Referencyjny profil osadów neogenu Pomorza Wschodniego w Łęczycach koło Lęborka (północna Polska)

Kramarska, R.; Kasiński, J. R.; Czapowski, G.; Piwocki, M.; Słodkowska, B.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Referencyjny profil osadów neogenu Pomorza Wschodniego w Łęczycach koło Lęborka (północna Polska)

Autorzy

Kramarska R. , Kasiński J. R. , Czapowski G. , Piwocki M. , Słodkowska B.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

The standard section of Neogene deposits from Eastern Pomerania at Łęczyce near Lębork (northern Poland)

Języki publikacji

Abstrakty

Celem przeprowadzonych prac było rozpoznanie i zbadanie profilu osadów paleogenu i neogenu, ze szczególnym uwzględnieniem młodszego neogenu, w miejscowości Łęczyce koło Lęborka, gdzie w odsłonięciu w skarpie pradoliny Redy-Łeby stwierdzono występowanie utworów neogeńskich. Posadowiony u podstawy odsłonięcia otwór wiertniczy Łęczyce-Tr osiągnął głębokość 110,0 m p.p.t. i został zatrzymany w utworach formacji mosińskiej dolnej z dolnego oligocenu. Próbki pobrane z odsłonięcia i z rdzenia wiertniczego wykorzystano do badań laboratoryjnych składu ziarnowego (133 analizy), węglanowości osadów (122 analizy), składu minerałów ciężkich (41 próbek) i badań zespołów sporowo-pyłkowych i fitoplanktonu (39 próbek). W profilu otworu wiertniczego rozpoznano osady dolnego oligocenu i miocenu odpowiadające formacjom: mosińskiej dolnej, czempińskiej i mosińskiej górnej (dolny oligocen), gorzowskiej i krajeńskiej (dolny/ środkowy miocen) oraz adamowskiej (środkowy miocen). Stwierdzone w profilu odsłonięcia osady plioceńskie uznano za ekwiwalenty formacji poznańskiej i gozdnickiej. Przeprowadzono korelację stratygraficzną rozpoznanej sukcesji z profilami z obszarów sąsiadujących na terenie północno-wschodniej Polski oraz z Półwyspu Sambijskiego. Wyniki badań umożliwiły odtworzenie warunków sedymentacji osadów, prześledzenie następstwa zbiorowisk roślinnych i implikujących je zmian klimatu. Ze względu na zachowanie pełnego profilu osadów kenozoicznych i stwierdzenie występowania osadów plioceńskich (jedyne stanowisko w tym rejonie), profil z Łęczyc uznano za referencyjny dla Pomorza Wschodniego.

The reported study focused on a complex analysis of Paleogene–Neogene section located at Łęczyce near Lębork (Eastern Pomerania). The lower part of the section is represented by Lower Oligocene to Miocene deposits, drilled by the Łęczyce-Tr well to the depth of 110 m. Its upper part consists of the Late Neogene succession exposed in the slope of the Reda–Łeba palaeovalley just above the drill top. Both core and outcrop sections were sampled for analyses of grain size and composition (133 samples), carbonate content (122 samples), heavy mineral composition (41 samples), and spore-pollen and phytoplankton assemblages (39 samples). For the first time in the Eastern Pomerania, a succession of the standard Lower Oligocene to Pliocene formations has been identified in this section including the Oligocene to Miocene deposits represented by the Lower Mosina Fm., Czempin Fm., Upper Mosina Fm. (Lower Oligocene), Gorzów Fm. and Krajenka Fm. (Lower/ Middle Miocene) and Adamów Fm. (Middle Miocene). Outcrop of the Pliocene deposits (unique in the area), being an equivalent of the Poznań Fm., were described. All the distinguished units were correlated with corresponding sections from the north-eastern Poland and the Sambia Peninsula. The study results have enabled to reconstruct the sedimentary conditions and depositional environments, as well as the succession of floral communities that record the paleoclimatic changes. The Łęczyce section, comprising the Lower Oligocene to Pliocene deposits, is a representative section of the Paleogene–Neogene succession for the whole area of Eastern Pomerania.

