 10, poz. 76)
• 34. Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2001 r., nr 7, poz. 24, z późn. zm.)
• 35. Ustawa z dnia 26 kwietnia 2001 r. o rentach strukturalnych (Dz. U. nr 52, poz. 539)
• 36. Ustawa z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (Dz. U. z 2008 r., nr 170, poz. 1051, z późn. zm)
• 37. Wieruszewska M. (1997), Wieś polska. Konteksty-kontrasty-strategie, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa
• 38. Wilkin J. (2004), Miejsce i rola rolnictwa w gospodarce narodowej, Postępy Nauk Rolniczych 3, s. 19-29
• 39. Wilkin J. (red.), (2010), Wielofunkcyjność rolnictwa, kierunki badań, podstawy metodologiczne i implikacje praktyczne, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa
• 40. Woś A. (2001), Rolnictwo polskie wobec procesów globalnych w gospodarce, Studia i Monografie 105, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Warszawa
• 41. Woś A., Zegar J. S. (2004), Rolnictwo społecznie zrównoważone - poszukiwanie nowego modelu dla Polski, Wieś i Rolnictwo 3 (124), s. 9-23
• 42. Zalewa J. (2008), Nowe obszary działalności gospodarczej rolnictwa, Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu 10 (1), s. 494-496
• 43. Zegar J. S. (1999), Gospodarstwo i ludność chłopska współcześnie, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Warszawa
• 44. Zegar J. S. (2008), Dochody w rolnictwie w okresie transformacji i integracji europejskiej, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa
• 45. Ziętara W. (1998), Metodyczne aspekty oceny efektywności gospodarowania w rolnictwie, Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego 34, s. 17-31
• 46. Ziętara W. (2008), Od gospodarstwa do przedsiębiorstwa, Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu 10 (3), s. 597-604