Pokładowe wystąpienia soli potasowo-magnezowych w południowo-zachodniej Polsce – potencjał złożowy

Hodbod, Marta; Czapowski, Grzegorz; Skowroński, Leszek; Sobień, Katarzyna

doi:10.7306/2023.30

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Pokładowe wystąpienia soli potasowo-magnezowych w południowo-zachodniej Polsce – potencjał złożowy

Autorzy

Hodbod Marta , Czapowski Grzegorz , Skowroński Leszek , Sobień Katarzyna

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Czapowski_G_Pokladowe_Vol. 71_nr 6_2023.pdf

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.7306/2023.30

Warianty tytułu

Stratiform potash deposits in south-western Poland - resource potential

Języki publikacji

Abstrakty

New borehole data (from boreholes drilled after 2014) and reinterpretation of historical well logs enabled to update the acreage and reserve potential of Upper Permian (Zechstein) stratiform potash-bearing deposits in SW Poland (Fore-Sudetic area). These deposits, referred to as the Older Potash (K2) and the Younger Potash (K3), are included in the Stassfurt (Z2) and Leine (Z3) cyclothems. Within the present-day extent of both units, several prospective areas with the maximum depth to the potash seam of 2 km and its thickness over 2 m have been contoured. Foreach such area, predicted reserves of potash rock have been calculated (using such parameters as the area, average potash seam thickness, and specific weight of potash rock assumed at 2.1 Mg/m³). 7prospective areas (defined by 98 wells) of the Older Potash (K2) deposits have the reserves estimated at 3. 2 bln Mg and a total surface area of 454 km². 6 areas (contoured by 23 wells) of the Younger Potash (K3) deposits characterize rocks of predicted reserves of 288.8mln Mg and a total surface area over 60 km². Therefore, the area of SW Poland offers a relatively high resource potential for potash salts and a more detailed geological insight (and possible future exploitation) of 13 prospective areas with total predicted reserves of 3.53 bln Mg and a total surface area of up to 514 km². Preliminary calculation of possible amounts of K₂O in these reserves (assuming a low average K₂O content at 1%) suggests 35.32mln Mg of potassium oxide. Because the potash-bearing seams in the study area are composed mainly of chloride K-Mg minerals such as sylvine (KCl) and carnallite (KClMg · Cl₂ · 6H₂O) easily dissolved in water, these seams are favourable for relatively cheap exploitation by underground leaching.

Słowa kluczowe

osady warstwowe potażu zasoby Cechsztyn Polska południowo-zachodnia

potash stratiform deposits resources Zechstein SW Poland

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Przegląd Geologiczny

Rocznik

2023

Tom

Vol. 71, nr 6

Strony

321--331

Opis fizyczny

Bibliogr. 69 poz., map., tab.

Twórcy

autor

Hodbod Marta

grzegorz.czapowski@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Czapowski Grzegorz