Słowa kluczowe

neogen paleogen litologia stratygrafia geneza Pomorze Wschodnie

Neogene Paleogene lithology stratigraphy origin Eastern Pomerania

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

Rocznik

2015

Tom

nr 461

Strony

193--250

Opis fizyczny

Bibliogr. 78 poz., rys., zdj., tab., wykr.

Twórcy

autor

Kramarska R.

regina.kramarska@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, Oddział Geologii Morza, ul. Kościerska 5, 80-328 Gdańsk

autor

Kasiński J. R.

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Czapowski G.

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Piwocki M.

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Słodkowska B.

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

Bibliografia

1. AHRENS H., LOTZSCH D., 1976 — Zum Problem des Pliozans in Brandenburg. Jb. Geol., 7/8: 277–323.
2. BADURA J., PRZYBYLSKI B., SALAMON T., WINTER H., 2006 — Sedymentologiczny i paleobotaniczny zapis zmian klimatu w plioceńskich osadach rzecznych południowowschodniej części Niziny Śląskiej. Biul. Inst. Geol., 421: 1–14.
3. BIJLSMA S., 1981 — Fluvial sedimentation from the Fennoscandian area into the North-West European Basin during the Late Cenozoic. Geol. Mijnbouw, 60: 337–345.
4. CIUK E., 1970 — Schematy litostratygraficzne trzeciorzędu Niżu Polskiego. Kwart. Geol. 14, 4: 754–771
5. CIUK E., 1974 — Schematy litostratygraficzne paleogenu Polski poza Karpatami i zapadliskiem przedkarpackim. Biul. Inst. Geol., 281: 7–48.
6. CZAPOWSKI G., KASIŃSKI J.R., 2008 — Cechy sedymentacyjne osadów najwyższego neogenu w odsłonięciu Łęczyce koło Lęborka. W: Osady z pogranicza czwartorzędu i neogenu, paleogenu źrodłem informacji o wpływie podłoża na litologię osadów na Niżu Polskim (red. K. Kenig) – materiały konferencyjne: 11–12. Państw. Inst. Geol. Warszawa.
7. DOMAGAŁA M., MATL K., 1975 — Utwory trzeciorzędu przewiercone w rejonie Karwi nad Bałtykiem. Spraw. Pos. Kom. Nauk. PAN, Oddz. Krakow, 18: 516–518.
8. DOMAGAŁA M., MATL K., 1977 — Trzeciorzęd wyniesienia Łeby nad Bałtykiem. Spraw. Pos. Kom. Nauk. PAN, Oddz. Krakow, 20: 172–173.
9. ERDTMAN G., 1954 — An introduction to pollen analysis. Waltham, Chronica Botanica Company, Mass., USA.
10. FOLK R.L., WARD W.C., 1957 — Brazos River bar, a study in the significance of grain-size parameters. J. Sedim. Petrol., 27: 3–27.
11. GĄSIEWICZ A., 2002 — Główne cechy geochemiczne utworów formacji poznańskiej: aspekty środowiskowe i stratygraficzne. Prz. Geol., 50, 3: 264.
12. GRABOWSKA I., 1965 — O środkowooligoceńskim wieku iłów toruńskich na podstawie analizy sporowo-pyłkowej. Kwart. Geol., 9, 4: 815–836.
13. GRABOWSKA I., 1974 — Stratygrafia osadów paleogeńskich na Niżu Polskim w świetle badań mikroflorystycznych. Biul. Inst. Geol., 281: 67–90.
