Wypalenie zawodowe. Źródła, przebieg, skutki

• Autorzy: Lisowska Elżbieta
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W literaturze od lat opisywane są osoby doświadczające stanów psychofizycznych odpowiadających symptomom wypalenia. Dobrą ilustracją przypadku jest historia pielęgniarki psychiatrycznej Miss Jones, opisana w artykule Schartz i Will w 1953 roku. Liczne stresory i przeciążenia spowodowały, iż zaczęła odczuwać zmęczenie, następnie wyczerpanie psychiczne i fizyczne, zniechęcenie do pacjentów oraz brak zadowolenia i satysfakcji z pracy. W 1961 roku Graham Green w swoim opowiadaniu pt. „Przypadek wypalenia zawodowego” („A Burn-Out Case”) opisał historię zmęczonego pracą architekta, który porzuca swoją pracę i zamieszkuje w afrykańskim buszu. Z kolei jeden z bohaterów powieści Tomasza Manna „Buddenbrookowie” jest osobą, u której rozwinął się pełnoobjawowy zespół wypalenia zawodowego.

Słowa kluczowe

PL

wypalenie zawodowe; skutki wypalenia zawodowego; zespół wypalenia zawodowego

• Wydawca: MAGMONI Sp. z o.o.
• Czasopismo: Optyka
• Rocznik: 2021
• Tom: Nr 4
• Strony: 32--36
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz., fot.

Twórcy

autor

Lisowska Elżbieta

• Uniwersytet Humanistycznospołeczny SWPS, Wydział Zamiejscowy w Katowicach

Bibliografia

• 1. A.B. Bakker, W.B. Schaufeli, M.P. Leiter, T.W. Taris. Work engagement: an emerging concept in occupational health psychology. Work & Stress 2018; vol. 22: 187-200
• 2. C. Cherniss. Staff burnout: Job stress in the human services. Sage, Beverly Hills 1980
• 3. T. Chirkowska-Smolak. Zaangażowanie w pracę w kontekście dopasowania człowieka do pracy. Czasopismo Psychologiczne 2012; 2(18): 185-194
• 4. J. Edelwich, A. Brodsky. Burn-out. Stages of disillusionment in the helping professionals. Human Science Press, New York 1980
• 5. E. Demerouti, A.B. Bakker, F. Nachreiner, W.B. Schaufeli. The job demands-resources model of burnout. Journal of Applied Psychology 2001; vol. 86(3): 499-512
• 6. K. Golonka, J. Mojsa-Kaja, M. Blukacz, M. Gawłowska, T. Marek. Occupational burnout and its overlapping effect with depression and anxiety. International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health 2019; 32(2): 229-244 doi:10.13075/ijomeh.1896.01323
• 7. K. Golonka, J. Mojsa-Kaja, K. Popiel, M. Gawłowska. Neuronalne korelaty zmęczenia i wyczerpania: przegląd wyników badań z zastosowaniem technik neuroobrazowania. W: M. Złowodzki, T. Juliszewski, H. Ogińska, A. Taczalska (red.). Ergonomia wobec wyzwań nowych technik i technologii (s. 219-242). Wydawnictwo Komisji Ergonomii PAU, Kraków 2016
• 8. M.K. Grzegorzewska. Stres w zawodzie nauczyciela. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2006
• 9. J.J. Hakanen. Burnout and work engagement among teachers. APA PsycNet 2006
• 10. A. Jaworowska. Massimo Santinello Link Burnout Questionnaire. Polska Normalizacja. Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Warszawa 2014
• 11. S.R. Jenkins, Ch. Maslach. Psychological health and involvement in interpersonally demanding occupations: A longitudinal perspective. Journal of Organizational Behavior 1994; vol. 15, issue 2: 101-127
• 12. E. Lisowska. Rozpoznawanie i przewidywanie wypalenia zawodowego nauczycieli. Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, 2012
• 13. W. Łukaszewski. Wyczerpanie z perspektywy zasobowych koncepcji regulacji zachowania (s. 365-380). W: J. Brzeziński, L. Cierpiałkowska. Zdrowie i choroba. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2008
• 14. B. Mańkowska. Wypalenie zawodowe. Źródła, mechanizmy, zapobieganie. Wydawnictwo Harmonia 2017
• 15. Ch. Maslach Wypalanie się: utrata troski o człowieka. W: H. Sęk (red.). Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. PWN, Warszawa 1994
• 16. Ch. Maslach, M.P. Leiter, W.B. Schaufeli. Measuring burnout. In: C.L. Cooper, S. Cartwright (Eds). The Oxford Handbook of Organizational Wellbeing. Oxford University Press, Oxford 2009, pp. 86-108
• 17. N. Ogińska-Bulik. Stres zawodowy w zawodach usług społecznych. Źródła-konsekwencje-zapobieganie. Difin, Warszawa 2006
• 18. W. Okła, S. Steuden. Psychologiczne aspekty zespołu wypalenia. Roczniki Psychologiczne 1998, t. I
• 19. A.M. Pines. Wypalenie w perspektywie egzystencjalnej. W: H. Sęk (red.). Wypalenie zawodowe. Przyczyny, mechanizmy, zapobieganie (s. 32-56). Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000
• 20. H. Sęk. O wzajemnym uzupełnianiu się metod jakościowych i ilościowych – doświadczenia z pola badań psychologii klinicznej. Głos w dyskusji. Roczniki Naukowe KUL 2010; 13,1: 69-74
• 21. H. Sęk. Zastosowanie teorii zachowania zasobów S. Hobfolla do interpretacji mechanizmów działania zasobów w świetle wybranych badań z zakresu psychologii zdrowia. W: E. Bielawska-Batorowicz, B. Dudek (red.). Teoria zachowania zasobów Stewana E. Hobfolla – polskie doświadczenia (s. 65-80). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2012
• 22. W.B. Schaufeli, A.B. Bakker. Job demands, job resources, and their relationship with burnout and engagement: A multi-sample study. Journal of Organizational Behavior 2004
• 23. W.B. Schaufeli, Ch. Maslach, T. Marek (eds.). Professional Burnout. Recent Developments in Theory and Research. Taylor & Francis, Washington DC 1993
• 24. W.B. Schaufeli, Ch. Maslach, T. Marek (eds.). Professional Burnout. Recent Developments in Theory and Research. Routledge, New York 2017
• 25. P. Stawiarska. Wypalenie zawodowe w perspektywie wyzwań́ współczesnego świata. Wydawnictwo Difin, 2016
• 26. S. Tucholska. Christiny Maslach koncepcja wypalenia zawodowego: etapy rozwoju. Przegląd Psychologiczny 2001; 44(3): 301-317
• 27. S. Tucholska. Wypalenie zawodowe w ujęciu strukturalnym i dynamicznym. 2013. Pozyskano z: www.kul.pl/files/37/www/Wypalenie_materialy.doc
• 28. J. Terelak. Stres zawodowy. Wydawnictwo Stefana Kardynała Wyszyńskiego 2007
• 29. World Health Organization. 11th Revision of the International Classification of Diseases (ICD-11) for Mortality and Morbidity Statistics (Version: 04/2019). https://icd.who.int/browse11/l-m/en

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).