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

https://orcid.org/0000-0001-8576-6977

autor

Skowroński Leszek

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Sobień Katarzyna

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

https://orcid.org/0000-0002-9815-3595

Bibliografia

1. BĄK B., PRZENIOSŁO S. (red.) 1993 - Zasoby perspektywiczne kopalin Polski wg stanu na 31 XII 1990 r. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
2. BUKOWSKI K., CZAPOWSKI G. 2016 - Solnictwo w XXI wieku: aktualne problemy geologii utworów solnych w Polsce. Biul. Państw. Inst. Geol., 466: 17-32.
3. CZAPOWSKI G. 1995 - Upper Permian (Zechstein) salt deposits on the Żary Pericline characteristics, origin and economical value. Pr. Państw. Inst. Geol., 150: 35-60.
4. CZAPOWSKI G. 2017 - Potencjał zasobowy soli kamiennej i soli potasowo-magnezowych obszaru przedsudeckiego. Biul. Państw. Inst. Geol., 469: 105-128.
5. CZAPOWSKI G. 2019 - Rola Państwowego Instytutu Geologicznego w badaniach genezy i określeniu wielkości polskich zasobów solnych po II wojnie światowej. Prz. Geol., 67 (4): 441-451.
6. CZAPOWSKI G., BUKOWSKI K. 2010 - Geology and resources of salt deposits in Poland: the state of the art. Geol. Quart., 54 (4): 509-518.
7. CZAPOWSKI G., BUKOWSKI K. 2012 - Salt resources in Poland at the beginning of XXI century. Geol.,Geophys. Environ., 38 (2): 189-208.
8. CZAPOWSKI G., BUKOWSKI K. 2013 - Potencjał zasobowy soli kamiennej i soli potasowych w Polsce a perspektywy jego wykorzystania. Gór. Odkryw., 54 (2): 74-84.
9. CZAPOWSKI G., BUKOWSKI K. 2015 - Mapy wystąpień zasobów perspektywicznych soli w Polsce jako narzędzie w projektowaniu przyszłego zagospodarowania złóż kopalin. Prz. Solny, 11: 5-31.
10. CZAPOWSKI G., BUKOWSKI K., GĄSIEWICZ A., SADŁOWSKA K. 2015 - Obszary perspektywiczne wystąpień i zasoby przewidywane surowców chemicznych Polski na mapach w skali 1 : 200 000 - sól kamienna, sole potasowo-magnezowe i siarka. Prz. Geol., 63 (9): 561571.
11. CZAPOWSKI G., TOMASSI-MORAWIEC H., CHEŁMIŃSKI J., TOMASZCZYK M. 2008 - Stopień rozpoznania i perspektywy zagospodarowania cechsztyńskich złóż soli w rejonie Zatoki Gdańskiej. Gór. Odkryw., 49/2 (2-3): 47-55.
12. CZAPOWSKI G., TOMASSI-MORAWIEC H., PERYT T.M. 2014 - Uwarunkowania paleogeograficzno-facjalne powstawania wczesno diagenetycznych wystąpień soli potasowo-magnezowych - przypadek złóż polihalitu w rejonie Zatoki Puckiej (północna Polska). XIX Międzynarodowe Sympozjum Solne QUO VADIS SAL nt. Współczesne Problemy Górnictwa Solnego, Wągrowiec, 6-11 października 2014: 80-85.
13. G., TOMASSI-MORAWIEC H., PERYT T.M., TOMASZCZYK M., CHEŁMIŃSKI J. 2009 - Złoża permskiej soli kamiennej i potasowej w rejonie Zatoki Puckiej - budowa geologiczna i zasoby. Prz. Geol., 57(9): 757-758.
14. CZAPOWSKI G., TOMASSI-MORAWIEC H., TOBOŁA T., TADYCH T. 2012 - Geology, geochemistry, and petrological characteristics of potash salt units from PZ2 and PZ3 Zechstein (Late Permian) cycles in Poland. Geol., Geophys. Environ., 38 (2): 153-188.
15. CZAPOWSKI G., TOMASSI-MORAWIEC H., WACHOWIAK J. 2022a - Wybrane pierwiastki śladowe w górnopermskich (cechsztyn) utworach solnych i potasonośnych w Polsce - ocena złożowa. Prz. Geol., 70 (5): 384-409.
16. CZAPOWSKI G., TOMASSI-MORAWIEC H., WACHOWIAK J. 2022b - Wybrane pierwiastki śladowe w górnopermskich (cechsztyn) utworach potasonośnych w Polsce - czy warto je stąd pozyskiwać? Prz. Solny, 16: 43-66.
17. CZAPOWSKI G., TOMASSI-MORAWIEC H., HANDTKE B., WACHOWIAK J., PERYT T.M. 2022c - Trace elements and mineralogy of Upper Permian (Zechstein) potash deposits in Poland. Appl. Sci., 12; https://doi.org/10.3390/app12147183
18. GARLICKI A., SZYBIST A. 1986 - Salinarne osady polskiego cechsztynu z solami potasowo-magnezowymi. Gosp. Sur. Mineral., 2 (3-4): 389-404.
19. KIJEWSKI P. 1988 - Sole cechsztyńskie na północ od Wrocławia. Konf. nauk. nt. Wybrane zagadnienia złóż Polski Zachodniej, Wrocław: 60-75.
20. ŁASZKIEWICZ A. 1967 - Minerały i skały solne. Pr. Muz. Ziemi, 11: 101-188.
21. MANECKI A. 2019 - Mineralogia szczegółowa. Rozpoznawanie, występowanie, znaczenie minerałów. Mineral Pres, Kraków.
