Zarys dziejów papierni w Kuczkuryszkach koło Wilna

• Autorzy: Szymczyk Maciej

Identyfikatory

DOI

10.15199/54.2020.2.2

Warianty tytułu

EN

History of the paper mill in Kuczkuryszki near Vilnius

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł poświęcony jest dziejom papierni w Kuczkuryszkach nieopodal Wilna, założonej ok. 1823 r. na zlecenie polskiego magnata hrabiego Wojciecha Pusłowskiego. Początkowo w papierni papier czerpano, a w 1848 r. eksploatowano maszynę papierniczą. Głównym odbiorcą papieru z Kuczkuryszek było Wilno i okoliczne miejscowości Wileńszczyzny, a z czasem również inne miasta należące do cesarstwa rosyjskiego. Potomkowie Wojciecha Pusłowskiego początkowo papiernię prowadzili za pośrednictwem zarządców, a w 1878 r. wydzierżawili ją przedsiębiorcom z Wilna. Po włączeniu Wileńszczyzny do Polski w 1922 r. przedsiębiorstwo zarejestrowano jako polską spółkę akcyjną pod nazwą Nowo-Wilejska Fabryka Masy Drzewnej i Papieru S.A. Zakład specjalizował się w produkcji papieru gazetowego i pakowego. Na początku lat 30. papiernia popadła w problemy finansowe, a w latach 1933-1935 była nieczynna. Dzięki poprawie koniunktury pod koniec laty 30. podwyższono kapitał akcyjny i zmodernizowano fabrykę. Na początku II wojny światowej Wileńszczyzna została zajęta przez wojska sowieckie i przekazana Litwie. Jednak krótko później Litwa została anektowana przez Związek Sowiecki. Wówczas papiernię w Kuczkuryszkach znacjonalizowano. W 1941 r. obszar Litwy zajęły wojska niemieckie. 3 lata później Niemcy zostali wyparciu przez oddziały sowieckie, a na terytorium Litwy reaktywowano Litewską Socjalistyczną Republikę Radziecką. W marcu 1990 r. Litwa odzyskała niepodległość, a Wileńszczyzna stanowi część niepodległego państwa litewskiego. W 1957 r. w Kuczkuryszkach wprowadzono produkcję kartonów, a w 1970 r. zakład stał się dostawcą opakowań z tektury falistej. Po odzyskaniu przez Litwę niepodległości fabryka coraz bardziej podupadała i w 2001 r. nastąpił kres jej działalności produkcyjnej.

EN

The article is devoted to the history of the paper mill in Kuczkuryszki near Vilnius, founded around 1823 at the request of the Polish magnate Count Wojciech Pusłowski. Initially, paper was hand made. In 1848 paper was made by the machine. The main recipient of paper from Kuczkuryszki was Vilnius and the surrounding towns of the Vilnius region, and later also other cities belonging to the Russian Empire. Initially, the descendants of Wojciech Pusłowski managed the paper mill through hired managers, and in 1878 They leased it to entrepreneurs from Vilnius. After the incorporation of the Vilnius region into Poland in 1922, the company was registered as a Polish joint-stock company under the name Nowo-Wilejska Fabryka Masy Drzewnej i Papieru S.A. (New Wilejka Wood Pulp and Paper Mill). The plant specialized in the production of newsprint and wrapping paper. In the early 1930s, the paper mill fell into financial problems and was closed in 1930-1933. Thanks to the economic recovery at the end of the 1930s, the share capital was increased and the factory modernized. At the beginning of World War II, the Vilnius region was occupied by the Soviet army and transferred to Lithuania.Shortly after, however, Lithuania was annexed by the Soviet Union. At that time, the paper mill in Kuczkuryszki was nationalized. In 1941, German troops occupied Lithuania. Three years later, Germany was forced out by Soviet troop, and the Lithuanian Soviet Socialist Republic was reactivated in Lithuania. In March 1990, Lithuania regained independence, and Vilniu was part of an independent Lithuanian state. In 1957, the production of cardboard boxes began in Kuczkuryszki, and in 1970 the plant became a supplier of corrugated packaging. After Lithuania regained independence, the factory fell into decline and in 2001 its production operation ceased.

