Dziedzictwo architektury funkcjonalnej dwudziestolecia międzywojennego na peronach peronach linii otwockiej – unikatowość warta zachowania

• Autorzy: Dankiewicz Katarzyna

Warianty tytułu

EN

The heritage of functional architecture of the interwar period on the platforms of the Otwock Line – uniqueness worthy of preservation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W wyniku rozbudowy Warszawskiego Węzła Kolejowego i elektryfikacji linii średnicowej w 1936 r. oddano do użytku także zelektryfikowany odcinek podmiejskiej linii otwockiej. Przemianie wówczas uległy istniejące na tym odcinku stacje kolejowe. Nowopowstałe obiekty stacyjne cechowała funkcjonalność oraz do dzisiaj przyciągające uwagę opływowe kształty budynków i żelbetonowe zadaszenia peronów o charakterystycznych dynamicznych formach. W tym roku minęło 10 lat od wpisania do rejestru zabytków zespołu składającego się z powtarzalnych budynków peronowych na siedmiu kolejnych przystankach kolei podmiejskiej odcinka otwockiego w: Międzylesiu, Radości, Miedzeszynie, Falenicy, Michalinie, Józefowie i Świdrze. Jest to seria siedmiu najlepiej zachowanych modernistycznych wiat i poczekalni kolejowych z okresu elektryfikacji linii podmiejskich na tym odcinku. Wszystkie zasługują na przetrwanie, ponieważ są unikatowymi zabytkami kolejowymi epoki modernizmu, także w skali europejskiej, co jest do wykazania w niniejszym artykule.

EN

As a result of the expansion of the Warsaw Railway Junction and the electrification of the diameter line in 1936, an electrified section of the suburban Otwock Line was also put into operation. The existing railway stations on this section were transformed. The newly created station objects were characterized by functionality and to this day attracting attention streamlined shapes of buildings and reinforced concrete roofs of platforms with characteristic dynamic forms. This year it has been 10 years since the inclusion in the register of monuments of a set consisting of repetitive platform buildings at seven consecutive stops of the suburban railway of the Otwock Line at: Międzylesie, Radość, Miedzeszyn, Falenica, Michalin, Józefów and Świder. This is series of seven best preserved modernist sheds and waiting rooms from the period of electrification of the line on this section. They all deserve to survive because they are unique railway monuments of the Modernism era, even on a European scale, what is to be demonstrated in this Article.

Słowa kluczowe

PL

peron; wiata; poczekalnia; funkcjonalizm; dziedzictwo; przekrycia żelbetów

EN

platform; shed; waiting room; functionalism; heritage; reinforced concrete coverings

• Wydawca: Instytut Naukowo-Wydawniczy "TTS" Sp. z o.o
• Czasopismo: TTS Technika Transportu Szynowego
• Rocznik: 2020
• Tom: R. 27, nr 12
• Strony: 10--18
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., rys.