22. MIKULSKI S.Z., OSZCZEPALSKI S., CZAPOWSKI G., SADŁOWSKA K., GĄSIEWICZ A., MARKOWIAK M., STRZELSKA-SMAKOWSKA B., SZTROMWASSER E., KOŻMA K., SIKORSKA-MAYKOWSKAM., PAULO A., CHMIELEWSKI A., RADWANEK-BĄK B., GIEŁŻECKA-MĄDRY D., MĄDRY S., MICHNIEWICZ M., BUKOWSKI K., KUĆ P, BLIŻNIUK A., KOSTRZ-SIKORA P, PIOTROWSKA M. 2015 - Mapy obszarów perspektywicznych wystąpień rud metali i surowców chemicznych w Polsce w skali 1 : 200 000 wraz z ich oceną surowcową i ograniczeniami środowiskowymi i zagospodarowania przestrzennego. Nar. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa, nr arch. 1714/2015.
23. NAWROCKI J., BECKER A. (red. nauk.), 2017 - Atlas Geologiczny Polski. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
24. PASIECZNA A. 1987 - Badania mineralogiczno-geochemiczne cechsztyńskich utworów siarczanowych z rejonu Zatoki Puckiej. Arch. Mineralogiczne, 43 (1): 19-40.
25. PERYT T.M. 1995 - Geneza złóż polihalitu w cechsztynie rejonu Zatoki Puckiej w świetle badań sedymentologicznych i geochemicznych. Prz. Geol., 43(12): 1041-1044.
26. PERYT T.M. 1998 - Origin of polyhalite deposits in the Zechstein (Upper Permian) Zdrada platform (northern Poland). Sedimentology, 45 (3): 565-578.
27. PERYT T.M., PIERRE C., GRYNIV S.P. 1998 - Origin of polyhalite deposits in the Zechstein (Upper Permian) Zdrada platform (northern Poland). Sedimentology, 45 (4): 565-578.
28. PERYT T.M., TOMASSI-MORAWIEC H., CZAPOWSKI G., HRY- NIVS.P., PUEYOJ.J.,EASTOECH.J., VOVNYUKS. 2005 - Polyhalite occurrence in the Werra (Zechstein, Upper Permian) Peribaltic Basin of Poland and Russia: evaporite facies constraints. Carbonat. Evaporit., 20 (2): 182-194.
29. POBORSKI J. 1960 - Cechsztyńskie zagłębie solne Europy Środkowej na Ziemiach Polskich. Pr. Inst. Geol., 30 (2): 355-373.
30. POBORSKI J. 1961 - Główne kierunki poszukiwań soli potasowo-magnezowych w Polsce. Prz. Geol., 9 (11): 570-573.
31. POBORSKI J. 1964 - Stosunki facjalne w zagłębiu cechsztyńskim w Polsce. Kwart. Geol., 8(1): 111-121.
32. POBORSKI J. 1965 - Perspektywy poszukiwań i eksploatacji soli potasowych w Polsce. Prz. Geol., 13 (5):189-191.
33. POBORSKI J. 1969 - Rozwój idei potasonośnego zagłębia gdańskiego w systemie permskim. Prz. Geol., 17 (5): 231-235.
34. POBORSKI J. 1984 - Perspektywy poszukiwań i eksploatacji soli magnezowo potasowych, w cechsztyńskich strukturach solnych okręgu poznańskiego i środkowopolskiego. Mat. Konf. Nauk. nt. Perspektywy surowcowe wielkopolskiej części Basenu Środkowopolskiego, Poznań. UAM, seria Geol., 14: 87-88.
35. POBORSKI J., PROCHAZKA K., WALA A. 1956 - Sole potasowo-magnezowe w złożach Inowrocławia i Wapna. Acta Geol. Pol., 6 (4): 337-370.
36. PODEMSKI M. 1964 - Projekt poszukiwań pokładowych złóż soli potasowo-magnezowych i soli kamiennej w strefie przedsudeckiej, 1-145 s. wraz z aneksami nr 1, 2i3. Nar. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa, nr arch. 4120/45.
37. PODEMSKI M. 1966 - Sole potasowe cechsztyńskiego poziomu starszej soli potasowej (K2) z okolicy Nowej Soli. Nar. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa, nr arch. 4121/191.
38. PODEMSKI M. 1970 - Perspektywy poszukiwań złóż soli potasowych na peryklinie Żar w świetle wyników badań sejsmicznych przeprowadzonych przez Program Rozwoju ONZ. Nar. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa, nr arch. 52/100.
39. PODEMSKI M. 1971 - Perspektywy poszukiwań złóż soli potasowych na peryklinie Żar w świetle wyników badań sejsmicznych, przeprowadzonych przez Program Rozwoju ONZ. Kwart. Geol., 15 (4): 990-991.
40. PODEMSKI M. 1972a - Cechsztyńskie sole kamienne i potasowe cyklotemów Z2, Z3 w okolicach Nowej Soli. Biul. Inst. Geol., 260 (2):5-62.
41. PODEMSKI M. 1972b - Poziom soli potasowej starszej w rejonie Zielonej Góry. Nar. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa, nr arch. 4121/401.
42. PODEMSKI M. 1973a - Sedymentacja cechsztyńska zachodniej części monokliny przedsudeckiej na przykładzie okolic Nowej Soli. Pr. Inst. Geol., 71: 1-101.
43. PODEMSKI M. 1973b - Podsumowanie wyników dotychczasowych badań geofizycznych i geologicznych zachodniej części niecki północno-sudeckiej w aspekcie poszukiwań złóż soli kamiennej i potasowej. Nar. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa, nr arch. DS/259 z.12.
44. PODEMSKI M. 1974 - Wyniki dotychczasowych badań soli potasowych w strefie przedsudeckiej. Prz. Geol., 21 (1): 7-12.
