Vegetation and Birds Species Changes in Meadow Habitats in Polesie National Park, Eastern Poland

• Autorzy: Kulik M. , Baryła R. , Urban D. , Grzywaczewski G. , Bochniak A. , Różycki A. , Tokarz E.

Warianty tytułu

PL

Zmiany szaty roślinnej i gatunków ptaków w siedliskach łąkowych w Poleskim Parku Narodowym, wschodnia Polska

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The aim of the study was to estimate the vegetation and bird species and compare it with the data collected 17 years ago, analyse the changes in plant communities and bird species depending on grassland management and habitat as well as analyse the climate and habitat changes based on Ellenberg’s indicators. Studies were carried out in 1996 and 2013 on Zienki Meadows in Polesie National Park, Eastern Poland. The meadow complex discussed (51˚27-29’ N; 23˚6-9’ E), covering approx. 650 ha, has natural borders: in the north, it adjoins a natural mineral soil elevation, the so-called Włodawa Ridge; a forest complex in the west; a peat bog with Lake Moszne in the south; and a watershed on mineral soils in the east. The plant communities were classified using the Braun-Blanquet method. Investigations concerning birds were conducted in the breeding period from mid-April to mid-July in the same periods as the vegetation cover. The study area is characterized by the great diversity of habitats and plant communities. The most stable were tall oat-grass meadows, which are one of the habitat types protected within the framework of the Nature 2000 network (6510). That fresh meadows were characterized by the greatest floristic diversity, but Ellenberg’s indicators showed a significant reduction of soil acidity and trophism of that habitat during 17 years. These changes could have been caused by extensification of meadow use (reduction or lack of mineral fertilisation). The biggest changes in Alopecurus and Poa pratensis-Festuca rubra meadows were observed. Most of them were transformed into meadows with the predominance of Deschampsia caespitosa. The appearance of large areas of such humid meadows was probably one of the reasons for the withdrawal of two endangered bird species in Europe: the black-tailed godwit Limosa limosa and the common redshank Tringa tetanus. The most significant factors differentiating the data set were soil humidity and trophism. On the other hand, a mosaic character of different habitats, diversity of plant communities and extensive utilisation ensured the stable number of bird species in both study periods. The active protection of wet habitats conducted by the Polesie National Park in recent years led even to the appearance of the greater spotted eagle Clanga clanga, a species that is vulnerable to extinction in Europe. Moreover, isolated low shrubs that appeared in these meadows and shrubs growing along drainage ditches became a favourable habitat for the common grasshopper warbler Locustella naevia which had not occurred in this area before.

PL

Celem badań była ocena szaty roślinnej i gatunków ptaków oraz porównanie wyników z danymi zebranymi 17 lat wcześniej, analiza zmian zbiorowisk roślinnych i gatunków ptaków w zależności od siedliska i gospodarki na użytkach zielonych, a także analiza zmian klimatycznych i siedliskowych na podstawie obliczonych ekologicznych liczb wskaźnikowych Ellenberga. Badania zostały przeprowadzone w latach 1996 i 2013 na Łąkach Zienkowskich w Poleskim Parku Narodowym, we wschodniej Polsce. Analizowany kompleks łąkowy (51˚27-29 'N; 23˚6-9' E), obejmuje powierzchnię ok. 650 ha i oddzielony jest naturalnymi granicami: od północy przylega on do naturalnego wyniesienia mineralnego, tzw. Garbu Włodawskiego, od zachodu otacza go kompleks leśny, od południa torfowisko z Jeziorem Moszne, a od wschodu mineralne wyniesienie wododziałowe. Zbiorowiska roślinne zostały zaklasyfikowane według metody Braun-Blanqueta. Badania dotyczące ptaków prowadzono w okresie lęgowym od połowy kwietnia do połowy lipca w okresach analogicznych do badań szaty roślinnej. Obszar badań charakteryzował się dużą różnorodnością siedlisk i zbiorowisk roślinnych. Największą stabilnością odznaczały się łąki rajgrasowe, które należą do jednego z typów cennych siedlisk przyrodniczych chronionych w ramach sieci Natura 2000 (6510). Te łąki świeże charakteryzowały się największą różnorodnością florystyczną, ale wskaźniki Ellenberga pokazały istotne zmniejszenie kwasowości gleby i trofizmu tych siedlisk w ciągu 17 lat. Zmiany te mogły być spowodowane ekstensywnym użytkowaniem łąk (zmniejszenie lub brak nawożenia mineralnego). Z kolei największe zmiany zaobserwowano na łąkach z Alopecurus pratensis i Poa pratensis-Festuca rubra. Większość z nich przekształciła się w łąki z dominacją Deschampsia caespitosa. Pojawienie się dużych powierzchni łąk bardziej wilgotnych mogło być prawdopodobnie jedną z przyczyn wycofania się dwóch zagrożonych wyginięciem w Europie ptaków: rycyka Limosa limosa i krwawodzioba Tringa tetanus. Wilgotność gleby i trofizm były bowiem czynnikami, które w największym stopniu wpływały na uzyskane dane. Z drugiej strony mozaikowaty charakter różnych siedlisk, zróżnicowanie zbiorowisk roślinnych i ekstensywne użytkowanie wpływało na stabilną liczbę gatunków ptaków w obydwu okresach badawczych. Czynna ochrona siedlisk podmokłych, która jest prowadzona w ostatnich latach przez Poleski Park Narodowy, przyczyniła się do pojawienia się orlika grubodziobego Clanga clanga, ptaka, który jest zagrożony wyginięciem w Europie. Ponadto pojedyncze, niskie krzewy, pojawiające się na tych łąkach oraz krzewy, rosnące wzdłuż rowów melioracyjnych stały się korzystnym siedliskiem dla świerszczaka Locustella naevia, ptaka, który wcześniej nie występował na tym terenie.

