A contemporary method of activating manor complexes on the example of Pisary village

• Autorzy: Byś Łukasz

Identyfikatory

DOI

10.15576/GLL/2022.2.7

Warianty tytułu

PL

Współczesna metoda aktywizacji zespołów podworskich na przykładzie wsi Pisary

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

In Poland, manor complexes are a reminder of the country’s history, identity and culture. Their activation is necessary to save them from being forgotten. The aim of the conceptual design presented in this paper is to determine the adaptability of the area at the former manor granary in the village of Pisary, located in the municipality of Zabierzów in the Małopolskie Voivodeship. The planned activities are meant to transform the area for agritourism purposes and make it available to both visitors and residents of the municipality. The changes in the selected area over the centuries were traced with analytical methods involving field research. Based on the opportunities offered by the surrounding landscape parks, potential uses of the area were also identified. In addition, efforts were made to symbolically merge the manor estate, the structure of which had been upset by the land parcelling. As a result of the analyses, three main zones were delineated, namely the recreation, educational and service zones. The project includes an adaptation of historic buildings for agritourism purposes together with accompanying services. In the conceptual design, the picturesque courtyard was developed into a multifunctional centre at a historic site with accompanying infrastructure. The terrain and natural conditions were utilised to create tourist attractions, providing active recreation. The centuries-old park, for example, has been made more suitable for walking and admiring the local fauna and flora. These interventions have enhanced the high landscape values of the site, ensuring that it meets the needs of contemporary visitors. This project shows how an attractive and welcoming facility can be created with little interference and in respect of the history of the site. This project is an example of how to use natural, geological, landscape and historical values to design an interesting point on the tourist map of the municipality.

PL

Założenia podworskie stanowią w Polsce pamiątkę dawnych dziejów kraju, jego tożsamości i kultury. Aby uchronić je od zapomnienia, konieczna jest ich aktywizacja. Celem projektu koncepcyjnego ujętego w niniejszej pracy, jest określenie możliwości adaptacyjnych terenu przy dawnym spichlerzu dworskim we wsi Pisary znajdującej się w gminie Zabierzów w województwie Małopolskim. Projektowane działania mają na celu przekształcenie terenu na cele agroturystyczne oraz udostępnienie go przyjezdnym oraz mieszkańcom gminy. Przy pomocy metod analitycznych związanych z badaniami terenowymi, prześledzono zmiany zachodzące na wybranym obszarze na przestrzeni wieków. Określono również potencjalne wykorzystanie obszaru, bazując na możliwościach jakie dają okoliczne tereny parków krajobrazowych. Dodatkowo podjęto próbę symbolicznego scalenia majątku podworskiego, którego struktura w wyniku parcelacji gruntów została zachwiania. Wyniki analiz pozwoliły na wytyczenie trzech głównych stref, mianowicie strefy rekreacyjnej, edukacyjnej i usługowej. Projekt zakłada adaptację zabytkowych obiektów do celów agroturystycznych wraz z towarzyszącymi im usługami. W projekcie koncepcyjnym zagospodarowano malowniczy dziedziniec na wielofunkcyjne centrum zabytkowego założenia wraz z towarzyszącą mu infrastrukturą. Wykorzystano ukształtowanie terenu i uwarunkowania przyrodnicze do stworzenia atrakcji turystycznych, zapewniających aktywną rekreację. Przystosowano wiekowy park do spacerów i podziwiania miejscowej fauny i flory. Wysokie walory krajobrazowe zostały uwydatnione, a teren przystosowany do wymagań współczesnych odbiorców. Projekt ten przedstawia jak przy niewielkiej ingerencji można stworzyć obiekt atrakcyjny i przyjazny z poszanowaniem historii miejsca. Omówiony projekt jest przykładem obrazującym jak w wyniku wykorzystania walorów przyrodniczych, geologicznych, krajobrazowych i historycznych, można stworzyć ciekawy punkt na turystycznej mapie gminy.

Słowa kluczowe

EN

Pisary; adaptation; manor complex activation; tourism

PL

Pisary; adaptacja; aktywizacja założeń dworskich; turystyka

• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie
• Czasopismo: Geomatics, Landmanagement and Landscape
• Rocznik: 2022
• Tom: no. 2
• Strony: 7--18
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Byś Łukasz

• Cracow University of Technology Department of Landscape Architecture 31-155 Kraków, Warszawska Street 24

• https://orcid.org/0000-0002-3284-2224

Bibliografia

• Byś Ł. 2022. Zagospodarowanie terenu wokół spichlerza dworskiego w Pisarach. Praca dyplomowa inżynierska. Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej (promotor dr hab. inż. arch. K. Hodor, prof. PK, rok akademicki 2021/22).
• Gancarz-Żebracka J. 2013. Współczesne adaptacje historycznych założeń pałacowo-parkowych. Wybrane przykłady. Teka Kom. Arch. Urb. Stud. Krajobr. – OL PAN, IX/2, 32–40.
• Hapanowicz P., Piwowarski S., Kiryk F. 2009. Monografia Gminy Zabierzów. Urząd Gminy Zabierzów. Kraków.
• Hodor K. 2011. Podmiejskie rezydencje dworsko-ogrodowe w kształtowaniu krajobrazu mikroregionu Rowu Krzeszowickiego. Kraków.
• Hodor K. 2016. Współczesne zagrożenia ogrodów zabytkowych w Polsce. Technical Transactions. Czasopismo Techniczne, 1-a (5), 125–143.
• Hodor K., Frączek Z., Marasik M. 2021. Znaki sacrum na terenie Małopolski. Znaczenie, przeszłość i przyszłość. [W:] Katalog dziedzictwa kulturowego Małopolski pod redakcją naukową J. Hernika, B. Prus, K. Króla. Wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, Kraków.
• Kiryk F. 1983. Rudawa. Z dziejów wsi podkrakowskiej (do 1945 r.). Rocznik Naukowo-Dydaktyczny, 83. Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Kraków.
• Koterba E., Grzejdziak A., Korzeniak J., Pach J. 2010. Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Zabierzów. Biuro Rozwoju Krakowa, Kraków.
• Kreft A., Wysocka K. 2006. Park podworski w Borzęcinie jako obiekt edukacji przyrodniczej. (Ex-manor park in Borzęcino as the object of the natural education). Słupskie Prace Biologiczne, 3. Akademia Pomorska w Słupsku, 34–41.
• Kubus M., Zwolińska E. 2009. Zagospodarowanie parku podworskiego w Barnimiu na potrzeby rozwoju turystyki, rekreacji i edukacji Drawieńskiego Parku Narodowego. Nauka Przyroda Technologie, 3, 1, 3–4.
• Rzeszotarska-Pałka M. 2017. Model rewitalizacji krajobrazu kulturowego wsi popegeerowskich z uwzględnieniem stopnia jego dewastacji (Revitalization model for the cultural landscape of former state agricultural farm villages considering extent of devastation). Studia Obszarów Wiejskich, 48, 135–148.
• Sibila L.J. 2017. Pisarskie historie. Przyczynek do dziejów i historii wsi Pisary w latach 1319–2017 (szkice i wspomnienia). Samorządowe Centrum Kultury i Promocji Wsi Zabierzów, Zabierzów.
• Szychowski K. 2019. Pisary na przestrzeni dziejów 1319–2019. Samorządowe Centrum Kultury i Promocji Wsi Zabierzów, Zabierzów.
• Geoportal Infrastruktury Informacji Przestrzennej. https://www.geoportal.gov.pl/

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).