“Green axis of the city of Lublin”. Parks along the Bystrzyca River over 100 years (1919–2019). Plans versus realisations

• Autorzy: Boguszewska Kamila

Identyfikatory

DOI

10.37190/arc240205

Warianty tytułu

PL

„Zielona oś miasta Lublina”. Parki nad rzeką Bystrzycą na przestrzeni 100 lat (1919–2019). Plany versus realizacje

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The system of green areas in Lublin is associated with river valleys. The Bystrzyca Valley is the main compositional and natural axis of the complex, therefore its development was one of the priority planning activities both in the interwar period and after the war. The aim of the article was to analyse local plans and provisions for parks designed in the Bystrzyca Valley in the 20th and 21st centuries. The issue was identified on the basis of literature and archival research, and after conducting a comparative analysis of the studied parks and the current state of land use, the evolution of the assumptions adopted in the interwar period was presented. A detailed analysis covered the designs of three riverside parks, which were to constitute a “green axis” within the city’s administrative borders in the immediate vicinity of downtown Lublin. The work carried out allows the conclusion that the authorities of interwar Lublin, whose area in 1916 was seven times smaller than today and amounted to 26.9 km², treated the development of river valleys as an important reservoir of green areas. A similar vision was close to the planners of the post-war period. Currently, with the significant expansion of the city, maintaining the recreational function of green areas in river valleys and protecting them from development is crucial from the point of view of the health and quality of life of residents.

PL

System terenów zielonych Lublina związany jest z dolinami rzecznymi. Dolina Bystrzycy stanowi główną oś kompozycyjną i przyrodniczą zespołu, dlatego jej zagospodarowanie było jednym z priorytetowych działań planistycznych zarówno w okresie dwudziestolecia międzywojennego, jak i po wojnie. Celem artykułu było przeanalizowanie planów miejscowych i zapisów dla parków projektowanych w dolinie Bystrzycy w wieku XX i XXI. Na podstawie przeprowadzonych badań literaturowych i archiwalnych rozpoznano zagadnienie, zaś po przeprowadzeniu analizy porównawczej badanych parków oraz obecnego stanu użytkowania terenu przedstawiono ewolucję założeń przyjętych w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Szczegółową analizą objęto projekty trzech parków nadrzecznych, które stanowić miały „zieloną oś” w granicach administracyjnych miasta w najbliższym sąsiedztwie śródmieścia Lublina. Przeprowadzone prace pozwalają na konkluzję, że władze międzywojennego Lublina, którego powierzchnia w 1916 r. była siedmiokrotnie mniejsza niż obecnie i wynosiła 26,9 km², traktowały zagospodarowanie dolin rzecznych jako ważny rezerwuar terenów zieleni. Podobna wizja bliska była planistom okresu powojennego. Obecnie przy znacznym rozroście miasta utrzymanie funkcji rekreacyjnej zielonego użytku dolin rzecznych i ich ochrona przed zabudowaniem jest kluczowa z punktu widzenia zdrowia i jakości życia mieszkańców.

Słowa kluczowe

EN

Lublin; park; Bystrzyca River; spatial planning; city environmental system

PL

Lublin; park; Bystrzyca; planowanie przestrzenne; system przyrodniczy miasta

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
• Czasopismo: Architectus
• Rocznik: 2024
• Tom: Nr 2 (78)
• Strony: 43--54
• Opis fizyczny: Bibliogr. 34 poz., rys.

