Zespół mieszkaniowy Towarzystwa Osiedli Robotniczych na warszawskim Grochowie

• Autorzy: Matysiak K.

Warianty tytułu

EN

Housing Estate of Workers Society in Warsaw’s Grochow

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Osiedle Towarzystwa Osiedli Robotniczych na warszawskim Grochowie to jeden z charakterystycznych dla dwudziestolecia międzywojennego przykładów funkcjonalistycznego osiedla budynków z tanimi mieszkaniami dla ubogich rodzin robotniczych. Małe, tanie mieszkania dla robotników, mające zapewnić odpowiednie warunki zdrowotne swoim mieszkańcom, wpisywały się w ogólnoświatowy ruch i stanowiły kontynuację działań zapoczątkowanych już w latach dwudziestych przez Warszawską Spółdzielnię Mieszkaniową. Osiedle na Warszawskim Grochowie mimo wyróżniającej się formy to temat słabo rozpoznany. W tekście na podstawie przeprowadzonych badań archiwalnych odtworzony zostanie całkowity kształt osiedla wraz z obiektami tworzącymi infrastrukturę społeczną, w którym zrealizowane obiekty stanowić miały jedynie połowę wszystkich budynków. Pozwoli to na jednoznaczne określenie funkcji poszczególnych przestrzeni w części zrealizowanej. Analiza, wprowadzanych wraz z budową zespołu, nowych przepisów w sprawie ochrony przeciwlotniczej, skomplikowanego statusu własnościowego działek sąsiadujących, a także trudnych warunków terenowych w porównaniu z innymi realizacjami tego typu osiedli, pozwoli wskazać dokładne pochodzenie wyjątkowych dla zespołu form architektonicznych w postaci łączników i pionów. Porównanie projektów niezrealizowanych obiektów z obiektami zbudowanymi wraz z przeprowadzonymi badaniami archiwalnymi stanie się podstawą do zakwestionowania autorstwa pojawiających się we wszystkich źródłach architektów, umożliwiając także wskazanie przyczyn, które spowodowały im tego autorstwa przypisanie.

EN

Housing Estate of Workers Society in Warsaw’s Grochow is one of the characteristic examples of functional low-cost housing for the poor blue-collar families in the period between the Great War and World War II. Small cheap housing for workers was to provide proper health conditions for its residents and was a part of a global movement and formed the continuation of activities already initiated in the 1920s by the Warsaw Housing Cooperative. Despite its distinguish form the Grochow Housing Estate is considered as poorly researched subject. The main goal of this text is: on the basis of archival studies to recreate the entire shape of the housing estate along with social infrastructure objects, where only half of the buildings were carried through. We want to indicate the exact origins of exceptional architectural forms of the unit such as connectors and verticals analyzing not only anti-aircraft protection rules which were applied during the unit’s building but also a complex proprietary status of the adjacent allotments and difficult ground conditions in comparison with other implementations of this type of housing. Comparison of unrealised projects objects with the objects implemented together with Forsa old becomes the basis for the challenge by appearing in all sources of architects, allowing also an indication of the reasons which led them to this by assigning.

Słowa kluczowe

PL

osiedle mieszkaniowe; robotnicy; tanie mieszkania; Grochów; budownictwo społeczne

EN

housing estate; workers; low-cost housing; Grochów; social building

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej
• Czasopismo: Budownictwo i Architektura
• Rocznik: 2015
• Tom: Vol. 14, nr 1
• Strony: 73--91
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., rys.

Twórcy

autor

Matysiak K.

• Wydział Architektury, Politechnika Warszawska

Bibliografia

• 1. Leśniakowska M. Architektura w Warszawie 1919-1939. Arkada Pracownia Historii Sztuki, Warszawa 2000.
• 2. Lauterbach A. Potrzeby estetyczne Warszawy. Warszawa 1915.
• 3. Różański S. Planowanie przestrzenne Warszawy (1916-1939). w: Warszawa II Rzeczypospolitej (1918-1939). T 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1968 (321-346).
• 4. Cegielski J. Budownictwo mieszkaniowe w Warszawie w okresie międzywojennym. w: Warszawa II Rzeczypospolitej (1918-1939). T 1., Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1968 (117-140).
• 5. Z Polskiego Towarzystwa Reformy Mieszkaniowej. „Dom Osiedle Mieszkanie” 1934, nr 1(19-22).
• 6. Skwarczyńska A. Złe mieszkanie a zdrowie. Dom Osiedle Mieszkanie 12 (1934) 12-15.
• 7. Mazur E. Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa, 1921-1939: materialne warunki bytu robotników i inteligencji. Instytut Archeologii Etnologii PAN, Warszawa 1993.
• 8. Syrkus H. Ku idei osiedla społecznego. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1976.
• 9. Wiadomości z akcji drobnego budownictwa. Budownictwo robotnicze. Przegląd budowlany 1934, z.2.
• 10. T.O.R. Dom. Osiedle. Mieszkanie 3-4 (1934) 40-45.
• 11. Strzelecki J. Organizacja i działalność Towarzystwa Osiedli Robotniczych. Dom Osiedle Mieszkanie 2 (1934) 2-22.
• 12. Wytyczne obowiązujące przy wyborze terenu pod budowę osiedla T. O. R.. Dom Osiedle Mieszkanie 4-6 (1937) 64-65.
• 13. T. O. R. Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Osiedli Robotniczych spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za rok 1937. Warszawa 1938.
• 14. T. O. R. Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Osiedli Robotniczych spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za rok 1938. Warszawa 1939.
• 15. APW, Akta Nieruchomości, sygn. 11938.
• 16. APW, Akta Nieruchomości, sygn. 11942.
• 17. Heyman Ł. Nowy Żoliborz 1918-1939. Architektura-Urbanistyka. Zakład Narodowy im. Osslińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1976.
• 18. Osiedle T. O. R. na Kole. Dom Osiedle Mieszkanie 11 (1935) 33-35.
• 19. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 I 1937, Dz. U. nr 120. poz. 73.
• 20. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 IV 1938, Dz. U. nr 32, poz. 278.
• 21. APW, Akta Nieruchomości, sygn. 11939;
• 22. Funkcjonalistyczne osiedle TOR, Grochów, http://fotoforum.gazeta.pl/72,2,746,46342674,46599026.html
• 23. Budownictwo mieszkaniowe magistratu m. st. Warszawy 1924-1928.
• 24. Warszawska Szkoła Architektury 1915-1965: 50 –lecie Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. Państwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa 1967.
• 25. Olszewski A.K. 50 –lat pracy architektonicznej Mirosława Szabuniewicza. Architektura 381-382 (1979).
• 26. Nitsch A.L. Leksykon Architektów i budowniczych Polaków oraz cudzoziemców w Polsce działających (maszynopis SARP).
• 27. Lista strat polskich architektów w wojnie światowe. Maszynopis przechowywany w ZG SARP.