Różnorodność gatunkowa awifauny wodno-błotnej zimującej w miastach Pomorza i Kujaw

Indykiewicz, P.; Frieske, A.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Różnorodność gatunkowa awifauny wodno-błotnej zimującej w miastach Pomorza i Kujaw

Autorzy

Indykiewicz P. , Frieske A.

Identyfikatory

Warianty tytułu

Species diversity of water and wetland birds wintering in cities of The Pomorze and Kujawy

Języki publikacji

Abstrakty

Zasadniczym celem badań było określenie różnorodności gatunkowej i liczebność ptaków wodno-błotnych zimujących w miastach. Badania przeprowadzono w okresach zimowych w latach 2007-2011 w Bydgoszczy i w 18-24 innych mniejszych miastach województwa kujawsko-pomorskiego. Łącznie w ciągu pięciu lat skontrolowano 47 miast. W kolejnych latach badań stwierdzono, że w Bydgoszczy zimowało 8-17 gatunków ptaków z grupy wodno-błotnych, a w mniejszych miastach 4-14 gatunków. Liczba ptaków zimujących w poszczególnych miastach oscylowała pomiędzy 1825-7676, natomiast w Bydgoszczy zimowało 2385-5550 osobników. Różnorodność gatunkowa i dynamika liczebności ptaków zimujących w miastach była determinowana czynnikami środowiskowymi jak również stopień antropopresji, a w szczególności regularnością dostępu ptaków do źródła pokarmu oferowanego przez człowieka oraz intensywnością penetrowania miejsc noclegowiskowych przez zwierzęta udomowione (głównie psy).

Bird monitortng was carried out during the winter periods of 2007-2011 in Bydgoszcz and 16-24 other cities within the Kujawsko-Pomorskie Province (N-Poland). During the consecutive years, 8-17 species of water and wetland birds wintered in Bydgoszcz, and 4-14 species in smaller cities. The numbers of water and wetland birds wintering within the administrative borders of each city fluctuated significantly between years. A total of 4193-13279 individuals of water and wetland birds wintered in the monitored cities.nThe factors which significantly affected the species diversity and dynamics of birds wintering in smali cities were: air temperature and the size of the water body, and, as a consequence, the extent of ice cover on the respective water body/watercourse. In big cities, on the other hand, the factor equally significant as the temperature was the level of human pressure, especially the constant availability of a rich food source provided by humans and the frequency of penetration of bird roosting sites by domestic animals (mainly dogs).

Słowa kluczowe

ptaki wodno-błotne zimowanie w miastach

water and wetland birds wintering in cities and towns

Wydawca

Bydgoskie Towarzystwo Naukowe

Czasopismo

Ekologia i Technika

Rocznik

2014

Tom

R. 22, nr 6

Strony

332--339

Opis fizyczny

Bibliogr. 45 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Indykiewicz P.

Uniwersytet Technologiczno-Przyrodnlczy Im. J. J. Śniadecklch w Bydgoszczy Katedra Zoologii l Kształtowania Krajobrazu, 85-225 Bydgoszcz, ul. Ks. A. Kordeckiego 20

autor

Frieske A.

Katedra Hodowli Drobiu i Oceny Surowców Zwierzęcych, 85-084 Bydgoszcz, ul. Mazowiecka 28