Twórcy

autor

Dankiewicz Katarzyna

• Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej

Bibliografia

• 1. Wesołowski J., Hala peronowa jako problem konserwatorski, [w:] „Technika Transportu Szynowego” 2014, nr 7-8 (21), s. 17, 26.
• 2. Tucholski Z., Historia Kolei Nadwiślańskiej, [w:] R. Lewandowski (red.), Rocznik Józefowski, t. 3, Wydawnictwo Świdermajer, Józefów 2018, s. 97.
• 3. 7 wiat kolejowych w rejestrze zabytków (data publikacji 02.07.2010; dostęp 26.02.2020) www.mwkz.pl - strona Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków
• 4. Centnerszwer K., Przebudowa elektryfikowanych odcinków podmiejskich w Warszawie, [w:] „Inżynier Kolejowy” nr 4 (152) 1937, s. 141-143 Ze zbiorów Biblioteki Głównej AGH http://www.bg.agh.edu.pl/ (dostęp 26.02.2020).
• 5. Centnerszwer K., Przebudowa elektryfikowanych odcinków podmiejskich w Warszawie, [w:] „Inżynier Kolejowy” nr 5(153) 1937, s. 175-176, 179-182. http://www.bg.agh.edu.pl/(dostęp 26.02.2020).
• 6. Skwara M., Historia Pruszkowa do roku 1945, Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna im. Henryka Sienkiewicza w Pruszkowie, Pruszków 2011, s. 47-53.
• 7. Lewandowski R., Droga Żelazna Nadwiślańska. Przystanek Jarosław i jego okolice w wybranych materiałach źródłowych, [w|: R. Lewandowski (red.), Rocznik Józefowski, t. 3, Wydawnictwo Świdermajer, Józefów 2018, s. 101-109.
• 8. Berger J., Z przeszłości gminy Wawer, [w:] „Kronika Warszawy” nr 2(137) 2008, s. 10.
• 9. „Kurier Warszawski”, maj-listopad 1937-numer specjalny poświęcony międzynarodowej wystawie w Paryżu-Nauka, Sztuka, Technika 1937 r., s. 9.
• 10. Odpowiedź ministra gospodarki III RP na zapytanie poselskie z 2008 r, w sprawie przygotowań Polski do światowej wystawy gospodarczej Expo Saragossa 2008, na tle wcześniejszych wystaw (dostęp 7.02.2020) http://orka2.sejm.gov.pl/IZ6.nsf/main/517F1F1A
• 11. Tucholski Z., Budowa i elektryfikacja linii średnicowej, [w:] K. Guttmejer (red.), Zabytkowa infrastruktura kolejowa Polski i Niemiec. Dialog konserwatorski Warszawa – Berlin. Materiały z Konferencji Biura Stołecznego Konserwatora Zabytków 16-17 listopada 2017 r., Warszawa 2018, s. 53, 56-57.
• 12. Trzeciak P., Zwycięstwo i zmierzch awangardy. Architektura lat 1900-1960, [w:] W. Włodarczyk (red.), Sztuka Świata, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1996, s. 321.
• 13. Pevsner N., Historia architektury europejskiej, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1976, s.423-426
• 14. Górski J., Beton w architekturze. Rys historyczny, rozwiązania monolityczne i prefabrykowane, [w:] „Prefabrykacja” 2017, z. 5, s. 11.
• 15. Giedion S., Przestrzeń, czas i architektura. Narodziny nowej tradycji, Państwowe Wydawnictwo naukowe, Warszawa 1968, s. 483-486.
• 16. Molski P., Funkcja – atrybutem wartości i ochrony zabytku, [w:] B. Szmygin (red.), Wartość funkcji w obiektach zabytkowych, Polski Komitet Narodowy ICOMOS, Muzeum Pałac w Wilanowie, Politechnika Lubelska, Warszawa 2014, s. 189-194.
• 17. Affelt W.J., Program funkcjonalno-użytkowy rewitalizacji zasobu dziedzictwa techniki wobec jego wartościowości i pamięci kulturowej, [w:] B. Szmygin (red.), Wartość funkcji w obiektach zabytkowych, Polski Komitet Narodowy ICOMOS, Muzeum Pałac w Wilanowie, Politechnika Lubelska, Warszawa 2014, s. 42.
• 18. Berełkowski R., Funkcja jako nośnik continuum w zabytku architektury, [w:] B. Szmygin (red.), Wartość funkcji w obiektach zabytkowych, Polski Komitet Narodowy ICOMOS, Muzeum Pałac w Wilanowie, Politechnika Lubelska, Warszawa 2014, s. 61-63.
• 19. Bogdani M., Wartość zabytku – spojrzenie z perspektywy rynku nieruchomości, [w:] B. Szmygin (red.), Systemy wartościowania dziedzictwa. Stan badań i problemy, Politechnika Lubelska, Polski Komitet Narodowy ICOMOS, Lublin-Warszawa 2015, s. 9, 24.