„Pokuć”, czyli tradycyjny kąt obrzędowy we wnętrzu wiejskiego domu mieszkalnego na Białostocczyźnie : wyniki badań z lat 2012-2013

• Autorzy: Perkowska J. , Sawejko K. , Sadowska E. , Szymańska A. , Szewczyk J.

Warianty tytułu

EN

„Pokuć”, namely, traditional ceremonial corner in home interior in the region of Białystok

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy zaprezentowano przykłady kątów pokutnych w wiejskich domach Białostocczyzny, zinwentaryzowane przez studentów Wydziału Architektury Politechniki Białostockiej w 2013 roku. Materiał inwentaryzacyjny opatrzono komentarzem krytycznym, interpretując współczesne pokucia podbiałostockich domów wiejskich jako relikty dawnej obrzędowości podtrzymane dziś, a nawet estetycznie rozwinięte dzięki nowym wzorcom technologiczno-estetycznym.

EN

“Sacred corners” (traditional ceremonial corners in the interiors of country houses) can still be found in country houses in the region of Białystok. A number of such corners have been recognized and studied by the students of Faculty of Architecture, Białystok University of Technology, in 2013, and the results of the study have been presented in the paper with the proper critical comments. We interpret these contemporary “sacred corners” as relics of ancient ceremonial rites, fostered by the modern technology-supported aesthetics.

Słowa kluczowe

PL

architektura rodzima; tradycyjne wnętrza domów; Białostocczyzna; pokuć

EN

vernacular architecture; vernacular house interiors; Białystok region

• Wydawca: Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
• Czasopismo: Architecturae et Artibus
• Rocznik: 2014
• Tom: Vol. 6, no. 2
• Strony: 50--64
• Opis fizyczny: Bibliogr. 33 poz., rys.

Twórcy

autor

Perkowska J.

• Politechnika Białostocka, Wydział Architektury, ul. O. Sosnowskiego 11, 15-893 Białystok

autor

Sawejko K.

• Politechnika Białostocka, Wydział Architektury, ul. O. Sosnowskiego 11, 15-893 Białystok

autor

Sadowska E.

• Politechnika Białostocka, Wydział Architektury, ul. O. Sosnowskiego 11, 15-893 Białystok

autor

Szymańska A.

• Politechnika Białostocka, Wydział Architektury, ul. O. Sosnowskiego 11, 15-893 Białystok

autor

Szewczyk J.

• Politechnika Białostocka, Wydział Architektury, ul. O. Sosnowskiego 11, 15-893 Białystok

