Słup - nieodzowny element wielu cyberprzestępstw : prawne i kryminalistyczne spojrzenie na rolę słupa w przestępstwach popełnianych przez sieć teleinformatyczną

• Autorzy: Kupczyński Jędrzej

Warianty tytułu

EN

Straw man - an indispensable element in many cybercrimes : a legal and forensic perspective on the role of a straw man in crimes committed remotely

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wiele cyberprzestępstw wymaga zaangażowania tzw. słupa, czyli osoby udostępniającej swoją tożsamość na potrzeby zarejestrowania rachunku bankowego, karty SIM czy spółki handlowej. Dostęp do usług bankowych, telekomunikacyjnych i jednostek gospodarczych ułatwia, a niekiedy warunkuje skuteczną realizację przestępczego zamierzenia. Artykuł przedstawia rolę słupa w ujęciu prawnym i kryminalistycznym, poszukując odpowiedzi na pytania: jakie okoliczności towarzyszą temu, że osoba staje się słupem i jakie konsekwencje w sferze prawa karnego może mieć takie działanie? Przedstawiono konkretne kwalifikacje prawne czynów zabronionych, z którymi liczyć się musi osoba pełniąca rolę słupa, w zależności od zakresu jej zaangażowania w przestępcze działanie i wiedzy o nim. Informacje te poprzedzono wyjaśnieniem, do jakich działań w ogóle wykorzystuje się słupa w strukturze cyberprzestępstwa, głównie w kontekście osiągania korzyści z takiego czynu (monetyzowania go). Artykuł oparty został zarówno na dorobku doktryny prawa karnego i kryminalistyki, jak i na doświadczeniach wynikających z praktyki prokuratorskiej autora oraz konkretnych przykładach z orzecznictwa.

EN

Many cybercrimes require the involvement of a so-called ‘straw man’, i.e. a person who provides his or her identity for the purpose of registering a bank account, SIM card or commercial company. Access to banking, telecommunication services and business entities facilitates, and sometimes conditions, the successful execution of the criminal intent. The article presents the role of the straw man in legal and criminological terms, seeking answers to the questions: what circumstances accompany a person becoming a straw man and what consequences in the sphere of criminal law such action may have. Specific legal qualifications of offences that person acting as a straw man might be subject to are presented, depending on the extent of his/her involvement in and knowledge of the criminal activity. This information is preceded by an explanation of the activities for which a straw man is used in the structure of cybercrime in general, mainly in the context of profiting from such an act (monetising it). The article is based both on the body of criminal law doctrine and criminalistics, as well as on the experience resulting from the author's prosecution practice and specific examples from case law.

Słowa kluczowe

PL

słup; cyberprzestępstwo; pranie pieniędzy

EN

straw man; cybercrime; money laundering

• Wydawca: Maritime Cybersecurity Center, Polish Naval Academy in Gdynia of the Heroes of Westerplatte
• Czasopismo: Cybersecurity & Cybercrime
• Rocznik: 2025
• Tom: T. 1, Nr 7
• Opis fizyczny: Bibliogr. 26 poz.

Twórcy

autor

Kupczyński Jędrzej

• Prokurator Prokuratury Rejonowej Warszawa-Wola w Warszawie
• Doktorant w Katedrze Kryminalistyki Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego

• https://orcid.org/0000-0002-9963-5852

Bibliografia

• 1. FATF. Concealment of Beneficial Ownership. Financial Action Task Force, lipiec 2018, https://www.fatf-gafi.org/content/dam/fatf-gafi/reports/FATF-Egmont-Concealment-beneficial-ownership.pdf (dostęp: 05.06.2025)
• 2. FATF. Professional Money Laundering. Financial Action Task Force, lipiec 2018, https://www.fatf-gafi.org/content/dam/fatf-gafi/reports/Professional-Money-Laundering.pdf (dostęp: 05.06.2025)
• 3. Kardas, Piotr. “Rozdział II. Formy popełnienia przestępstwa.” Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Część I. Komentarz do art. 1-52, pod redakcją: Andrzej Zoll, Włodzimierz Wróbel, wyd. V, Wolters Kluwer, Warszawa, 2016
• 4. Majcher, Juditha. Otto, Andrzej. Jak wyznaczyć beneficjenta rzeczywistego? Wolters Kluwer, 2023
• Orzecznictwo
• 5. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20.10.2005 r., sygn. II KK 184/05, LEX 163969
• 6. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 09.01.2018 r., sygn. II KK 272/17, LEX 2427144
• 7. Postanowienie Sądu Najwyższego z 11.09.2020 r., sygn. IV KK 362/20, LEX 3277853
• 8. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 16.03.2022 r., sygn. II AKa 363/21, LEX 3359776
• 9. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 09.03.2018 r., sygn. II AKa 36/18, LEX 2490236
• 10. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 19.12.2019 r., sygn. II AKa 528,19, LEX 3277851
• 11. Wyrok Sądy Apelacyjnego w Poznaniu z 12.07.2022 r., sygn. II AKa 55/21, LEX nr 3441059
• 12. Wyrok Sądy Apelacyjnego w Poznaniu z 22.01.2015 r., sygn. II AKa 258/14, LEX nr 1746353
• 13. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 18.10.2022 r., sygn. II AKa 91/22, LEX 3435715
• 14. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 25.05.2017 r., II AKa 46/17, LEX nr 2376922
• 15. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 12.12.2019 r., sygn. II AKa 256/19, LEX 3069621
• 16. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 24.06.2015 r., sygn. II AKa 39/15, LEX 1782084
• 17. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 25.09.2020 r., sygn. II AKa 314/19, LEX 3102203
• 18. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22.11.2021 r., sygn. II AKa 134/21
• 19. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10.07.2019 r., sygn. II AKa 22/19, LEX 2766131
• 20. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 02.12.2021, sygn. II AKa 273/21, LEX 3286091
• 21. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 22.11.2021 r., sygn. II AKa 134/21, LEX 3304527
• 22. Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18.10.2023 r., sygn. II AKa 288/22, LEX 3657290
• 23. Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 18.04.2018 r., sygn. II AKa 22/18, LEX 2505790
• 24. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2014 r., sygn. II KK 138/14
• 25. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 07.03.2003, sygn. WA 8/03
• 26. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.02.2023 r., sygn. V KK 629/21, LEX 3556558

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa nr POPUL/SP/0154/2024/02 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki II" - moduł: Popularyzacja nauki (2025).