Techniki napromieniania w radioterapii : radiochirurgia

• Autorzy: Ślosarek K. , Grządziel A. , Kopczyńska J. , Bekman B. , Osewski W.

Warianty tytułu

EN

Irradiations techniques in radiotherapy : radiosurgery

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono przegląd techniczno-fizycznych aspektów realizacji radioterapii stereotaktycznej. Istotną częścią procesu napromieniania jest stabilizacja położenia pacjenta w czasie seansu terapeutycznego. W przypadku podania kilku frakcji promieniowania o dużych dawkach frakcyjnych konieczne jest zastosowanie systemów stabilizacji o większej precyzji niż w przypadku klasycznego, frakcjonowanego napromieniania. Proces przygotowania chorego do radioterapii stereotaktycznej, podobnie jak proces unieruchomienia chorego oraz jego ułożenia na stole aparatu terapeutycznego, musi być szczególnie precyzyjny. Badania obrazowe dedykowane do planowania leczenia, takie jak: tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, pozytonowa tomografia komputerowa oraz fuzja obrazów są podstawą, na bazie której definiuje się objętości tarczowe oraz struktury krytyczne. Obliczanie rozkładu dawki z zastosowaniem różnych systemów planowania leczenia dedykowanych do różnych aparatów terapeutycznych powoduje, że definiowane dawki terapeutyczne nie są identyczne. W artykule przedstawiono sposób przygotowania chorego do radioterapii stereotaktycznej, sposoby planowania dawki oraz możliwości realizacji napromieniania i weryfikacji leczenia. Rozwój radiochirurgii związany jest z nowymi możliwościami współczesnych aparatów terapeutycznych, bardziej precyzyjnymi metodami stabilizacji pacjenta, nowymi algorytmami obliczeniowymi oraz technikami obrazowania, zarówno dedykowanymi diagnostyce, jak i weryfikacji ułożenia pacjenta w trakcie realizacji terapii.

EN

The article shows technical and physical aspects of stereotactic radiotherapy realization. Patient stabilization is very significant part of radiotherapy process. In case of delivering few high dose fractions it is necessary to use stabilization systems with higher precision, then used in classically fractionated radiotherapy. Patient preparation process for stereotactic radiotherapy, patient stabilization and it’s setup on treatment couch have to be extremely precise. Imaging examinations, dedicated for treatment planning purpose, such as computed tomography, magnetic resonance imaging, positron emission tomography and image fusion are the basis for target volume and organs at risk definition. Dose distribution calculations, using different treatment planning systems dedicated for different treatment machines, causes that defined therapeutic doses are not identical. This article shows the way of patient preparation for stereotactic radiotherapy, dose planning methods, treatment realization possibilities and it’s verification. Radiosurgery development is possible due to new capabilities of modern treatment machines, more precise patient stabilization methods, modern calculation algorithms and new imaging techniques, dedicated not only for diagnostic purpose, but also for patient setup verification during treatment realization.

Słowa kluczowe

PL

aparaty terapeutyczne; QA; IGRT

EN

treatment machines; QA; IGRT

• Wydawca: Indygo Zahir Media
• Czasopismo: Inżynier i Fizyk Medyczny
• Rocznik: 2015
• Tom: Vol. 4, nr 4
• Strony: 229--236
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Ślosarek K.

• Centrum Onkologii – Instytut MSC, Oddział Gliwice, Zakład Planowania Radioterapii i Brachyterapii, ul. Wybrzeże Armii Krajowej 15, 44-101 Gliwice
• Wyższa Szkoła Humanitas, Sosnowiec, Elektroradiologia, ul. Jana Kilińskiego 43, 41-200 Sosnowiec

autor

Grządziel A.

• Centrum Onkologii – Instytut MSC, Oddział Gliwice, Zakład Planowania Radioterapii i Brachyterapii, ul. Wybrzeże Armii Krajowej 15, 44-101 Gliwice

autor

Kopczyńska J.

• Centrum Onkologii – Instytut MSC, Oddział Gliwice, Zakład Planowania Radioterapii i Brachyterapii, ul. Wybrzeże Armii Krajowej 15, 44-101 Gliwice

autor

Bekman B.

• Centrum Onkologii – Instytut MSC, Oddział Gliwice, Zakład Planowania Radioterapii i Brachyterapii, ul. Wybrzeże Armii Krajowej 15, 44-101 Gliwice

autor

Osewski W.

• Centrum Onkologii – Instytut MSC, Oddział Gliwice, Zakład Planowania Radioterapii i Brachyterapii, ul. Wybrzeże Armii Krajowej 15, 44-101 Gliwice

