Muszyna. Charakterystyka rozplanowania miasta lokacyjnego w oparciu o wyniki badań nad wielkością i kształtem działki siedliskowej

• Autorzy: Malik R.

Identyfikatory

DOI

10.17425/WK51MUSZYNA

Warianty tytułu

EN

Muszyna. Characteristics of spatial planning of a chartered town based on studies on the size and shape of a settlement plot

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Początki miejskiego układu przestrzennego Muszyny w świetle dotychczasowych ustaleń możemy wiązać z funkcjonującą już wcześniej na tym terenie strażnicą biskupią oraz lokowaną u jej podnóża przez króla Kazimierza Wielkiego około 1356 roku wsią. Artykuł ten jest próbą uzupełnienia dotychczasowego stanu naszej wiedzy odnośnie do organizacji przestrzennej i zasad budowy tutejszego miasta lokacyjnego w oparciu o zagadnienie działki siedliskowej. W efekcie przeprowadzonych badań możemy przyjąć, że w początkowym okresie organizacji miasta przyjęto zasadę kształtowania jego przestrzeni na bazie z góry przyjętego modułu w postaci powtarzalnej, stypizowanej pod względem swoich wymiarów i powierzchni parceli mieszczańskiej.

EN

The origins of the urban spatial layout in Muszyna, in light of previous findings, can be connected to the bishop’s watchtower already functioning in the area and the village founded at the foothill by King Kazimierz Wielki around the year 1356. The article is an attempt to fill in the existing knowledge concerning spatial organisation and principles for building the chartered town based on the issue of a settlement plot. As a result of the carried out research, we can assume that during the initial period of the town organisation the principle approved for shaping its space was based on the beforehand accepted module in the form of repeatable burgher’s plot of standardized dimensions and area.

Słowa kluczowe

PL

Muszyna; urbanistyka; średniowiecze

EN

Muszyna; urban planning; Middle Ages

• Wydawca: Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
• Czasopismo: Wiadomości Konserwatorskie
• Rocznik: 2017
• Tom: Nr 51
• Strony: 30--41
• Opis fizyczny: Bibliogr. 29 poz., rys.

Twórcy

autor

Malik R.

• Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej, Instytut Historii Architektury i Konserwacji Zabytków, Katedra Historii Architektury, Urbanistyki i Sztuki Powszechnej

Bibliografia

• 1. Miasteczko położone w widłach Popradu i rzeki Muszynki w powiecie nowosądeckim na wysokości ok. 458 m n.p.m.
• 2. M. Kornecki, Z dziejów sztuki „państwa muszyńskiego” dawnego dominium biskupów krakowskich w Beskidzie Sądeckim, Teki Krakowskie 3/1966, s. 25–72.
• 3. A. Berdecka, Lokacje i zagospodarowanie miast królewskich w Małopolsce za Kazimierza Wielkiego (1333–1370), Studia i materiały z Historii Kultury Materialnej, t. LV, PAN 1982.
• 4. B. Krasnowolski, Lokacyjne układy urbanistyczne na obszarze Ziemi Krakowskiej w XIII i XIV wieku, część II, Katalog lokacyjnych układów urbanistycznych, Kraków 2004, s. 139–144.
• 5. S. Miczulski, Początki Muszyny, Almanach Muszyny 1997, s. 20–29.
• 6. Kodeks dyplomatyczny katedry krakowskiej, wyd. F. Piekosiński, Kraków 1874, cz. I, Monumenta Medii Aevi Historica Res Gestas Poloniae Illustranita, t. 1, dok. 89 (s. 123–125) oraz dok. 90 (s. 125–127); Akta sądu kryminalnego kresu muszyńskiego 1647–1765, wyd. F. Piekosiński [w:] Starodawne Prawa Polskiego Pomniki, t. 9, Kraków 1889, s. 322–395.
• 7. E. Janota, Zapiski o zaludnieniu dolin Dunajca i Popradu na Spiżu. Przyczynek do monografii Tatr [w:] Rocznik Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, t. IX, Kraków 1864, s. 141,
• 8. W. Bębynek, Starostwo Muszyńskie własność biskupstwa krakowskiego[w:] Przewodnik Naukowy i Literacki, t. 42, Lwów 1914–1916, s. 11–22 i nast.
• 9. H. Stamirski, Muszyna i jej starostowie, Rocznik Sądecki, t. XII/1971, s. 5;
• 10. H. Stamirski, Przyjęcia do prawa miejskiego Muszyny w latach 1601–1830, Rocznik Sądecki, t. XIV/1973, s. 41.
• 11. F. Kiryk, Rozwój urbanizacji Małopolski XIII-XV w., Województwo krakowskie (powiaty południowe), Prace Monografi czne WSzP w Krakowie, nr 70, Kraków 1985, s. 135–142.
• 12. S. Kołodziejski, Średniowieczne budowle warowne w dolinie Dunajca w świetle nowoczesnych badań, Rocznik Sądecki, t. XX/1992, s. 13.
• 13. A. Rutkowska-Płachcińska, Sądecczyzna w XIII w. i w XIV w. Przemiany gospodarcze i społeczne, Wrocław–Warszawa–Kraków 1961.
• 14. K. Dziwik, Sądecczyzna wczesnośredniowieczna (do końca XIII w.) w świetle źródeł i dotychczasowego stanu badań, Nowy Sącz 1957;
• 15. K. Dziwik, Struktura i rozmieszczenie feudalnej własności ziemskiej w Sądecczyźnie w XV wieku, Kraków 1963.
• 16. St. Przyboś, Pierwsze archiwalia Muszyny, Almanach Muszyny 2008, s. 201–207.
• 17. T.M. Trajdos, O pierwszym znanym plebanie Muszyny, Almanach Muszyny 2007, s. 12–16;
• 18. Parafia muszyńska w średniowieczu, Almanach Muszyny 2007, s. 25–32.
• 19. F. Kiryk, Lokacje nieudane, translokacje i miasta zanikłe, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, nr 3/1980, s. 378;
• 20. Miasta kresu muszyńskiego w okresie przedrozbiorowym, Przemyskie zapiski historyczne, R. IV-V, 1986/1987, s. 23–24
• 21. Miasta małopolskie w średniowieczu i czasach nowożytnych, Avalon, Kraków 2013, s. 72–73;
• 22. Mieg Karte des Konigreichs Galizien Und Lodomerien 1779–1783, sekcja 52,
• 23. J. Pudełko, Próba pomiarowej metody badania planów niektórych miast średniowiecznych w oparciu o zagadnienie działki, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki (dalej KAiU) 1964, z. 1, s. 13–27.
• 24. J. Pudełko, Rynki w planach miast śląskich, KAiU, R.4/1959, z. 1, s. 235–263.
• 25. B. Rucha, Dzieje Muszyny w zarysie, Almanach Muszyny 1995, s. 7–8.
• 26. W. Kmietowicz, Ulice dawnej Muszyny, Almanach Muszyny 2004;
• 27. W. Kmietowicz, Ulice dawnej Muszyny, Almanach Muszyny 2004, s. 153.
• 28. W. Kmietowicz, Muszyńskie domy, których już nie ma, Almanach Muszyny 1998, s. 72–73.
• 29. T.M. Trajdos, Parafia muszyńska w średniowieczu, Almanach Muszyny 2007, s. 28–29.