14. GRABOWSKA I., 1976 — Palinologiczna charakterystyka osadów mioceńskich w klifie nadbałtyckim w okolicach Chłapowa. Kwart. Geol., 20, 2: 406–407.
15. GRABOWSKA I., 1987 — Charakterystyka palinoflorystyczna i mikroplanktonowa osadów trzeciorzędowych północnej Polski na tle profili otworów Chłapowo I i Chłapowo II. Biul. Inst.Geol., 356: 65–87.
16. GRABOWSKA I., PIWOCKI M., 1975 — Wiek i geneza iłów toruńskich w okolicy Torunia na podstawie obserwacji palinologicznych i litologicznych. Biul. Inst. Geol., 284: 41–72.
17. GRABOWSKA I., WAŻYŃSKA H., 1997 — Badania palinologiczne i fitoplanktonowe osadów trzeciorzędowych z Pobrzeża Gdańskiego i z Bałtyku. Biul. Państw. Inst. Geol., 375: 5–32.
18. HEER O., 1869 — Miocene baltische Flora. Beitr. Naturk. Preuss., 2: 1–104.
19. JENTZSCH A., 1897a — Neue Gesteins-Aufschlusse in Ost- und Westpreussen 1893–1895. Jb. Preuss. Geol. L.-A., 17: 1–125.
20. JENTZSCH A., 1897b — Zur Fabrikation von Glas und Porzellan geeignete Rohmaterialien in der Provinz Westpreussen. Z. Prakt. Geol., Jg., 1897: 201–210.
21. JENTZSCH A., 1913 — Das Tertiar des nordostlichen Deutschlands. Abh. Preuss. Geol. L.-A., NF., 72: 49–86.
22. JENTZSCH A., 1927 — Die Braunkohlenformation im Nordosten. W: Handbuch fur den deutschen braunkohlenbergbau (red. G. Klein): 248–256. Knapp, Halle.
23. KASIŃSKI J.R., CZAPOWSKI G., 2004 — Litofacje, paleośrodowiska i historia depozycji utworów paleogenu i neogenu w Łęczycach koło Lęborka. W: Sesja naukowa Oddziału Geologii Morza Państwowego Instytutu Geolicznego. Nowe stanowisko osadów paleogenu i neogenu w Łęczycach koło Lęborka (red. R. Kramarska). Prz. Geol., 52, 8/2: 697–698.
24. KASIŃSKI J.R., CZAPOWSKI G., GĄSIEWICZ A., 2002 — Marine influenced and continental settings of the Poznań Formation (Upper Neogene, Central and SW Poland). W: Proceedings of the 8th Biannual Meeting of the RCNNS/ RCNPS: 163–184. LANU, Flintbek.
25. KEILHACK K., 1927 — Die Braunkohlenformation in Pommern. W: Handbuch fur den deutschen braunkohlenbergbau (red. G. Klein): 245–248. Knapp, Halle.
26. KOSMOWSKA-CERANOWICZ B., 1979 — Zmienność litologiczna i pochodzenie okruchowych osadów trzeciorzędowych wybranych rejonów północnej i środkowej Polski. Pr. Muz. Ziemi, 30: 3–73.
27. KOSMOWSKA-CERANOWICZ B., 1987 — Charakterystyka mineralogiczno-petrograficzna bursztynonośnych osadów eocenu w okolicach Chłapowa oraz osadów paleogenu północnej Polski. Biul. Inst. Geol., 356: 29–50.
28. KOSMOWSKA-CERANOWICZ B., MULLER C., 1985 — Lithology and Calcareous Nannoplankton in Amberbearing Tertiary Sediments from Boreholes Chłapowo (Northern Poland). Bull.Pol. Acad. Sci., Earth Sci., 33: 119–129.
29. KOSMOWSKA-CERANOWICZ B., HANCZKE T., KOCISZEWSKA-MUSIAŁ G., 1974 — Osady trzeciorzędowe z wierceń okolic Gdańska. Pr. Muz. Ziemi, 22: 95–136.
30. KOTHE A., PIESKER B., 2007 — Stratigraphic distribution of Paleogene and Miocene dinocysts in Germany. Rev. Paleob., 26: 1–39.