45. PODEMSKI M. 1975 - Sole cechsztyńskie w rejonie struktury Rybaki. Biul. Inst. Geol., 286 (3): 5-63.
46. PRZENIOSŁO S. (red.) 1997 -Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych Polsce wg stanu na 31 XII 1996 r. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
47. PRZENIOSŁO S. (red.) 1998 - Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych Polsce wg stanu na 31 XII 1997 r. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
48. PRZENIOSŁO S. (red.) 1999 - Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych Polsce wg stanu na 31 XII 1998 r. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
49. PRZENIOSŁO S. (red.) 2000 -Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych Polsce wg stanu na 31 XII 1999 r. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
50. PRZENIOSŁO S. (red.) 2001 - Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych Polsce wg stanu na 31 XII 1999 r. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
51. SOKOŁOWSKI J. 1967 - Charakterystyka geologiczna i strukturalna obszaru przedsudeckiego. Geol. Sud., 3: 297-367.
52. SONNENFELD P. 1984 - Brines and evaporites. Academic Press Inc., Orlando.
53. SZAMAŁEK K., SZUFLICKI M., MIZERSKI W. (red.) 2020 - Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
54. SZUFLICKI M., MALON A., TYMIŃSKI M. (red.) 2022 - Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych Polsce wg stanu na 31 XII 2021 r. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
55. TOMASZEWSKI J.B. 1962 - Utwory solne cechsztynu monokliny przedsudeckiej w rejonie Lubin-Sieroszowice. Prz. Geol., 10 (12): 668-671.
56. WAGNER R. 1995 - Stratygrafia i rozwój basenu cechsztyńskiego na Niżu Polskim. Pr. Państw. Inst. Geol., 146: 1-71.
57. WERNER Z. 1959 - Dokumentacja geologiczna złoża soli potasowo-magnezowych i soli kamiennej w Kłodawie. Nar. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa, nr arch. 3928/370, 13226.
58. WERNER Z. 1962 - Dokumentacja geologiczna złoża soli potasowo-magnezowych i soli kamiennej w kłodawskim wysadzie solnym. Nar. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa, nr arch. 3927/209, 1919.
59. WERNER Z. 1969 - Złoże polihalitu w rejonie Swarzewa, pow. Puck, woj. Gdańsk. Nar. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa, nr arch. 2926/87.
60. WERNER Z. 1971 - Dokumentacja geologiczna złoża polihalitu „Swarzewo”, pow. Puck. Nar. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa, nr arch. 3027/213.
61. WERNER Z. 1972a - Dokumentacja geologiczna złoża polihalitu „Zdrada”, pow. Puck. Nar. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa, nr arch. 3026/113/36..
62. WERNER Z. 1972b - Złoża soli potasowych w rejonie Zatoki Puckiej. Przew. 54 Zjazdu PTG, Cetniewo: 37-46.
63. WERNER Zb. 1973 - Dokumentacja geologiczna złoża polihalitu „Zdrada”, pow. Puck. Opracowanie uzupełniające. Nar. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa, nr arch. 3026/113/36.
64. WERNER Z. 1974 - Dodatek do dokumentacji geologicznej złoża polihalitu „Swarzewo”, pow. Puck. Nar. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa, nr arch. 2927/40.
65. WERNER Z., DAWIDOWSKI J.S. 1976 - Poszukiwanie złóż soli potasowych na monoklinie przedsudeckiej. A/73 Podsumowanie wyników I etapu i projekt dalszych prac poszukiwawczych soli potasowych w rej. Nowej Soli. Nar. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa, nr arch. 4121/140.
66. WERNER Z., ORSKA E., KOTOWSKI A., WROTNOWSKA B. 1967 - Dokumentacja geologiczna złoża polihalitu i soli kamiennej „Chłapowo-Mieroszyno”. Nar. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa, nr arch. 2973/32.
67. WERNER Z., PODEMSKI M. 1971 - Wyniki dotychczasowych badań złóż soli potasowych w Polsce i program dalszych poszukiwań. Nar. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa, nr arch. 9692 [0b0/1265 z. 28].
68. WOŁKOWICZ S., SMAKOWSKI T., SPECZIK S. (red.) 2011 - Bilans perspektywicznych zasobów kopalin wg stanu na 31 XII 2009 r. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
69. ZWIERZYCKI J. 1951 - Sole potasowe na północ od Wrocławia. Pr. Inst. Geol., 7: 257-291.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-dcb7cd96-13cf-4fdb-b258-798c7707a0d7