Słowa kluczowe

EN

bird species; Ellenberg indicators; meadow; vegetation changes

PL

gatunki ptaków; wskaźniki Ellenberga; łąka; zmiany szaty roślinnej

• Wydawca: Politechnika Koszalińska
• Czasopismo: Rocznik Ochrona Środowiska
• Rocznik: 2017
• Tom: Tom 19
• Strony: 211--229
• Opis fizyczny: Bibliogr. 34 poz., tab., rys.

Twórcy

autor

Kulik M.

• University of Life Sciences, Lublin

autor

Baryła R.

• University of Life Sciences, Lublin

autor

Urban D.

• University of Life Sciences, Lublin

autor

Grzywaczewski G.

• University of Life Sciences, Lublin

autor

Bochniak A.

• University of Life Sciences, Lublin

autor

Różycki A.

• Polesie National Park

autor

Tokarz E.

• University of Life Sciences, Lublin

Bibliografia

• 1. Baryła, R. & Urban, D. (1999). Directions in grass community changes due to reduction and renunciation the agricultural performance following the example of Poleski National Park meadows. Folia Universitatis Agriculturae Stetinensis, Agricultura, 197(75), 25-29.
• 2. Beintema, A.J., Thissen, J.B., Tensen, D., Visser, G.H. (1991). Feeding ecology of Charadriiform chicks in agricultural grass land. Ardea, 79, 31-43.
• 3. Braun-Blanquet, J. (1964). Plant sociology. The study of plant communities. Ed. 3. Wien-New York: Springer Publishing, 865.
• 4. Chodkiewicz, T., Kuczyński, L., Sikora, A., Chylarecki, P., Neubauer, G., Ławicki, Ł., Stawarczyk, T. (2015). Ocena liczebności populacji ptaków lęgowych w Polsce w latach 2008-2012. Ornis Polonica, 56, 149-189.
• 5. Chylarecki, P., Matyjasiak, P., Gmitruk, K., Kominek, E., Ogrodowczyk, P. (2006). Breeding success of waders in the Bug and Narew valleys, E Poland. Wader Study Group Bulletin, 111, 24-25.
• 6. Czyż, H., Malinowski, R., Kitczak, T., Przybyszewski, A. (2013). Charakterystyka chemiczna gleb i szaty roślinnej użytków zielonych w dolinie ujścia Warty. Rocznik Ochrona Środowiska, 15, 694-713.
• 7. Ellenberg, H., Weber, H.E., Düll, R., Wirth, V., Werner, W., Paulißen, D. (1992). Zeigerwerte von Pflanzen in Mitteleuropa. Scripta Geobotanica, 18, 258.
• 8. Grzywaczewski, G., Cios, Sz. (2012). Biological diversity of birds in the Lublin region - significance for the region. In: Biodiversity and Regional Development (eds. Bojar W., Diniz F., Junkuszew A.). Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa, 213-236.
• 9. Harkot, W., Lipińska, H., Wyłupek, T. (2011). Directions of land management changes on a background of natural conditions of agricultural production space in Lublin region. Acta Scientiarum Polonorum Administratio Locorum 10(1), 5-16.
• 10. Jutila, H.M. (2003). Germination in Baltic coastal wetland meadows: similarities and differences between vegetation and seed bank. Plant Ecology 166(2), 275-293.
• 11. Klarzyńska, A. & Kryszak, A. (2015). Floristic diversity of extensively used fresh meadows (6510) in the Wielki Łęg Obrzański complex. Acta Agrobotanica, 68(2), 115-123.
• 12. Korzeniak, J. (2012). 6510 Extensively use hay lowland meadows (Arrhenatherion). In: Monitoring of natural habitats. Methodical guidebook. Part 3. (eds. Mróz W.). Chief Inspectorate of Environmental Protection, Warsaw, 79-94.
• 13. Kostrakiewicz-Gierałt, K. (2014). Are Deschampsia caespitosa (L.) Beauv. tussocks safe sites for seedling recruitment in the succession of wet meadows. Polish Journal Ecology, 62(4), 707-721.
• 14. Kozłowska, T. & Burs, W. (2013). Transformation of meadow communities due to the changes in soil moisture of meadow habitats. Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering, 58(4), 7-11.
• 15. Kucharski, L. (2014). Vegetation of oat-grass meadows in central Poland. Steciana, 18(3), 119-125.