31. KRAMARSKA R., 2000 — Podłoże czwartorzędu na nowej mapie odkrytej południowego Bałtyku. Prz. Geol., 48, 7: 567–570.
32. KRAMARSKA R., 2002 — Trzeciorzęd w strefie brzegowej między Jastrzębią Gorą a Władysławowem. W: Przewodnik 73 Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego. Geologia Regionu Gdańskiego: 69–74. Państw. Inst. Geol., Gdańsk.
33. KRAMARSKA R., 2006 — Paleogen i neogen południowego Bałtyku i jego wybrzeża [rozprawa doktorska]. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Gdańsk
34. KRAMARSKA R., KASIŃSKI J.R., 2008 — Dokumentacja geologiczna: określenie pozycji geologicznej osadów mioceńsko-plioceńskich w miejscowości Łęczyce. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
35. KRAMARSKA R., PIWOCKI M., SŁODKOWSKA B., CZAPOWSKI G., KASIŃSKI J.R., ZALESZKIEWICZ L., 2003 — Pozycja geologiczna osadów mioceńsko-plioceńskich w Łęczycach koło Lęborka. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Gdańsk.
36. KRAUSE P.G., 1933 — Das Pliozan Ostpreussens und seine Beziehungen zum nordwestdeutschen und westdeutschen Pliozan. Abh. Preuss. Geol. L.-A., NF., 144: 1–71.
37. KRUGER H.-H., 1994 — Die nordische Gerollgemeinschaft aus der Lausitz (Miozan) un deren Vergleich mit Sylt. Brandenburg. Geowiss. Beitr., 1: 84–89.
38. LEWIŃSKI J., SAMSONOWICZ J., 1918 — Ukształtowanie powierzchni, skład i struktura podłoża dyluwium wschodniej części Niżu Północno-Europejskiego. Pr. Tow. Nauk. Warsz., 31: 1–118.
39. LINSTOW V.O., 1922 — Die verbreitung der tertiaren und diluvialen Meere in Deutschland. Abh. Preuss. Geol. L.-A., NF., 87: 1–242.
40. LOURENS L., HILGEN F., SHACKLETON N.J., LASKAR J., WILSON D., 2004 — The Neogene period. W: A geologic time scale (red. F. M. Gradstein i in.): 384–408. Cambridge Univ. Press., Cambridge.
41. LUTERBACHER H.P., ALI J.R., BRINKHUIS H., GRADSTEIN F.M., HOOKER J.J. MONECHI S., OGG J.G., POWELL J., ROHL U., SANFILIPPO A., SCHMITZ B., 2004 — The Paleogene period. W: A geologic time scale (red. F. M. Gradstein i in.): 409–440. Cambridge Univ. Press., Cambridge.
42. MACHNAČ A.S., GARECKI P.G., MATVEJEVA A. V. (red.), 2001 — Geologia Belarusi. Inst. Geol. Nauk NAN Belarusi, Minsk.
43. MARZEC M., WOŹNY E., 1972 — Litologia i stratygrafia utworów trzeciorzędu okolic Jastrzębiej Góry koło Pucka. Prz. Geol., 20, 12: 562–570.
44. MENNING M., HENDRICH A., 2002 — Stratigraphische Tabelle von Deutschland. Deutsches GeoForschungsZentrum, Potsdam.
45. MORAWSKI W., 1999 — Remnants of Tertiary deposits on the Lębork Plateau. Quatern. Stud. Poland, Sp. Issue: 269–274.
46. ODRZYWOLSKA-BIEŃKOWA E., 1972 — Wstępne wyniki badań mikrofaunistycznych starszego trzeciorzędu w rejonie Zatoki Puckiej. Prz. Geol., 20, 12: 570–572.
47. ODRZYWOLSKA-BIEŃKOWA E., 1987 — Biostratygrafia paleogenu w okolicach Chłapowa na podstawie mikrofauny. Biul. Inst. Geol., 356: 51–63.