Słowa kluczowe

PL

Wileńszczyzna; Wilno; Nowa Wilejka; Kuczkuryszki; papiernia w Kuczkuryszkach; Pusłowski Wojciech

EN

Vilnius region; Vilnius; New Wilejka; Kuczkuryszki; paper mill in Kuczkuryszki; Pusłowski Wojciech

• Wydawca: Wydawnictwo SIGMA-NOT
• Czasopismo: Przegląd Papierniczy
• Rocznik: 2020
• Tom: R. 76, nr 2
• Strony: 109--114
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz.

Twórcy

autor

Szymczyk Maciej

• Muzeum Papiernictwa w Dusznikach-Zdroju

Bibliografia

• [1] Archiwum Akt Nowych w Warszawie (AAN), zespół: Polski Związek Wydawców Dzienników i Czasopism (PZWGiC), „Sprawozdanie Związku Zawodowego Papierni Polskich za rok 1931”. 1932. Warszawa : 11.
• [2] AAN, zespół: PZWGiC, „Sprawozdanie Związku Zawodowego Papierni Polskich za rok 1932”. 1933. Warszawa : 5.
• [3] AAN, zespół: PZWGiC, „Sprawozdanie Związku Papierni Polskich za 1933”. 1934. Warszawa : 16.
• [4] AAN, zespół: PZWGiC, „Sprawozdanie Związku Papierni Polskich za rok 1934”. 1935. Warszawa : 6, 21.
• [5] AAN, zespół: PZWGiC, „Sprawozdanie Związku Papierni Polskich za rok 1935”. 1936. Warszawa : 14.
• [6] Baliński M. 1835. „Opisanie statystyczne miasta Wilna”. Wilno : 124–128.
• [7] Czerniejewski T. 1929. „Przemysł papierniczy w Polsce”. Warszawa : 12.
• [8] „XIX sprawozdanie Związku Papierni Polskich za rok 1937”. 1938. Warszawa : 23.
• [9] „Historyczna fabryka papieru – Muzeum Nauki i centrum edukacji”. ‹http://www.pogon.lt/wiadomosci/1726-historyczna-fabryka-papieru-muzeum-nauki-i-centrum-edukacji.html› [dostęp: 23.09.2019].
• [10] „Kičkuriškių popieriaus fabrikas”. 2013. https://pamirsta.lt/kuckuriskiu-popieriaus-fabrikas/ [dostęp 19.01.2020].
• [11] Kurjer Wileński: 1928 (5). 172 : 4; 175 : 4; 179 : 4.
• [12] Laucevičius E. 1967. „Popierius Lietuvoje XV–XVIII a.”, t. 1, Vilnius : 65-67, 71.
• [13] Oettingen U. 2010 „Zaangażowanie rodziny Pusłowskich w rozwój przemysłu na Litwie i w Królestwie Polskim w XIX i w początkach XX wieku”. Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX wieku. t. 8 : 103-13.
• [14] Pobóg-Malinowski W. 1990. „Najnowsza historia polityczna Polski”. t. 2: 1914–1939, cz. 2, Gdańsk : 572–577
• [15] Pregiel P. 2010. „Duszniki przez Zimmermanna opisane”. Rocznik Muzeum Papiernictwa, t. 4 : 97.
• [16] „Rocznik informacyjny o spółkach akcyjnych w Polsce 1930”. 1930. Warszawa : poz. 1053, 1055, 1059, 1066.
• [17] „Rocznik Polskiego Przemysłu i Handlu 1934”. 1934. Warszawa : poz. 8489, 8507.
• [18] „Rocznik polskiego przemysłu i handlu 1938”, 1938. Warszawa : poz. 12809.
• [19] Schmidt F. 1994. „Von der Mühle zur Fabrik“. Mannheim : 209.
• [20] Sidaravičius D. J. „Popierius”, https://www.vle.lt/Straipsnis/popierius-6288 [dostęp: 24.01.2020].
• [21] Szymczyk M. 2000. „Śląskie papiernictwo w okresie industrializacji kapitalistycznej”, Duszniki-Zdrój : 52-73.
• [22] Ussowicz L., oprac. T. Brazewicz. 2016. „Zarys dziejów Nowej Wilejki”. Portal internetowy Związku Polaków na Litwie, http://zpl.lt/2016/11/zarys-dziejow-nowej-wilejki-6/; ‹http://zpl.lt/2016/11/zarys-dziejow-nowej-wilejki-7/›; http://zpl.lt/2016/12/zarys-dziejow-nowej-wilejki-8/ [dostęp: 24.01.2020].
• [23] „Wilno i koleje żelazne z Wilna do Petersburga i Rygi. Przewodnik”. 1862. Wilno : 75.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2020).