Twórcy

autor

Boguszewska Kamila

• Faculty of Civil Engineering and Architecture, Lublin University of Technology, Poland

• https://orcid.org/0000-0002-1513-2490

Bibliografia

• [1] Trzaskowska E., Sobczak K., Walory przyrodniczo-krajobrazowe doliny Bystrzycy w Lublinie, “Architektura Krajobrazu” 2007, nr 3, 9–11.
• [2] Główny Instytut Górnictwa, Zakład Ochrony Wód, Miasto Lublin, diagnoza terenu problemowego–studium przypadku, P. Zawartka et al. (oprac.), Katowice 2018, https://planowaniepartycypacyjne.gig.eu/sites/default/files/Integraplan_Studium_przypadku_Lublin_FINAL_KG_internet.pdf [accessed: 10.10.2023].
• [3] Boruch M., Bevz M., Chyżewska R., Myśliwiec J., Rola dolin i wąwozów jako naturalnych granic linii fortyfikacyjnych w kształtowaniu struktury urbanistycznej miasta Lublina, [in:] E. Trzaskowska (red.), Wąwozy i suche doliny Lublina. Potencjał i zagrożenia, Urząd Miasta Lublin, Lublin 2014, 32–39.
• [4] Bieczyński F., Eklaborat Feliksa Bieczyńskiego pt. Miasta Lublina przeszłość, 1863 [manuscript in: Archiwum Państwowe w Lublinie, Akta miasta Lublin, ref. 12].
• [5] Ciołek G., Ogrody Lublina w XIX wieku, “Ochrona Zabytków” 1954, t. 7, z. 4, 263–270.
• [6] Ciołek G., Ogrody polskie, Arkady, Warszawa 1978.
• [7] Kierek A., Rozwój przestrzenny i stan urządzeń komunalnych m. Lublina w latach 1870–1915, “Rocznik Lubelski” 1961, t. 4, 171–214.
• [8] Gawarecki H., O dawnym Lublinie, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1974.
• [9] Lubelska Pracownia Urbanistyczna 1995–2005, UM Lublin, Wydział Strategii i Rozwoju, Lublin 2005.
• [10] Kociuba D., Rozwój przestrzenny Lublina od średniowiecza do współczesności, [in:] W. Janicki (red.), Lublin. Historia–społeczeństwo–gospodarka, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2018, 21–40.
• [11] Przesmycka N., Lublin: przeobrażenia urbanistyczne 1815–1939, Wydawnictwo PL, Lublin 2012.
• [12] Pastuszko I., Nowoczesne planowanie przestrzenne na przykładzie planu ogólnego rozwoju Lublina z 1959 roku w kontekście wybranych osiedli spółdzielczych, “Annales UMCS. Sectio L” 2017, Vol. 15, Iss. 2, 65–78, doi: 10.17951/l.2017.15.2.65.
• [13] Niedźwiedź J., Ogrody Lublina w planistycznej twórczości Feliksa Bieczyńskiego, “Czasopismo Techniczne Architektura” 2007, R. 104, z. 5-A, 153–154.
• [14] Kot N., Zieleń lubelskich Bronowic, tradycja miejsca w kontekście współczesnych przekształceń, “Architectus” 2017, nr 3(51), 65–77, doi: 10.5277/arc170306.
• [15] Boguszewska K., Uncompleted project of the Central Municipal Park in Lublin, “Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych” 2019, nr 15(2), 7–17, doi: https://doi.org/10.35784/ teka.1440.
• [16] Ogólny plan zabudowania miasta Lublina, strefy 1929–1932, Lublin 1932 [manuscript in: Urząd Miasta Lublin].
• [17] Ogólny plan zabudowania miasta Lublina, budynki użyteczności publicznej 1929–1932, Lublin 1932 [manuscript in: Urząd Miasta Lublin].
• [18] Ogólny plan zagospodarowania przestrzennego miasta Lublina, Lublin 1954 [manuscript in: Urząd Miasta Lublin].
• [19] Park Wyścigi, arch. B. Szymczak, Lublin 1975 [manuscript in: Urząd Miasta Lublin].
• [20] Dolina Bystrzycy – Park Rusałka, proj. arch. B. Szymczak, Lublin 1975 [manuscript in: Urząd Miasta Lublin].