48. OSIJUK D., 1970 — Struktury sedymentacyjne w osadach trzeciorzędowych okolic Świecia n. Wisłą i klifu Kępy Swarzewskiej. Kwart. Geol., 14, 4: 859–860.
49. OSIJUK D., 1979 — Cechy sedymentacji mioceńskich osadów węglonośnych na podstawie wybranych przykładów z zachodniej i środkowej Polski. Biul. Inst. Geol., 320: 57–131.
50. PASSENDORFER E., ZABŁOCKI J., 1946 — O trzeciorzędowych i czwartorzędowych utworach brzegu Bałtyku, pomiędzy Wielką Wsią a Jastrzębią Górą. Rocz. Pol. Tow. Geol., 16: 169–176.
51. PIETZSCH K., 1925 — Die Braunkohlen Deutschland. Verl. Gebr. Borntraeger.
52. PIWOCKI M., 2001 — Nowe poglądy na litostratygrafię paleogenu w Polsce Północnej. W: Streszczenia referatów. T. 10: 50–60. Pol. Tow. Geol. Oddz. w Poznaniu, Inst. Geol. UAM, Poznań.
53. PIWOCKI M., 2004 — Niż Polski i jego południowe obrzeżenie. Paleogen. W: Budowa geologiczna Polski (red T.M. Peryt, M. Piwocki). T. 1. Stratygrafia. Cz. 3a. Kenozoik, paleogen i neogen: 22–71. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
54. PIWOCKI M., OLKOWICZ-PAPROCKA I., 1987 — Litostratygrafia paleogenu, perspektywy i metodyka poszukiwań bursztynu w północnej Polsce. Biul. Inst. Geol., 356: 7–28.
55. PIWOCKI M., ZIEMBIŃSKA-TWORZYDŁO M., 1995 — Litostratygrafia i poziomy sporowo-pyłkowe neogenu na Niżu Polskim. Prz. Geol., 43, 11: 916–927.
56. PIWOCKI M., ZIEMBIŃSKA-TWORZYDŁO M., 1997 — Neogene of the Polish Lowlands – lithostratigraphy and pollenspore zones. Geol. Quart., 41, 1: 21–40.
57. PIWOCKI M., OLKOWICZ-PAPROCKA I., KOSMOWSKA-CERANOWICZ B., GRABOWSKA I., ODRZYWOLSKA-BIEŃKOWA E., 1985 — Stratygrafia trzeciorzędowych osadów bursztynonośnych okolic Chłapowa koło Pucka. Pr. Muz. Ziemi, 37: 61–77.
58. POLUTOFF N., 1933 — Uber Mittelkreide und Tertiar in der Tiefbohrung Sieletz nebst Beschreibung der mittelkretazischem Fauna. Abh. Preuss. Geol. L.-A., NF, 155: 80.
59. POWELL A.J., 1992 — Dinofl agellate cysts of the Tertiary system. W: A stratigraphic index of Dinofl agellate cysts (red. A.J. Powell): 155–251. British Micropalaeontological Society Publication Series. Chapman & Hall, London.
60. QUITZOW H.W., 1953 — Altersbeziehungen und Flozzusammenhange in der jungeren Braunkohlenformation nordlich der Mittelgebirge. Geol. Jb., 68: 27–132.
61. RUDOWSKI S., 1965 — Geologia klifu Kępy Swarzewskiej. Rocz. Pol. Tow. Geol., 35: 301–318.
62. SŁODKOWSKA B., 2000 — Paleocene in the Polish Palynological Research. W: Abstracts 10th International Palynological Congress, June 24–30, 2000 Nanjing, China (red. W. Wand i in.).: 153–154 Nanjing.
63. SŁODKOWSKA B., 2004a — Palynological studies of the Paleogene and Neogene deposits from the Pomeranian Lakeland area (NW Poland). Pol. Geol. Inst. Spec. Pap., 14: 1–116.
