Rozwady redivivus

• Autorzy: Wyszomirski P.

Identyfikatory

DOI

10.24425/124392

Warianty tytułu

EN

Rozwady redivivus

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Jurajskie iły kaolinitowo-illitowe z Rozwad (rejon opoczyński) eksploatowano dla potrzeb zbudowanej w latach 1926–1928 fabryki szamotowych wyrobów ogniotrwałych w Opocznie. W okresie międzywojennym surowiec ten był podstawowym składnikiem zestawów, z których produkowano kwarcowo-szamotowe wyroby ogniotrwałe dla kadzi stalowniczych pracujących głównie w hutach górnośląskich. W roku 1990, w związku z drastycznie małym popytem na szamotowe wyroby ogniotrwałe, zakłady w Opocznie i związaną z nimi kopal - nię Mroczków-Rozwady zamknięto. W ostatnich jednak latach nastąpił renesans wydobycia iłów opoczyńskich dla potrzeb krajowego przemysłu ceramicznego. Został on zainicjowany budową w roku 2014 kopalni odkrywko - wej w Borkowicach i – następnie – podjęciem eksploatacji iłów ze złoża Rozwady I w roku 2017. W kopalinie z Rozwad kaolinit wyraźnie przeważa nad illitem, zaś z minerałów nieilastych w zróżnicowanej ilości występuje kwarc. Ponadto – w podrzędnej ilości – stałym składnikiem jest substancja organiczna. Jej zmienny udział wpływa na barwę tej kopaliny i stanowi podstawę do wydzielenia odmiany jasno- i ciemnoszarej. Z petrograficznego punktu widzenia kopalina z Rozwad jest iłowcem, wzgl. mułowcem. Aktualnie surowiec ten znajduje zastosowanie w przemyśle płytek ceramicznych, które są wytwarzane w wielu zakładach zlokalizowanych w regionie opoczyńskim. Można przewidywać, że będzie on wykorzystywany w coraz większym stopniu, m.in. ze względu na ciągły wzrost cen surowców ilastych sprowadzanych z Ukrainy i znaczny koszt ich transportu.

EN

The Jurassic kaolinite-illite clays in Rozwady (Opoczno region) were exploited for the needs of the chamotte fireclay refractories plant in Opoczno built in the years 1926–1928. Until the World War II, these clays were a major component of ceramic sets used for manufacturing quartz-chamotte refractories applicable to steel-ma- king ladles in the Upper Silesian steel works. In the year 1990, due to a drastically low demand for chamotte refractories in Poland, both the plant in Opoczno and the Mroczków-Rozwady clay underground mine were shut down. However, recent years have brought about a renewed interest in exploiting the Opoczno clays for the domestic ceramic industry. Clay mining was initiated in 2014 in the new open pit in Borkowice and has also continued as of 2017 exploiting the Rozwady I deposit 240 In the clay raw material of Rozwady, kaolinite clearly predominates over illite, among the non-clay minerals quartz occurs in variable quantities, whereas the organic matter is a permanent but minor component. The quantity of the organic matter varies within the deposit and forms the basis to distinguish light and dark colored clays. Considering the petrographical reasons, the raw material of Rozwady represents rocks intermediate between claystones and mudstones. The Rozwady clays have been used by many plants producing tiles within the Opoczno region and it is predicted that their use will increase, as the prices of the clay raw materials imported from Ukraine is constantly growing and the cost of their transport is substantial.

Słowa kluczowe

PL

ił kaolinitowo-illitowy; glinki opoczyńskie; Rozwady; płytki ceramiczne

EN

kaolinite-illite clays; Opoczno clays; Rozwady; ceramic tiles

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Rocznik: 2018
• Tom: nr 106
• Strony: 239--255
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz., rys., tab., wykr., zdj.

Twórcy

autor

Wyszomirski P.

• Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, Tarnów

Bibliografia

• [1] Borkowska, M. i Smulikowski, K. 1973. Minerały skałotwórcze. Warszawa: Wyd. Geol.
• [2] Brindley, G.W. i Brown, G. 1980. Crystal structures of clay minerals and their X-ray identification. Miner. Soc. London.
• [3] De la Torre i in. 1996 – De la Torre, J., Lores, M.T., Bastida, J. i Monton, J.B. 1996. Oxidation of organic matter in powdered clays at temperature lower than dehydroxylation temperature of clay minerals. British Ceramic Transactions 95, No. 5, p. 194–198.
• [4] Drożdż, M. 1967. Przydatność technologiczna glin ogniotrwałych z rejonu opoczyńskiego. Materiały Ogniotrwałe R. 19, Nr 4, s. 73–78.
• [5] Grabowski, A. 2016. Od cegły do płytki. Rozwój przemysłu ceramicznego w Opocznie do 1945 roku. Szkło i Ceramika R. 67, nr 3, s. 29–31.
• [6] Jasmund, K. i Lagaly, G. 1993. Tonminerale und Tone. Steinkopff Verlag. Darmstadt.
• [7] Kozydra, Z. 1968. Złoża dolnojurajskich iłów ogniotrwałych na tle budowy geologicznej północnego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. Instytut Geologiczny. Biuletyn 216, s. 1–106
• [8]. Maziarz, E. 1970. O zmienności iłów ogniotrwałych w złożach rejonu Opoczna. Materiały Ogniotrwałe R. 22, Nr 4, s. 77–8
• [9] [Online] igs.pgi.gov.pl [Dostęp: 19.09.2018]
• [10] Poręba, E. i Wyszomirski, P. 2000. Ocena występowania złóż glin kamionkowych i biało wypalających się w północnym obrzeżeniu Gór Świętokrzyskich. Przedsiębiorstwo Geologiczne S.A. Kraków (materiały niepubl.).
• [11] Redo, T. 1995. Historia Opoczyńskich Zakładów Materiałów Ogniotrwałych. Materiały Ogniotrwałe R. 47, Nr 4, s. 146–151.
• [12] Stoch, L. i Sikora, W. 1968. Charakterystyka mineralogiczna dolnojurajskich iłów ogniotrwałych. Instytut Geologiczny. Biuletyn 216, s. 193–228.
• [13] Szuflicki i in. 2018 – Szuflicki, M., Malon, A. i Tymiński, M. red. 2018. Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31.12.2017. Warszawa: Wyd. PIG-PIB.
• [14] Wyszomirski, P. 2015. Ił z Borkowic (rejon opoczyński) jako wartościowy surowiec wielu dziedzin przemysłu ceramicznego. Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN 91, s. 245–260.
• [15] Wyszomirski i in. 1996 – Wyszomirski, P., Muszyński, M. i Szydłak, T. 1996. Mineralogical and geochemical characteristics of clayey-aleuritic Liassic rocks from the N border of the Holy Cross Mts., Poland. Mineralogia Polonica 27, No. 2, s. 57–66.
• [16] Wyszomirski, P. i Poręba, E. 2000. Surowce ilaste rejonu opoczyńskiego – stan dzisiejszy i perspektywy. Ceramika 60, s. 111–117.