Bibliografia

1. Bednorz J., Kupczyk M., Kuźniak S., Winiecki A., 2000: Ptaki Wielkopolski. Monografia faunisryczna. Bogucki Wyd. Naukowe S.C., Poznań, 640 ss.
2. Bellebaum J., Buchheim A., Nowakowski J., Sell M., 2000. Was tun, wenn der Muli knapp wird? 25 Jahre uberwinternde Mówen (Laridae) im Ruhrgebiet. Vogelwelt 121: 165-172.
3. Biaduń W., 1994. Winter avifauna of urban parks and cemeteries in Lublin (SE Poland). Acta Orn. 29: 15-27.
4. Boruchalski D., 2002. Zimowanie łabędzi Cygnus sp. na Zbiorniku Nieliskim w latach 1997-2000. Biuletyn Polskiej Grupy Badania Łabędzi 4-5: 30-34.
5. Czapulak A., 1991. Zimowanie ptaków wodnych na Śląsku w latach 1988-1989. Ptaki Śląska 8: 118-131.
6. Czapulak A., Betleja J., 1998. Zimowanie ptaków wodnych na Śląsku w latach 1990-1995. Ptaki Śląska 12: 127-143.
7. Czapulak A., Betleja J., 2001. Zimowanie ptaków wodnych na Śląsku w latach 1996-1999. Ptaki Śląska 13: 107-123.
8. Czapulak A., Stawarczyk T., 1988. Zimowanie ptaków wodnych na Śląsku w latach 1985-1987. Ptaki Śląska 6: 25-42.
9. Czeraszkiewicz R., Kalisiński M., Niedźwiecki S., Staszewski A., 1992. Sprawozdanie z liczeń ptaków wodnych na Pomorzu Zachodnim w sezonie 1991/1992. Lubuski Przegl. Przyr. 3: 79-86.
10. Czeraszkiewicz R., Haferland H.J., Oleksiak A., 2004. Wyniki liczeń ptaków wodno-błotnych na Pomorzu Zachodnim w sezonie 2003/2004. [w:] R. Czeraszkiewicz, A. Oleksiak (red.). Ptaki wodno-błotne na Pomorzu Zachodnim. Wyniki liczeń w sezonie 2003/2004, ekologia i ochrona, ss. 5-16. ZTO-PZŁ, Szczecin.
11. Dolata P. T., 1998a: Zimowanie łabędzia niemego Cygnus olor w miastach Wielkopolski i Ziemi Lubuskiej [w:] T. Barczak, P. Indykiewicz (red.) Fauna miast - Urban Fauna. Wyd. ATR, Bydgoszcz: 179-186.
12. Dolata P. T., 1998b: Kontrola zimowisk łabędzi niemych na Węgrzech w lutym 1998 roku. Biul. Inf. Pol. Grupy Bad. Łabędzi, 2: 25-27.
13. Dombrowski A., Kot H., Zyska P., 1985. Rozmieszczenie i liczebność zimujących ptaków wodno-błotnych w dorzeczu środkowej i dolnej Wisły. Not. Orn. 26: 123-148.
14. Dombrowski A., Kot H., Zyska P., 1993. Liczebność ptaków wodnych zimujących w Polsce w latach 1988-1990. Not. Orn. 34: 5-21.
15. Dombrowski A., Kasprzykowski Z., Mitrus C., Pióro C., Tabor A., Tabor J., 2009. Ptaki wodno-błotne Dolnego Bugu w okresie pozalęgowym. Kulon 14: 33-56.
16. Dyrcz A., Grabiński W., Stawarczyk T., Witkowski J., 1991: Ptaki Śląska. Monografia faunistyczna. Wrocław, Uniw. Wrocławski.
17. Engelm J., Keller M., Leszkowicz J., Zawadzki J., 1988. Synurbization of the Mallard Anas platyrhynchos in Warsaw. Acta Orn. 24: 9-28.
18. Hebda G., 2001. Przeloty i zimowanie ptaków wodnych na Odrze w Opolu. Opolskie Tow. Przyj. Nauk. Zesz. Przyr. 35: 62-71.
19. Indykiewicz P., 2004. Dynamika liczebności, struktura wiekowa i śmiertelność populacji łabędzia niemego Cygnus olor zimującej w Bydgoszczy w latach 1999/2000-2003/2004 [w:] Indykiewicz P., Barczak T., (red.) 2004. Fauna miast Europy Środkowej 21. wieku. Wyd. LOGO, Bydgoszcz: 425-437.
20. Indykiewicz P., Frieske A., 2011. Species diversity and dynamics of water and wetland birds wintering in the cities and towns of the Kujawsko-Pomorskie Province (Poland) during 2007-2011. [w:] P. Indykiewicz, L. Jerzak, J. Bóhner, B Kavanagh (red.) Urban Fauna. Studies of animal biology, ecology and conservation in European cities. UTP Bydgoszcz: 399-413.
21. Jędraszko-DąbrowskaD., Cygan J.P., 1995. Lęgowe i zimujące ptaki wodno-błotne Warszawy. Not. Orn. 36: 141-171.
22. Kaliński A., 2013. Liczenie zimujących ptaków wodno-błotnych w Regionie Łódzkim w 2013 roku. Biuletyn Faunistyczny Polski Środkowej, 19: 8-10.
23. Kot H., Zyska P., Dombrowski A., 1987. Liczebność i rozmieszczenie ptaków wodnych zimujących w Polsce w styczniu 1985 roku. Not. Orn. 28: 17-48.
24. Kuźniak S., 1983. Przelot i zimowanie ptaków wodno-błotnych na Pojezierzu Krzywińskim (Wielkopolska). Acta Orn., 19(11): 237-250.
