Zmiany obszaru zabudowy mieszkaniowej w krajobrazie śródmiejskim Bytomia w okresie od XIX do XXI w.

• Autorzy: Waldman Karolina , Krzysztofik Robert

Identyfikatory

DOI

10.30450/201913

Warianty tytułu

EN

Changes in the built-up area in the urban landscape of Bytom from the 19’th to the 21’st century

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Krajobraz wielkomiejski w przestrzeni geograficznej cechuje się istotnymi zróżnicowaniami. Jednym z elementów oddziałująccyh na te zmiany jest zabudowa mieszkaniowa. Dotyczy to szczególnie okresu ostatnich 200 lat. Dobrym przykładem takich zmian jest miasto Bytom w południowej Polsce. W artykule wskazano główne czynniki wpływajace na rozwój strefy zabudowy mieszkaniowej w dzielnicy śródmiejskiej Bytomia na poszczególnych etapach ewolucji układu osadniczego. Podstawą badań była szczegółowa analiza historyczno-geograficzna oparta na historycznych mapach badanego miasta oraz badaniach terenowych przeprowadzonych w 2019 r. Efektem przeprowadzonych analiz było wykonanie 5 map z różnych okresów historycznych prezentujących zmienność rozwoju strefy zabudowy mieszkaniowej w Bytomiu. Wykonane ujęcia kartograficzne dowodzą planowości i kunsztu urbanistycznego w polityce przestrzennej miasta w ciągu ostatnich 200 lat. Przeprowadzone analizy potwierdziły jednocześnie, znany także z literatury, fakt rozwoju centralnej części miasta w oparciu o klasyczny model Hoyta. W artykule zwrócono także uwagę na fakt przeszłych i współczenych zagrożen monumentalnej i historycznej zabudowy miasta, która stanowi kluczowy rdzen tego układu.

EN

In geographical space, the urban landscape is characterized by significant variability. One of the elements affecting this is housing. This is particularly true for the last 200 years. A good example of such changes is the city of Bytom in southern Poland. This article indicates the main drivers influencing the development of the housing development zone in the Bytom downtown district at particular stages of the evolution of the settlement system. The basis of the research was a detailed historical and geographical analysis based on historical maps of the examined city and field studies carried out in 2019. The result of the analyses carried out was the preparation of 5 maps from different historical periods presenting the variability of development of the residential development zone in Bytom. The cartographic shots prove the urban planning and artistry in the city’s spatial policy over the past 200 years. At the same time, the analyses confirmed, as does the literature, that the development of the central part of the city was based on the classic Hoyt model. This article also draws attention to the past and contemporary threats to the monumental and historical architecture of the city, which is the core of this system.

Słowa kluczowe

PL

zabudowa mieszkaniowa; strefy zabudowy miasta; krajobraz wielkomiejski; Bytom

EN

residential buildings; city development zones; metropolitan landscape

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2019
• Tom: nr 42 (2)
• Strony: 7--24
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., ryc.

Twórcy

autor

Waldman Karolina

• University of Silesia in Katowice, Institute of Social and Economic Geography and Spatial Managemen, Poland

autor

Krzysztofik Robert

• University of Silesia in Katowice, Institute of Social and Economic Geography and Spatial Managemen, Poland