Bibliografia

• 1. E.H. Grubbe: Obituary, Br Med J, 160(2), 609.
• 2. K.R. Trott, B. Maciejewski, G. Preuss-Bayer, J. Skołyszewski: Dose-response curve and split-dose recovery in human skin cancer, Radiotherapy and Oncology, 2(2), 1984, 123-129.
• 3. J. Watras: Radiobiologia kliniczna, Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie, Gliwice 1989.
• 4. H.R. Withers: Biologiczne podstawy radioterapii, Instytut Fizyki Jądrowej, Kraków 1991.
• 5. K. Ślosarek: Podstawy planowania leczenia w radioterapii, Polskie Towarzystwo Onkologiczne, Oddział Śląski, Gliwice 2007.
• 6. L.S. Chin, W.F. Regine: Principles and Practice of Stereotactic Radiosurgery, Springer 2008.
• 7. L. Hawrylewicz, Ł. Dolla, S. Garbaciok, W. Osewski, K. Ślosarek: Zastosowanie tomografu komputerowego w planowaniu rozkładu dawki w radioterapii, Inżynier i Fizyk Medyczny, 2014, 3, 103-109.
• 8. Ł. Dolla, W. Osewski, L. Hawrylewicz, S. Garbaciok, K. Ślosarek: Wirtualna symulacja – nowy element procesu planowania radioterapii, Inżynier i Fizyk Medyczny, 2014, 3, 169-174.
• 9. W. Osewski, Ł. Dolla, L. Hawrylewicz, S. Garbaciok, K. Ślosarek: Format DICOM – komunikacja pomiędzy systemami diagnostyki obrazowej i planowania radioterapii, Inżynier i Fizyk Medyczny, 2014, 3, 221-225.
• 10. S. Garbaciok, W. Osewski, Ł. Dolla, L. Hawrylewicz, K. Ślosarek: Zastosowanie rezonansu magnetycznego w planowaniu leczenia, Inżynier i Fizyk Medyczny, 2014, 3, 299-305.
• 11. J. Malicki, W. Łobodziec, K. Ślosarek: Dose-rate distribution under partially shielded beams, Strahlentherapie und Onkologie, 1990, 166(11), 733-737.
• 12. K. Ślosarek, A. Rembielak, B. Maciejewski: Dynamiczna radiochirurgia – nowe możliwości radioterapii stereotaktycznej, Nowotwory – Journal of Oncology, 53, 2003, 546-551.
• 13. L. Miszczyk, K. Ślosarek, B. Maciejewski, A. Wygoda, R. Tarnawski, J. Wydmański: Procedury kontroli jakości radioterapii (QA) i auditów stosowane w ośrodku gliwickim w oparciu o zintegrowaną linię terapeutyczną Varian, Nowotwory, 1999, 49(5), 545-552.
• 14. P. Aletti, P. Bey: Booklet 2: Recommendations for a Quality Assurance Programme in External Radiotherapy.
• 15. K. Ślosarek, A. Rembielak, J. Cramb, B. Maciejewski: Pitfalls in IMRT treatment planning with the CadPlan-Helios system, Medical Dosimetry, 29(3), 2004, 179-183.
• 16. W. Osewski, K. Ślosarek: Dose distribution transfer from CyberKnife to Varian treatment planning system, Journal of Physics: Conference Series, 489, 2014.
• 17. B. Petrovic, A. Grządziel, K. Ślosarek: Quality assurance of TPS: comparison of dose calculation for stereotactic patients in Eclipse and iPlan RT Dose, Reports of Practical Oncology and Radiotherapy, 14(1), 2009, 5-10.
• 18. P. Palowska, K. Chełmiński, W. Bulski, K. Ślosarek, E. Gershkevitsh, M. Moliński, B. Włodarczyk: EP-1448 Verification of TPS calculations performer during the IAEA supported dosimetry audits In Poland, Radiotherapy and Oncology, 103, 2012, 552.
• 19. 19. J. Van Dam, G. Marinello: Booklet 1: Methods for in vivo Dosimetry in external Radiotherapy, ESTRO.
• 20. B. Petrovic, A. Grządziel, L. Rutonjski, K. Ślosarek: Linear array measurements of enhanced dynamic wedge and treatment planning system (TPS) calculation for 15 MV photon beam and comparison with electronic portal imaging device (EPID) measurements, Radiology and Oncology, 44(3), 2010, 199-206.
• 21. A. Grządziel, B. Smolińska, R. Rutkowski, K. Ślosarek: EPID dosimetry – configuration and pre-treatment IMRT verification, Reports of Practical Oncology and Radiotherapy, 12(6), 2007, 307-312.
• 22. D.A. Law, W.B. Harms, S. Mutic, J.A. Prudy: A technique for the quantitative evaluation of dose distributions, Med. Phys., 25, 1998, 656-661.
• 23. J. Winiecki, T. Morgaś, K. Majewska, B. Drzewiecka: The gamma evoluation metod as a routine QA procedure of IMRT, Rep Pract Oncol Radiotherapy, 14(5), 2009, 162-168.
• 24. K. Ślosarek, M. Szlag, B. Bekman, A. Grządziel: EPID in vivo dosimetry in RapidArc technique, Reports of Practical Oncology and Radiotherapy, 15(1), 2010, 8-14.
• 25. W. Osewski, Ł. Dolla, M. Radwan, M. Szlag, R. Rutkowski, B. Smolińska, K. Ślosarek: Clinical examples of 3D dose distribution reconstruction, based on the actual MLC leaves movement, for dynamic treatment techniques, Reports of Practical Oncology and Radiotherapy, 19(6), 2014, 420-427.
• 26. A. Grządziel, B. Bekman, J. Winiecki, K. Ślosarek: Przegląd metod weryfikacji konformalnych planów radioterapeutycznych, Inżynier i Fizyk Medyczny, 2/2015, vol. 4, 99-105.
• 27. K. Ślosarek, A. Grządziel, W. Osewski, Ł. Dolla, B. Bekman, B. Petrovic: Beam rate influence on dose distribution and fluence map in IMRT dynamic technique, Reports of practical oncology and Radiotherapy, 17, 2012, 97-103.
• 28. Ł.Michalecki, I.Wesołowska,A.Grządziel,K.Ślosarek,R.Tarnawski: Ocena dokładności weryfikacji ułożenia pacjenta z wykorzystaniem systemu ExacTrac InfraRed X-Ray 6D w radioterapii stereotaktycznej nowotworów regionu głowy i szyi, Onkologia Info, 6(3), 2009, 84-90.
• 29. W. Majewski, K. Ślosarek: Radioterapia RapidArc, Onkologia Info, 6(2), 2009, 76-78.
• 30. K. Ślosarek: Akceleratory terapeutyczne stosowane w radioterapii, Inżynier i Fizyk Medyczny, 3, 2014, 103-109.