• 16. Kulik, M. (2014). Changes of biodiversity and species composition of Molinia meadow depending on use method. Polish Journal of Environmental Studies, 23(3), 773-782.
• 17. Kulik, M. & Baryła, R. (2010). The changes of groundwater level at “Krasnoryki” meadow site in the Poleski National Park. Teka Komisji Ochrony i Kształtowania Środowiska Przyrodniczego – OL PAN, 7, 184-191.
• 18. Langgemach, T. & Bellebaum, J. (2005). Pradation und der Schutz bodenbrutender Vogelarten in Deutschland. Vogelwelt, 126, 259-298.
• 19. Ławicki, Ł., Wylegała, P., Batycki, A., Kajzer, Z., Guentzel, S., Jasiński, M., Kruszyk, R., Rubacha, S., Żmihorski, M. (2011). Long-term decline of grassland waders in western Poland. Vogelwelt, 132, 101-108.
• 20. Lewartowski, Z. & Piotrowska, M. (1987). Breeding birds in the valley of the Narew River. Acta Ornithologica, 23, 215-272.
• 21. Matuszkiewicz, W. (2008). Przewodnik do oznaczania zbiorowiska roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo PWN, 536.
• 22. Mirek, Z., Piękoś-Mirkowa, H., Zając, A., Zając, M. (2002). Flowering plants and pteridophytes of Poland a checklist. Kraków: Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 442.
• 23. Myśliwy, M. & Bosiacka, B. (2009). Disappearance of Molinio-Arrhenatheretea meadows diagnostic species in the Upper Płonia river valley (NW Poland). Polish Journal of Environmental Studies, 18(3), 513-519.
• 24. Nekrošienė, R. & Skuodienė, R. (2012). Changes in floristic composition of meadow phytocenoses, as landscape stability indicators, in protected areas in Western Lithuania. Polish Journal of Environmental Studies, 21(3), 703-711.
• 25. Pehlak, H. & Lohmus A. (2008). An artificial nest experiment indicates equal nesting success of waders in costal meadows and mires. Ornis Fennica, 85, 66-71.
• 26. Shushpannikova, G. (2014). Formation and degradation of meadows under the impact of hay harvesting and grazing in the Vychegda and Pechora floodplains. Russian Journal of Ecology, 45(1), 33-37.
• 27. Stypiński, P. & Grobelna, D. (2000). Directions of succession of plant communities on the degraded and taken out from utilisation former grassland. Łąkarstwo w Polsce, 3, 151-157.
• 28. Świętochowski, P. (2009). Czynniki wpływające na sukces rozrodczy wybranych gatunków siewkowych Charadriiformes w strefie zalewowej doliny Biebrzy. Dubelt, 1, 27-42.
• 29. Szydłowska, J. (2010). Charakterystyka florystyczna runi oraz ocena fitoindykacyjna warunków siedliskowych wybranych łąk śródleśnych. Rocznik Ochrona Środowiska, 12, 299-312.
• 30. Vickery, J.A., Tallowin, J.R., Feber, R.E., Asteraki, E.J., Atkinson, P.W., Fuller, R.J., Brown, V.K. (2001). The management of lowland neutral grasslands in Britain: effects of agricultural practices on birds and their food resources. Journal of Applied Ecology, 38, 647-664.
• 31. Vintu, V., Samuil, C., Rotar, I., Moisuc, A., Razec, I. (2011). Influence of the management on the phytocoenotic biodiversity of some Romanian representative grassland types. Notulae Botanicae Horti Agrobotanici Cluj- Napoca, 39(1), 119-125.
• 32. Watkinson, A. & Ormerod, S. (2001). Grasslands, grazing and biodiversity: editors introduction. Journal of Applied Ecology, 38, 233-237.
• 33. Weigelt, A., Weisser, W.W., Buchmann, N., Scherer-Lorenzen, M. (2009). Biodiversity for multifunctional grasslands: equal productivity in highdiversity low-input and low-diversity high-input systems. Biogeosciences, 6(8), 1695-1706.
• 34. Wyłupek, T., Ziemińska-Smyk, M., Czarnecki, Z. (2015). Floristic diversity and agricultural value of Phalaridetum arundinaceae (Koch 1926 n.n.) Lib. 1931 in the selected river valleys of the Zamość region. Acta Agrobotanica, 68(2), 109-113.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2018).