• [21] Dolina Wielkiego Stawu, Centralny park miejski, proj. arch. H. Matwiejuk, Lublin 1970 [manuscript in: Urząd Miasta Lublin].
• [22] Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Ekologicznego Systemu Obszarów Chronionych Miasta Lublin dla wybranych terenów położonych w rejonach dolin rzecznych–rejon Podzamcze III, 2016 (7A), https://bip.lublin.eu/strategia-i-planowanie/planowanie-przestrzenne/miejscowe-plany-zagospodarowania-przestrzennego/obwieszczenia-komunikaty-i-wylozenia-projektow-planow/wylozenia-projektow-planow/komunikaty-archiwalne/wylozenie-do-publicznego-wgladu-projektu-miejscowego-planu-zagospodarowania-przestrzennego-ekologicznego-systemu-obszarow-chronionych-miasta-lublin-dla-wybranych-terenow-polozonych-w-rejonach-dolin-rzecznych-rejon-podzamcze-czesc-iii-wraz-z-,29,23533,2. html [accessed: 10.10.2023].
• [23] Przesmycka N., Lublin u progu XX wieku–uwarunkowania i kierunki rozwoju urbanistycznego, “Roczniki Humanistyczne” 2015, t. 63, z. 4, 151–169.
• [24] Bieniaszkiewicz H., Historia Lubelskiej Pracowni Urbanistycznej, [in:] Lubelska Pracowania Urbanistyczna 1955–2005, Urząd Miasta Lublin Wydział Rozwoju Strategii i Rozwoju, Lublin 2005, 9–29.
• [25] Biuro Regulacji Magistratu Miasta Lublina, Plan Wielkiego Miasta Lublina, Lublin 1931 [manuscript in: Archiwum Państwowe w Lublinie, Akta miasta Lublina. Plany miasta Lublina, ref. 322].
• [26] Pracownia Urbanistyczna M.Z.A.B. w Lublinie, Ogólny Plan Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Lublin, Lublin 1957, c56–c60 [manuscript in: Urząd Miasta Lublin].
• [27] Biuro Planowania Przestrzennego w Lublinie, Plan Zagospodarowania Przestrzennego Doliny Rzeki Bystrzycy w Lublinie, Lublin 1979 [manuscript in: Urząd Miasta Lublin].
• [28] Hippika na terenie woj. lubelskiego, “Lubelski Tygodnik Sportowy” 1924, Vol. 1, Iss. 12, 4.
• [29] Zętar A., Lublin, którego nie ma, Księży Młyn, Łódź 2018.
• [30] Przesmycka N., Strojny R., Allotment gardens in the Lublin downtown in the spatial and urban planning context–origins and issues concerning their preservation, “Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych Oddział Polskiej Akademii Nauk w Lublinie” 2018, nr 2, 46–50.
• [31] Ogólny Plan Zagospodarowania Przestrzennego miasta Lublina. Perspektywa, Lublin 1969 [manuscript in: Urząd Miasta Lublin].
• [32] Żurkowska M., Planowanie przestrzenne jako instrument ochrony systemu przyrodniczego dolin rzecznych i suchych dolin w Lublinie, [in:] E. Trzaskowska (red.), Wąwozy i suche doliny Lublina. Potencjał i zagrożenia, Urząd Miasta Lublin, Lublin 2014, 12–16.
• [33] Najwyższa Izba Kontroli, Delegatura w Lublinie, Zachowanie i zwiększanie terenów zielonych w miastach, https://www.nik.gov. pl/plik/id,25648,vp,28421.pdf [accessed: 10.10.2023].
• [34] Najwyższa Izba Kontroli, Delegatura w Lublinie, Wystąpienie pokontrolne zmienione zgodnie z treścią uchwały nr KPK KPO.443.165.2021 z dnia 21 października 2021 r. Zespołu Orzekającego Komisji Rozstrzygającej w Najwyższej Izbie Kontroli Kontrola nr P/21/074 Zachowanie i zwiększanie terenów zielonych w miastach, https://www.nik.gov.pl/kontrole/wyniki-kontroli-nik/, [accessed: 3.08.2023].