Bibliografia

• Bernt, M., Coach, C., Haase, A., Cocks, M., Grossman, K., Cortese, C. & Krzysztofik R., 2014: Why and how does(n’t) urban shrinkage get onto the agenda? Experiences from Leipzig, Liverpool, Genoa and Bytom, International Journal of Urban and Regional Research, 38(5): 1749-1766, DOI: 10.1111/1468-2427.12101.
• Beuthen in Oberschlesien, 1927: 1:8000, Stadtvermessungsamt, Beuthen.
• Beuthen O.S., 1941: 1:10000, Stadtvermessungsamt, Beuthen.
• Drabina J., 2010: Historia Bytomia od średniowiecza do współczesności 1123-2010, Towarzystwo Miłośników Bytomia, Bytom.
• Dziewulski W., 1979: Powstanie i rozwój Bytomia feudalnego (do 1806 r.) [in:] Bytom – Zarys rozwoju miasta, (ed.) Długoborski W., PWN, Bytom: 43-126.
• Flözkarte des Oberschlesischen Steinkohlenbecken, 1902: 1:10000, BW, BMW.
• Kantor-Pietraga I., Machowski R., (eds.), 2012: Przemiany przestrzenne oraz społeczne Bytomia i jego centrum, Studia i materiały, WNoZ Uniwersytet Śląski, Sosnowiec.
• Kantor-Pietraga I., Krzysztofik R., Runge J., Spórna T., 2014: Problemy zarządzania miastem kurczącym się na przykładzie Bytomia [in:] Społeczna odpowiedzialność w procesach zarządzania funkcjonalnymi obszarami miejskimi”, Biuletyn KPZK PAN, z. 253, (eds.) T. Markowski, D. Stawasz, KPZK PAN, Warszawa: 162-175.
• Kantor-Pietraga I., Krzysztofik R., 2012: Zdegradowana przestrzeń śródmiejska jako tło problemów i wykluczenia społecznego. Przykład Bytomia, its economic recovery. In the near future, it will be important to reduce the vacancy rates and adapt to the housing needs of the city, as well as to effectively use post-industrial areas, e.g. after the current liquidation of the “Centrum” mine. [in:] Procesy gentryfikacji w mieście – XXV Konwersatorium Wiedzy o Mieście (ed.) J. Jakóbczyk-Gryszkiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź: 125-134.
• Krzysztofik R., Runge J., Kantor-Pietraga I., 2011: Paths of Shrinkage in the Katowice Conurbation. Case Studies of Bytom and Sosnowiec Cities, WNoZ Uniwersytet Śląski, Sosnowiec, ss. 117.
• Krzysztofik, R., Dymitrow, M., Biegańska, J., Senetra, A., Gavriilidou, E., Nadolu, B., Kantor-Pietraga, I., Grzelak-Kostulska, E., Oureilidou, E., Luches, D., Spórna, T., Teodorescu, D., Wasilewicz-Pszczółkowska, M., Holmertz, G., Szczepańsk,a A., Brauer, R., 2017: Landscapes with different logics: A physicalistic approach to semantic conflicts in spatial planning, Quaestiones Geographicae, 36(4): 29–45.
• Liszewski S., (ed.), 2008: Geografia urbanistyczna. Podręcznik akademicki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Liszewski S., Maik W., 2000: Wielka Encyklopedia Geografii świata, tom XIX, Kurpisz, Poznań.
• Maik W., 1992: Podstawy geografii miast. Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Mapa Topograficzna Polski, 1993: 1:10 000, GUGiK, Warszawa.
• Myga-Piątek U., 2010: Directions and prospects of transformation in cultural landscapes of Poland – considerations and attempts of evaluation Acta Geographica Debrecina Landscape and Environment Series, 4(2): 45-58.
• Myga-Piątek U., 2012: Krajobrazy kulturowe. Aspekty ewolucyjne i typologiczne, Uniwersytet Śląski, Katowice.
• Nowakowski M., 1990: Centrum miasta: teoria, projekty, realizacje. Arkady, Warszawa.
• Preussische Ur-messtischblätter, 1827: 1: 25 000.
• Sitek S., Szajnowska-Wysocka A., 2018: Proces rewitalizacji obszarów poprzemysłowych i jego wpływ na krajobraz miejski, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, 40(2): 225-242.
• Specialkarte der Oberschlesischen Bergeviere unter Angabe der Lage der verliehenen Bergwerke, 1883: 1:10000.
• Sulik A., 1979a: Przestrzeń, zabudowa, gospodarka komunalna [in:] Bytom – Zarys rozwoju miasta, (ed.) W. Długoborski, PWN, Warszawa, Bytom: 482-506.
• Sulik A., 1979b: Stosunki ekonomiczno-społeczne w warunkach podziału Górnego śląska w latach 1922-1939 [in:] Długoborski W. (red.), 1979: Bytom – Zarys rozwoju miasta. PWN, Bytom, s. 388-427.
• Szczypka-Gwiazda, 2004: Awangarda i tradycja. Kierunki rozwoju urbanistyczno-architektonicznego Bytomia w dwudziestoleciu międzywojennym [in:] Bożek G. Bytom i jego dziedzictwo w 750-lecie nadania praw miejskich, (ed.), Urząd Miejski w Bytomiu, Bytom: 195-218.
• Topographie zur Flözkarte des Oberschlesischen Steinkohlenbeckens, BRW: 1:10000.
• Waldman K., 2019: Dynamika zmian obszaru zabudowanego dzielnicy śródmiejskiej Bytomia od XIX do XXI w. (praca magisterska), Uniwersytet Śląski, Katowice.
• Wójcik-Kühnel I., 2004: Rozplanowanie przestrzenne centrum miasta Bytomia w obrębie współczesnego rynku na podstawie badań archeologicznych [in:] Bytom i jego dziedzictwo w 750-lecie nadania praw miejskich (ed.), Urząd Miejski w Bytomiu, Bytom: 37-52.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).