Metody uwzględnienia czynnika ludzkiego w zarządzaniu bezpieczeństwem systemu transportu lotniczego

• Autorzy: Kałużna E. , Fellner A.

Warianty tytułu

EN

Methods of consideration of the human factor in air transport safety management system

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Nie jest możliwe stworzenie uniwersalnego modelu zastosowania wiedzy na temat czynnika ludzkiego w celu zapobiegania katastrofom lotniczym. Zarówno w modelu Reasona, jak i w modelu SHELL, obrazujących wykorzystanie czynnika ludzkiego w celu podniesienia poziomu bezpieczeństwa najbardziej zawodnym elementem jest człowiek. Dowodzą one złożoności sytuacji zagrażającej bezpieczeństwu lotniczemu. Wiedząc o możliwości wystąpienia niebezpiecznego zdarzenia zainteresowane osoby mogą podjąć działania zmierzające do wyeliminowania lub zniwelowania negatywnego wpływu czynnika ludzkiego na poziom bezpieczeństwa lotów. Czynnik ludzki dotyczy nie tylko przyczyn bezpośrednio związanych ze złamaniem procedur bezpieczeństwa. Dotyczy on ogółu czynników wpływających na człowieka oraz wywierających wpływ na jego działanie, jak środowisko pracy i życia, kooperacja ze współpracownikami, urządzeniami, procedurami. Czynnik ludzki jest ściśle związany z ergonomią. Już na etapie projektowania statku powietrznego korzysta się z zasad oraz dorobku badań nad ergonomią, by był on jak najbardziej przyjazny w obsłudze oraz funkcjonalny, a przez to bezpieczny, zarówno dla załogi, jak i pasażerów. Kolejnym zagadnieniem czerpiącym z wiedzy na temat czynnika ludzkiego jest zarządzanie zasobami załóg lotniczych, czyli Crew Resource Management. Dzięki niemu możliwe jest między innymi pokonywanie barier na poziomie komunikacji między uczestnikami operacji lotniczej, a także współdziałanie w sytuacji zagrożenia. Równie ważną rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa odgrywają zasady zarządzania bezpieczeństwem Safety Management System. Jest to możliwe przy zachowaniu odpowiednich proporcji pomiędzy celami określonymi przez organizację a bezpieczeństwem. Obecnie dostrzega się dwie metody niwelowania udziału czynnika ludzkiego w katastrofach lotniczych. Pierwszą są właściwe działania na szczeblu decyzyjnym w sytuacjach zagrożenia, szkolenia na temat polepszenia komunikacji i koordynacji w zespole, a także medycyny lotniczej. Druga metoda jest to dogłębna analiza wypadków w celu wykrycia czynników ryzyka występujących podczas wykonywania operacji lotniczych oraz ich eliminacja. W celu osiągnięcia jak najlepszego wyniku w procesie podnoszenia poziomu bezpieczeństwa w lotnictwie konieczne jest równoczesne rozpatrywanie obu tych metod oraz ich wzajemne uzupełnianie.

EN

It is not possible to create a universal model of the application of knowledge about the human factor in order to prevent air crash. In both Reason and SHELL model illustrating the use of the human factor in purpose of increase the level of safety the most unreliable element is human. They show the complexity of hazardous situations which threaten the air safety. Being aware of the possibility of hazardous event involved person can take operation to eliminate the negative impact of human factor on the level of flight safety. Human factor concerns not only the causes directly associated with fracture of safety procedures. It refers to the total number of factors affecting human affecting its performance like working and living environment, relations with colleagues, devices, procedures. The human factor is closely related to ergonomics. Already at the design stage the principles and achievements of research on ergonomics are used, to make it the most convenient to use and functional and thereby secure as well for the crew as for the passengers. The another issue related to the human factor is Crew Resource Management. Using CRM it is possible to overcoming obstacle at the communication level between the participants of flight operations and cooperation in hazardous situation. Equally significant role in ensuring the safety has the policy of Safety Management System. It is possible while maintain the appropriate proportion between the targets set by organization and safety. Nowadays we recognize two methods of eliminating the participation of the human factor in air crash. The first are appropriate actions at the decisional level at the emergency situation, training on improving communication and coordination in team and aviation medicine. The second method is a accurate analysis of accidents in order to detect risk factors occurring during flight operations and their elimination. In order to achieve the best possible result in processof raising the level of safety in aviation it is necessary to simultaneously consideration both methods and their complementarity.

Słowa kluczowe

PL

czynnik ludzki; ergonomia; transport lotniczy; bezpieczeństwo transportu lotniczego

EN

human factor; ergonomics; air transport; air transport safety

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej
• Czasopismo: Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Transport
• Rocznik: 2014
• Tom: z. 103
• Strony: 99--111
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Kałużna E.

• Politechnika Śląska, Wydział Transportu

autor

Fellner A.

• Politechnika Śląska, Wydział Transportu

Bibliografia

• 1. Human factor digest nr 1. Fundamental human factors concepts. Circular 216-AN/131, ICAO, Montreal, 1989, s. 2, [w:] J. Kozuba: Impact of human factor on likelihood of aircraft accident, [w:] Archives of Transport System Telematics, vol.4, issue 2, May 2011.
• 2. Ilków A.: Czynnik ludzki w systemie bezpieczeństwa ruchu lotniczego, [w:] Prace Instytutu lotnictwa, nr 211/2011, [w:] Prace Instytutu lotnictwa, nr 211/2011.
• 3. Klich E.: Using the James Reason Theory in air Events Study, [w:] Journal of KONBiN, 4(7)2008.
• 4. Klich E.: "Bezpieczeństwo lotów w transporcie lotniczym", wyd. Instytut Technologii Eksploatacji w Radomiu, Radom 2011.
• 5. Kozuba J.: Impact of human factor on likelihood of aircraft accident, [w:] Archives of Transport System Telematics, vol. 4, issue 2, May 2011.
• 6. Makarowski R.: "Ryzyko i stres w lotnictwie sportowym", wyd. Difin, Warszawa 2010 s. 190.
• 7. Safety Management Manual (SMM), Doc. 9859 AN474, wyd. 2, ICAO2009, s.2-2, [w:] J. Kozuba: Impact of human factor on likelihood of aircraft accident, [w:] Archives of Transport System Telematics, vol.4, issue 2, May 2011.
• 8. Świat wiedzy nr 2/11 2011r. Przyczyna katastrofy: człowiek.
• 9. Truszyński O., Biernacki M.: Skalowanie udziału czynnika ludzkiego w wypadkach lotniczych, "Polski Przegląd Medycyny Lotniczej" nr 1 tom 16, styczeń-marzec 2010.
• 10. The Human Factors Case: Guidance for Human Factors Integration, opubl. 29.06.2007 (07/06/22-35) przez EUROCONTROL, wyd. II.
• 11. www.lotnisko-chopina.pl
• 12. www.aviationknowledge.wikidot.com/aviation:shell-model
• 13. www.aviationknowledge.wikidot.com/aviation:accident-causation-model
• 14. PAP, [w:] www.pasazer.com