64. SŁODKOWSKA B., 2004b — Pozycja stratygraficzna osadów paleogenu i neogenu w Łęczycach koło Lęborka w świetle badań palinologicznych. Prz. Geol., 52, 8/1: 698–699.
65. SŁODKOWSKA B., 2008 — Osady najwyższego neogenu w Łęczycach koło Lęborka w zapisie palinologicznym. W: Materiały konferencyjne z Konferencji Naukowej „Osady z pogranicza czwartorzędu i neogenu, paleogenu – źródłem informacji o wpływie podłoża na litologię osadów na Niżu Polskim”: 28–29. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
66. SŁODKOWSKA B., 2009 — Palynology of the Palaeogene and Neogene from the Warmia and Mazury areas (NE Poland). Geologos, 15: 219–234.
67. SŁODKOWSKA B., PIWOCKI M., KASIŃSKI J.R., 2005 — Profil osadów trzeciorzędu Polski północno-wschodniej w świetle najnowszych badań i w aspekcie praktycznego wykorzystania. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
68. SONNTAG P., 1919 — Geologie von Westpreussen. Verlag von Gebruder Borntrager, Berlin.
69. SPJELDNAES N., 1975 — Paleogeography and facies distribution in the Tertiary of Denmark and sourounding areas. Norges Geol. Undersogelse, 316: 289–311.
70. STUCHLIK L., ZIEMBIŃSKA-TWORZYDŁO M., KOHLMAN-ADAMSKA A., GRABOWSKA I., SŁODKOWSKA B., WAŻYŃSKA H., SADOWSKA A., 2009 — Atlas of pollen and spores of the Polish Neogene. Vol. 3. Angiosperms (1): 3–233. W. Szafer Inst. Bot., Pol. Acad. Sci., Krakow.
71. STUCHLIK L., ZIEMBIŃSKA-TWORZYDŁO M., KOHLMAN-ADAMSKA A., GRABOWSKA I., SŁODKOWSKA B., WOROBIEC E., DURSKA E., 2014 — Atlas of pollen and spores of the Polish Neogene. Vol. 4. Angiosperms (2): 1–466. W. Szafer Inst. Bot., Pol. Acad. Sci., Kraków.
72. STUCHLIK L., ZIEMBIŃSKA-TWORZYDŁO M., KOHLMAN-ADAMSKA A., GRABOWSKA I., WAŻYŃSKA H., SADOWSKA A., 2002 — Atlas of pollen and spores of the Polish Neogene. Vol. 2. Gymnosperms: 3–237. W. Szafer Inst. Bot., Pol. Acad. Sci., Kraków.
73. STUCHLIK L., ZIEMBIŃSKA-TWORZYDŁO M., KOHLMAN-ADAMSKA A., GRABOWSKA I., WAŻYŃSKA H., SŁODKOWSKA B., SADOWSKA A., 2001 — Atlas of pollen and spores of the Polish Neogene. Vol. 1. Spores: 5–158. W. Szafer Inst. Bot., Pol. Acad. Sci., Kraków.
74. WAGNER M., 2007 — Węglowe osady miocenu Kępy Swarzewskiej na wybrzeżu bałtyckim. Kwart. AGH Geologia, 33: 69–88.
75. WAŻYŃSKA H. (red.), 1998 — Palynology and palaeogeography of the Neogene in the Polish Lowlands. Pr. Państw. Inst. Geol., 160.
76. WINTER H., 1997 — Poźnotrzeciorzędowa i wczesnoplejstoceńska flora północno-wschodniej i środkowej Polski i jej znaczenie dla palinostratygrafi i [rozprawa doktorska]. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
77. ZAGORODNYCH W.A., DOWBNIA A.B., ŻAMOJDA W.A., 2001 — Stratigrafija Kaliningradskogo riegiona. Diepart. prirod. riesur. Siew.-Zap. rieg., Kaliningrad.
77. ZALESZKIEWICZ L., 2000 — Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, ark. Łęczyce. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-dd91b3c6-000e-443b-87da-4a8fdc008af2