Bibliografia

• 1. Bruce P. H. (1782), Memoirs of Peter Henry Bruce, Esq. A Military Officer, In the Services of Prussia, Russia, and Great Britain. Containing an Account of his Travels in Germany, Russia, Tartary, Turkey, the West Indies, &c. Printed for the Author’s Widow, London [według kopii cyfrowej w zasobach Google Books:http://books.google.pl/books?id=zbY_AAAAcAAJ, dostęp 25.01.2014].
• 2. Bułat J. (1990), Przestrzeń sakralna domu wiejskiego albo okno i stół, „Konteksty” nr 4, t.44 (211).
• 3. Byt... (1838), Byt małorusskago kriest’janina (prieimuszcziestwienno w połtawskoj gubierni), „Etnograficzieskij sbornik”, t. III, Russkoje Gieograficzieskoje Obszcziestwo, Sankt Pietierburg, [według kopii cyfrowej w: http://books.google.pl/books?id=XXUfAQAAIAAJ, dostęp 25.01.2014].
• 4. Horba I., Szewczyk J. (2012), Ceramika zastosowana w budownictwie ludowym jako cenne dziedzictwo kultury materialnej w podlaskiej gminie Czarna Białostocka, „Architecturae et Artibus” nr 3, vol. 4.
• 5. Jaroszewicz J. (1848), Materiały do statystyki i etnografii guberni grodzieńskiej: Powiat Bielski, „Athenaeum” z. 6, Wilno, [według kopii cyfrowej w zasobach Biblioteki Cyfrowej Uniwersytetu Warszawskiego: http://ebuw.uw.edu.pl, dostęp 25.01.2014].
• 6. Jucewicz L. A. (1846), Litwa pod względem starożytnych zabytków, obyczajów i zwyczajów, skreślona, Wilno.
• 7. Korolczuk D., Szewczyk J. (2006), Sakrosfera na styku kultur. Architektoniczno-przestrzenne elementy samoidentyfikacji religijnej na obszarze wschodniej Białostocczyzny, „Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej: Budownictwo” z.30, Białystok.
• 8. Moszyński K. (1929), Kultura ludowa Słowian. Część I: Kultura materialna, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1929.
• 9. Podlasiak (1854), Podlasie Ruskie, „Gazeta Warszawska” nr 242-255.
• 10. Pokropek M., Strączek T. (1993), Osadnictwo i tradycyjne budownictwo drewniane okolic Ciechanowca na przykładzie przysiółków drobnoszlacheckich Piętki i Twarogi w woj. Łomżyńskim, „Rocznik Białostocki” t. XVIII, Muzeum Okręgowe w Białymstoku, Warszawa.
• 11. Reinfuss R. (1961), Na marginesie badań sztuki ludowej Białostocczyzny, „Polska Sztuka Ludowa” nr 3, rok 15.
• 12. Remiszewska M., Sawicka Z., Szewczyk J. (2013), Nowe wyniki badań wnętrz wiejskich domów mieszkalnych na Białostocczyźnie – na tle dwustuletnich badań miejscowej tradycji kształtowania przestrzeni mieszkalnej, „Architecturae et Artibus” nr 4, vol. 5.
• 13. Romanov E. (red.) (1911), Matĕrialy po etnografii Grodnĕnskoj gubernii, Izdanije Upravlĕniă Vilĕnskago Učĕbnago Okruga, Vil’na.
• 14. Rumelówna A. (1903), Z mili kwadratowej obszaru nad rzeczką Kosówką, „Wisła” t. XVII, z.VI (listopad-grudzień 1903), [według kopii cyfrowej w zasobach Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej: www.wbc.poznan.pl, dostęp 25.01.2014].
• 15. Salmon T. (1744), Modern history or the present state of all nations, describing their respective situations, persons, habits and buildings..., t. 1, T. Longman i in., London (wyd. 3), [według kopii cyfrowej w Google Books: http://books.-google.pl/books?id=f7I-AAAAcAAJ, dostęp 25.01.2014].
• 16. Sulima M. (2006), Miejsce domu w kulturze wsi, [w:] W. Czarnecki i D. Korolczuk (red.), Odnowa polskiej wsi: 30 lat Wydziału Architektury Politechniki Białostockiej, Wydział Architektury PB, Białystok.
• 17. Sulima M. (2007), Symboliczne przestrzenie domu, „Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej: Architektura”, z. 20.
• 18. Sulima M. (2008), Rola religii w kształtowaniu przestrzeni domu wiejskiego, „Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej: Architektura”, z. 21.
• 19. Sulima M. (2009a), Miejsca swoje i miejsca obce w przestrzeni domowej w wierzeniach religijnych, „Architecturae et Artibus” nr 1, vol. 1.
• 20. Sulima M. (2009b), Święty kąt w domu wiejskim jako intymne miejsce kultu, II Międzynarodowa Konferencja Naukowa: Architektura kultur lokalnych pogranicza: Architektura miejsc kultu i pamięci w dialogu narodów i religii (org. Politechnika Białostocka & International Union of Architects – UIA), Białystok - Vilnius.
• 21. Sulima M. (2012), Dom mieszkalny w zagrodzie pogranicza etnicznego jako zjawisko architektoniczno-kulturowe, t. 1 i 2 (maszynopis pracy doktorskiej).
• 22. Szewczyk J. (2008), Ludowe zdobnictwo podlaskich domów, Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, Białystok.
• 23. Szewczyk J. (2011), Piec i komin w tradycyjnym budownictwie ludowym Podlasia, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok.
• 24. Szewczyk J. (2012), Piece wschodniej Europy jako fenomen architektoniczny i kulturowy, na podstawie dawnej literatury anglojęzycznej, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok.
• 26. The modern... (1783), The Modern Part of an Universal History, from the Earliest Account to the Present Time, Compiled from Original Authors, t. 31, London, [według kopii cyfrowej w Google Books: http://books.google.pl/books?id=YicIAAAAQAAJ, dostęp 25.01.2014].
• 27. Whitworth Ch. (1758), An Account of Russia, as it was in the Year 1710, printed in Strawberry Hill [według kopii cyfrowej w Google Books: http://books.google.pl/books?id=8M5bAAAAQAAJ, dostęp 25.01.2014].
• 28. Wójcicki K.W. (1828), Podróż w Podlasiu. Wyimek z dziennika podróży z roku 1825 i 1826, „Dziennik Warszawski” nr 34 (marzec), t. IX.
• 29. Zakrzewski A. (1889), Materiały do etnografii Podlasia, „Wisła” nr 1 (kwiecień-maj-czerwiec), t. III, Warszawa, [według kopii cyfrowej w zasobach Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej: www.wbc.poznan.pl, dostęp 25.01.2014].
• 30. Załęski W. (1990), Zachowane w pamięci mieszkańców Puszczy Knyszyńskiej, „Polska Sztuka Ludowa” nr 4, rok XLIV.
• 31. Załęski W. (2000), Pokut, „Białostocczyzna” nr 2.
• 32. Załęski W. (2001a), Pokut’ w: M. Zemło i C. Czyżewski (red.), Małe miasta: historia i współczesność, „Acta Collegii Suprasliensis” t.1 Współczesna Oficyna Supraska, Supraśl.
• 33. Załęski W. (2001b), Pokąć na pokutiu, „Nazukos” nr 12, Supraśl.