25. Laubek B., Nilson L., Wieloch M., Koffijberg K, Sudfeldt C., Follestad A., 1999. Distribution, numbers and habitat choice of the NW European Whooper Swan Cygnus cygnus population: results of an International census in January 1995. Vogelwelt 120: 141-154.
26. Ławicki Ł., Czeraszkiewicz R., Guentzel S., Jasiński M., Rajzer Z., Kaliciuk J., Oleksiak A., 2008. Zimowanie ptaków wodnych na Pomorzu Zachodnim w latach 2002-2008. Not. Orn., 49: 235-244.
27. Łukaszewicz M., Kasprzykowski Z., Rowiński P., 2012. Sprawozdanie z akcji zimowego liczenia ptaków w dolinach rzek na Nizinie Mazowieckiej w styczniu 2012 roku. Kulon, 17:143-191.
28. Marchowski D., Ławicki Ł., Guentzel S., 2013. Liczenie ptaków wodno-błotnych na Pomorzu Zachodnim w sezonie 2011/2012. Ptaki Pomorza 4. Influence, ZTP. Szczecin
29. Meissner W., 1993: Zimowanie łabędzia niemego (Cygnus olor) i łabędzia krzykliwego (Cygnus cygnus) na Zatoce Gdańskiej w sezonach 1984/1985 - 1986/1987. Not. Orn., 34 (1-2): 39-54.
30. Meissner W., Betleja J., 2007. Skład gatunkowy, liczebność i struktura wiekowa mew Laridae zimujących na składowiskach odpadów komunalnych w Polsce. Not. Orn., 48: 11-27.
31. Meissner W., Ściborski M., 2003. Zimowanie ptaków wodnych na Zatoce Gdańskiej w sezonach 2001/2002 i 2002/2003. Not. Orn. 44: 291-297.
32. Meissner W., Rydzkowski P., 2006. Zimowanie ptaków wodnych na Zatoce Gdańskiej w sezonie 2004/2005. Not. Orn. 47: 60-63.
33. Meissner W., Rydzkowski P., 2007. Zimowanie ptaków wodnych na Zatoce Gdańskiej w sezonie 2005/2006. Not. Orn. 48: 143-147.
34. Meissner W., Kozakiewicz M., Skakuj M., 1993. The number and distribution of wintering waterfowl along the Polish Baltic coast in 1993. Ring 15: 375-377.
35. Meissner W., Chodkiewicz T., 2013. Monitoring Zimujących Ptaków Wodnych - Omówienie wyników [w:] Monitoring ptaków w tym monitoring obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000. Faza IV, lata 2012-2015. Etap II. Zadanie 2. Monitoring ptaków - prace terenowe. Zadanie 4. Opracowanie wyników i ich analiza. Marki: 33-57.
36. MizeraT., Uhlig R., Kalisiński M., Mundt J., Czeraszkiewicz R., 1994. Brutverbreitung, Mauser, Nichtbruter- und Winterbestand des Gansesagers Mergus merganser im Einzugsgebiet der Oder. Vogelwelt 115: 155-162.
37. Okulewicz J., 1971. Ptaki miasta Olsztyna i okolic. Acta Ornithol. 13: 127-171.
38. Polakowski M., Kułakowski T., Jankowiak Ł., Braniszewska M., 2013: Zimowanie ptaków wodno-blotnych i szponiastych na wybranych odcinkach rzek w pólnocnopodlaskim dorzeczu Narwi (201-2011). Chr. Przyr. Ojcz., 69(2):106-115.
39. Ptaszyk J., 2003: Ptaki Poznania - stan jakościowy i ilościowy oraz jego zmiany w latach 1850-2000. Wyd. Nauk. UAM, Ser. Zoologia 26, Poznań, 506 ss.
40. Sikora A., Chylarecki P., Meissner W., Neubauer G. (red.) 2011. Monitoring ptaków wodno-błotnych w okresie wędrówek. Poradnik metodyczny. GDOŚ, Warszawa.
41. Staszewski A., Czeraszkiewicz R., 2001. Rozmieszczenie i liczebność gęsi w Polsce podczas jesiennej migracji i zimowania w latach 1991-1997. Not. Orn. 42: 15-36.
42. Staszewski A., Czeraszkiewicz R., Oleksiak A., 2002. Wyniki liczenia dzikich gęsi na Pomorzu Zachodnim w listopadzie 2001 i styczniu 2002. [w:] Cofta T., Czeraszkiewicz R., Oleksiak A., Staszewski A. Ptaki wodno-błotne na Pomorzu Zachodnim. Liczebność i rozmieszczenie dzikich gęsi i innych ptaków w listopadzie 2001 i styczniu 2002 r. ZTO-PZŁ, Szczecin: 4-10.
43. Śliwa P., 199.: Zimowanie ptaków wodnych na miejskim odcinku Warty w Poznaniu. Prz. Przyr. 9 (3): 77-84.
44. WiącekJ., 1994. Obserwacje łabędzia krzykliwego Cygnus cygnus na Lubelszczyźnie. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 1: 94-96.
45. Wieloch M., 1995: Zimowanie łabędzi. Zielone Brygady, 12 (78): 68-69.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-dbb33652-9018-4634-b944-7009daf7d404