Zapis izotopów tlenu i węgla w kopalnych osadach jeziornych stanowisk Sucha Wieś (Pojezierze Ełckie) i Czarnucha (Równina Augustowska), północno-wschodnia Polska

• Autorzy: Nitychoruk J.

Warianty tytułu

EN

The isotopic record in ancient lacustrine deposits of the Sucha Wieś (Ełk Lakeland) and Czarnucha Sites (Augustów Plain), northeastern Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania stosunków izotopów tlenu i węgla w kopalnych osadach zbiornikowych kompleksu augustowskiego, w stanowiskach Sucha Wieś i Czarnucha w północno-wschodniej Polsce, pokazują złożony obraz zmian klimatu, w którym występują przynajmniej dwa ocieplenia. Detrytyczny kalcyt występujący w obrębie kopalnych osadów jeziornych utrudnia interpretację stosunków izotopowych. Zaznaczający się w osadach wzrost zawartości kalcytu pochodzenia morskiego, ze starszych formacji, jest charakterystyczny dla zimnych okresów interglacjału augustowskiego, w którym następowało rozrzedzenie pokrywy roślinnej ułatwiające spłukiwanie osadów, co jest wyrażone w postaci wysokich wartości δ. Tam, gdzie przeważa kalcyt autochtoniczny powstały w zbiorniku czwartorzędowym, wartości δ maleją. Stwierdzenie obecności okrzemek słonawowodnych we wszystkich profilach osadów może wskazywać na okresowe przesuszenia jezior. W takich warunkach dochodziło do koncentracji izotopów cięższych, co objawia się wysokimi wartościami δ.

EN

Investigations of the O/C ratio in ancient deposits of the Augustovian complex of the Sucha Wieś and Czarnucha sites, northern Poland, indicate a complicated image of climate changes with at least two warmings. Detrital calcite, found in the ancient lacustrine deposits, makes it difficult to interpret the isotope ratio. An increase in content of marine calcite derived from older formations is characteristic of cool periods of the Augustovian when the vegetation was sparse, favouring washout of the particles, as evidenced by high δ values. If there is apredominance of autochthonous calcite deposited in the Quaternary basin, then the δ values are lower. The presence of saline-water diatoms in all the sections can indicate a periodic drying up of the lakes when heavier isotopes were being concentrated resulting in high δ values.

Słowa kluczowe

PL

izotopy tlenu i węgla; osady jeziorne; interglacjał augustowski; Pojezierze Ełckie; Równina Augustowska

EN

oxygen and carbon isotopes; lake sediments; Augustovian Interglacial; Ełk Lakeland; Augustów Plain

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
• Rocznik: 2009
• Tom: nr 435
• Strony: 75--84
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Nitychoruk J.

• Instytut Geologii Podstawowej, Wydział Geologii, Uniwersytet Warszawski, ul. Żwirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa

Bibliografia

• [1] BER A., 2009 — Litologia i sytuacja geologiczna osadów interglacjału augustowskiego z profili Sucha Wieś (Pojezierze Ełckie) i Czarnucha (Równina Augustowska). Biul. Państw. Inst. Geol., 345: 3-22.
• [2] BER A., LISICKI S., WINTER H., 2009 — Stratygrafia dolnego plejstocenu północno-wschodniej Polski na podstawie badań osadów jeziornych z profili Sucha Wieś (Pojezierze Ełckie) i Czarnucha (Równina Augustowska) w nawiązaniu do obszarów Rosji, Litwy i Białorusi. Biul. Państw. Inst. Geol., 435: 23-36.
• [3] BEAULIEU J.L., EICHER U., MONJUVENT G., 1994 — Reconstruction of Middle Pleistocene paleoenvironments based on pollen and stable isotope investigations at Val-de-Lans, Isere, France. Vegat. Hist. Archaeobot., 3, 3: 127-142.
• [4] EICHER U., SIEGENTHALER U., 1976— Palynological and oxygen isotope investigation on Late-Glacial sediment cores from Swiss lakes. Boreas, 5: 109-117.
• [5] EICHER U., SIEGENTHALER U., 1981— Pollen and oxygen isotope analyses on Late and Post-Glacial sediments of the Tourbizre de Chirens (Dauphin, France). Quater. Res., 15: 160-170.
• [6] FRITZ P., ANDERSON T.W. LEWIS C.F.M., 1975 Late-Quaternary climatic trends and history of Lake Erie from stable isotope studies. Science, 19: 267-269.
• [7] CONFIANTINI R.,1986 — Environmental isotopes in lake studies. W: Handbook of environmental isotope geochemistry (red. P. Fritz, J. Fontes). T. 2: 112-168. Elsevier, Amsterdam.
• [8] HOEFS J., 1996 — Stable isotope geochemistry. Springer, Berlin–Heidelberg.
• [9] IMBRIE J., DONK J., VAN KIPP N.G., 1973 — Palaeoclimatic Investigation of a Late Pleistocene Caribbean deep–sea core: Comparison of isotopic and faunal methods. Quater. Res., 3: 10-38.
• [10] IRWIN H., COLEMAN M., CURTIS M., 1977 — Isotopic evidence for the source of diegenetic carbonate during burial of organic-rich sediments. Nature, 269: 209-213.
• [11] JANCZYK-KOPIKOWA Z., 2009 — Analiza pyłkowa międzymorenowych osadów z profilu Sucha Wieś (Pojezierze Ełckie, północno-wschodnia Polska). Biul. Państw. Inst. Geol., 435: 37-46.
• [12] JOHNSEN S.J., CLAUSEN H.B., DANSGAARD W., GUNDESTRUP N.S., HAMMER C.U., TAUBER H., 1995 — The Eem stable isotope record along the GRIP ice core and its interpretation. Quat. Res., 43: 117-124.
• [13] LISICKI S., 2009 — Paleośrodowisko sedymentacji osadów międzymorenowych z profili Sucha Wieś (Pojezierze Ełckie) i Czamucha (Równina Augustowska), północno-wschodnia Polska. Biul. Państw. Inst. Geol., 435: 47-56.
• [14] MARCINIAK B., 2009 — Wstępne badania diatomologiczne osadów jeziornych interglacjału augustowskiego z profili Sucha Wieś (Pojezierze Ełckie) i Czarnucha (Równina Augustowska), północno-wschodnia Polska. Biul. Państw. Inst. Geol., 435: 57-68.
• [15] McCREA J.M, 1950 — The isotopic chemistry of carbonates and a paleotemperature scale. J. Chem. Phys., 18: 849-857.
• [16] McKENZIE J.A., EBERLI G.P. 1987 — Indications for abrupt Holocene climatic change: Late Holocene oxygen isotope stratigraphy of the Great Salt Lake, Utah. W: Abrupt Climatic Change (red. W.H. Berger, L.D. Labeyrie): 127-136. Reidel, Dordrecht.
• [17] NITYCHORUK J., 2000 — Climate reconstruction from stable – isotope composition of the Mazovian Interglacial (Holsteinian) lake sediments in eastern Poland. Acta Geol. Pol., 50, 247-294.
• [18] NITYCHORUK J., BER A., HOEFS J., KRZYWICKI T., SCHNEIDER J., WINTER H., 2000 — Interglaziale Klimaschwankungen in Nordost-Polen – palynologische und isotopegeochemishe Untersuchungen an organischen Seesedimenten. Eiszeitalter u. Gegenwart, 50: 86--94.
• [19] NITYCHORUK J., HOEFS J., SCHNEIDER J., 1999 — Klima-Aenderungen im Pleistozaen: Isotopenuntersuchungen an fossilen Seesedimenten aus dem Holstein – Interglazial Ost-Polens. Eiszeitalter u. Gegenwart, 49: 21-34.
• [20] SKOMPSKI S., 2009 — Fauna z osadów plejstoceńskich w stanowiskach Sucha Wieś (Pojezierze Ełckie) i Czarnucha (Równina Augustowska), północno-wschodnia Polska. Biul. Państw. Inst. Geol., 435: 85-96.
• [21] STACHOWICZ-RYBKA R., 2009 — Stratygrafia makroszczątków roślin ze stanowiska Czarnucha (Równina Augustowska, północno-wschodnia Polska). Biul. Państw. Inst. Geol., 435: 97-108.
• [22] TALBOT M.R., 1990 — A review of the palaeohydrological interpretation of carbon and oxygen isotopic ratios in primary lacustrine:carbanates. Chemical-Geology. Isotope-Geosc. Sec. 80: 261-279.
• [23] WTNTER H.; 2009 — Sukcesja pyłkowa z profilu Czarnucha (Równina Augustowska) i jej znaczenie dla stratygrafii dolnego plejstocenu północno-wschodniej Polski. Biul. Państw. Inst. Geol., 435:109-120.