Dwa bieguny amerykańskich przestrzeni konsumpcji. Architektura introwersji Victor Gruena i kolaż przestrzenny Jona Jerde

• Autorzy: Kotz J.

Warianty tytułu

EN

The two poles of American spaces of consumption. Victor Gruen’s architecture of introversion and Jon Jerde’s space collage

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W nawiązaniu do oddanego aktualnie do użytku największego na świecie obiektu handlowo-usługowego New Century Global Center w Chinach, przedstawiona została historia amerykańskich centrów handlowych zapoczątkowanych przez Victora Gruena (1903-1980) w drugiej połowie XX w. Projektowanym przez Gruena prostokreślnym, funkcjonalnym formom przeciwstawia się formy bogate w treści znaczeniowe projektowane przez Jona Jerde (ur. 1940). Te dwa ścierające się podejścia wywarły w XX w. istotny wpływ na kształtowanie obiektów handlowo-usługowych na świecie. Twórczość Victora Gruena, w obszarze projektowania centrów handlowych, kojarzona jest z reguły z dwoma, opartymi na różnych założeniach i zrealizowanymi centrami handlu i usług, to jest Northland Center wzniesionym w Southfield – suburbiów Detroit w 1954 oraz – Southdale Center, zbudowanym w Edina pod Minneapolis w stanie Minnesota w 1956. Natomiast koncepcje Jona Jerde z lat 70. XX w. charakteryzują powrót handlu i usług do centrów struktur miejskich jak Horton Plaza w San Diego (1982-1985). W koncepcji Gruena ucieleśniają się zmiany polityki amerykańskiej tamtego okresu, widoczne także ekonomii oraz koncepcji przestrzeni społecznej. Horton Plaza w San Diego zaś określa swoisty archetyp struktury ukierunkowanej na wnętrze tak w skali urbanistycznej jak i architektonicznej. Jest to także pewnym wyrazem kształtowania się społeczeństwa w okresie postindustrialnym.

EN

One of the post-fordist cornerstones of the contemporary global economy cornerstone is constituted by the consumption industry represented by monstrous in their scale, malls and shopping centers acting as tourist attractions. New Century Global Center, which is now under construction in Chengdu, China, will be not only be the biggest building of this type, but the biggest building in the world. Architects Victor Gruen (1903-1980) and Jon Jerde (born 1940) are among these architects who, through their invention of a few archetypes of spaces of consumption have, in Susan Crawford’s opinion, “have changed the world”. They both proposed ideas which, because of their efficiency guaranteed high and stable profit for developers and thanks to their enormous popularity have had a colossal social impact. The first of them is best known for his regional shopping centers: Northland Center, Southfield, Michigan and Southdale Center, Edina, Minneapolis, Minnesota, built in years 1954 and 1956, respectively. If the Northland Center’s semi-open layout was conceived to include public spaces, the Southdale Center represents totally introverted space focused on the two level open central patio, totally sealed off from the surroundings. This last concept reiterated in thousands of shopping centers which spread out across America in the sixties and seventies changed its landscape completely. The “return to the city”, concept, conceived by developers as a response to the economic crisis of the seventies which broke a stable system of mass production and consumption, supported by an early stage of postmodernism, let Jon Jerde appear on the stage. His Horton Plaza constructed in San Diego, California in 1977 is based on completely different assumptions. Jerde designed a complex assemblage of diverse architectural elements organized along diagonal axis which goes along the whole structure. Archetypes of a palace, a tower and a cathedral, inserted in open spaces and viewed from changeable perspectives set by differentiated levels of stairs, ramps and footbridges are complemented by the color system designed by Deborah Sussman. The entirety creates spatial a spectacle stimulating its visitors, similarly as those to Gruen’s centers designed to shop till they drop.

Słowa kluczowe

PL

architektura; przestrzeń konsumpcji; kolaż przestrzenny

EN

architecture; space of consumption; space collage

• Wydawca: Wydawnictwo Archivolta Michał Stępień
• Czasopismo: Archivolta
• Rocznik: 2013
• Tom: nr 2
• Strony: 24--27
• Opis fizyczny: Bibliogr. 6 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Kotz J.

• Wydział Architektury, Politechnika Wrocławska

Bibliografia

• [1] Baldauf, A., Shopping Town USA: Victor Gruen, the Cold War, and the Shopping Mall. Źródło: http://www.eurozine.com/journals/lhomme.html Copyright: L’Homme, Eurozine, Mute. Dostęp: 31.04.2010.
• [2] Crawford, M., The Architect and the Mall [w:] You Are Here – The Jerde Partnership International, London 1999.
• [3] Gladwell, M., The Terazzo Jungle, The New Yorker, Annals of Commerce, March 15, 2004, http://www.newyorker.com/archive/2004/03/15/040315fa_fact1. (dostęp: 01. 03. 2010).
• [4] Gruen, V., Smith, L., Shopping Centres, the New Building Type, Progressive Architecture, 33 (6/1952).
• [5] Gruen, V., Smith, L., Shopping Towns USA – The Planning of Shopping Centres, New York 1960.
• [6] Hardwick, M. J., Creative Destruction. Victor Gruen and the Shopping Mall’s Past and Future, Docomomo No. 31, September 2004.