Zjawiska chemiczno-technologiczne podczas zabiegu cementowania otworu w aspekcie projektowania rur okładzinowych

• Autorzy: Witek Wiesław , Rzepka Marcin

Identyfikatory

DOI

10.18668/NG.2021.02.04

Warianty tytułu

EN

Chemical-technological phenomena occurring during borehole cementing operations in terms of casing design

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Projektowanie otworów wiertniczych jest zagadnieniem kompleksowym i wielowymiarowym zarówno pod względem liczby kwestii, jakie stoją do rozwiązania przed projektantem, jak też pod względem wymogów w zakresie inżynierii mechanicznej, środowiskowej oraz bezpieczeństwa publicznego. W niniejszym artykule dokonano przeglądu i oceny zjawisk oraz procesów chemicznych (nie zawsze prawidłowo ocenianych), jakie zachodzą w trakcie sporządzania zaczynu cementowego oraz po jego wytłoczeniu w trakcie tworzenia się struktury żelowej cementu i kamienia cementowego. W wyniku skomplikowanego chemicznie przebiegu procesu wiązania zaczynu powstaje nowa struktura rura–kamień cementowy–skała, która w specyficzny sposób tworzy określony rodzaj obciążeń i naprężeń w przestrzeni pierścieniowej, wywierając wpływ na zmianę rozkładu ciśnienia hydrostatycznego. Tego rodzaju zjawiska opisane w niniejszym artykule pozwalają na zrozumienie metodycznego podejścia do procesu projektowania rur, w szczególności w aspekcie zgniatania i rozrywania rur o średnicy >13⅜″ i cienkiej ściance (w IV reżimie obciążeń). Nie znaczy to, że wytrzymałość rur na rozrywanie nie jest istotną kwestią w projektowaniu rur, ale dotyczy to głównie otworów bardzo głębokich, natomiast zgniatanie i rozrywanie rur występuje w szczególnych (często nieprzewidywanych) przypadkach pełnego lub częściowego opróżnienia dla małej głębokości posadowienia rur. Artykuł oparty jest na bogatej literaturze fachowej, jak również na licznych badaniach, jakie prowadzi się w laboratoriach Instytutu Nafty i Gazu – Państwowego Instytutu Badawczego w zakresie zaczynów cementowych i płuczek wiertniczych, a ponadto na stosownych doświadczeniach autorów artykułu – zarówno w zakresie projektowania zaczynów i nadzoru wykonania zabiegów cementowania, jak też projektowania i nadzoru prac związanych z realizacją wiercenia otworu, w tym zapuszczania i cementowania rur.

EN

Borehole design is a complex and multidimensional question in terms of the number of issues to be resolved in terms of mechanical, environmental and public safety engineering requirements. In this article contains a review and evaluation of chemical phenomena and processes (not always correctly evaluated) that occur during the preparation of cement slurry and after its displacement during the formation of the gel structure of cement and cement sheath. As a result of the chemically complicated process of slurry gelation, a new structure is formed, i.e. steel pipe – sheath (cement stone) – a rock which in a specific way produces a specific type of load and stress in the annular space, and thus influences changes in hydrostatic pressure distribution. Such phenomena described in this article allow to understand the methodical approach to the process of designing pipes, especially in the aspect of collapse and burst of pipes with big diameter >13⅜″ and thin wall (in the 4th load regime). This does not mean that the tensile strength of pipes is not an important issue in pipe design, but it mainly concerns very deep boreholes, while collapse and burst of pipes occurs in special (often unforeseen) cases of full or partial evacuation for shallow pipe foundation in the hole. The article is based on extensive professional literature, as well as on numerous tests carried out at Oil and Gas Institute – National Research Institute on different types of cement slurries and drilling muds, and, moreover, on the relevant experience of the authors of the article, both in the field of slurry design and supervision of cement operations, as well as in the design and supervision of works related to drilling of various types of boreholes, including cement job and running casing.

Słowa kluczowe

PL

cementowanie; rura okładzinowa; zaczyn cementowy; kamień cementowy; wiązanie zaczynu

EN

cementing; casing; cement slurry; cement sheath; cement setting

• Wydawca: Instytut Nafty i Gazu - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Nafta-Gaz
• Rocznik: 2021
• Tom: R. 77, nr 2
• Strony: 92--105
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz.

Twórcy

autor

Witek Wiesław

• Firma Konsultingowa „WES”

autor

Rzepka Marcin

• Instytut Nafty i Gazu – Państwowy Instytut Badawczy

Bibliografia

• Alberta Energy Regulator, 2009. Directive 010: Minimum Casing Design Requirements Dec 22, 2009. Energy Resources Conservation
• Board, Calgary, Canada. <https://www.aer.ca/regulating-development/rules-and-directives/directives/directive-010> (dostęp: 09.10.2020).
• API, 2008. Cement Sheath Evaluation – API Technical Report 10 TR1 Second Edition, September 2008. <https://global.ihs.com/doc_detail.cfm?document_name=API%20TR%2010TR1&item_s_key=00237621> (dostęp: 09.10.2020).
• API, 2010. Isolating Potential Flow Zones During Well Construction – API STANDARD 65 – Part 2. December 2010. <https://www.api.org/~/media/Files/Policy/Exploration/Stnd_65_2_e2.pdf> (dostęp: 09.10.2020).
• Cooke C.E., Kluck M.P., Medrano R., 1983. Field Measurements of Annular Pressure and Temperature During Primary Cementing. J. Pet. Technol., 35(8): 1429–1438. DOI: 10.2118/11206-PA.
• Cooke C.E., Kluck M.P., Medrano R., 1984. Annular Pressure and Temperature Measurements Diagnose Cementing Operations. J. Pet. Technol., 36(12): 2181–2186. DOI: 10.2118/11416-PA.
• Dębińska E., 2013. Wyznaczanie statycznej wytrzymałości strukturalnej i wczesnej wytrzymałości mechanicznej zaczynów cementowych. Nafta-Gaz, 2: 134–142.
• Kurdowski W., 2010. Chemia cementu i betonu. Wydawnictwo Polski Cement i Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Kurdowski W., 2014. Cement and concrete chemistry. Springer Science & Business, New York.
• Levine D.C., Thomas E.W., Bezner H.P., Talle G.C., 1979. Annular Gas Flow After Cementing: A Look at Practical Solutions. Society of Petroleum Engineers. DOI: 10.2118/8255-MS.
• Morgan D.R., 1989. Field Measurement of Strain and Temperature While Running and Cementing Casing. SPE Annual Technical Conference and Exhibition, San Antonio, Texas. DOI: 10.2118/SPE-19552-MS.
• Nelson E.B. (ed.), 1990. Well Cementing. Schlumberger Educational Service, Houston, Texas, USA.
• Neville A.M., 2000. Właściwości betonu. Wydawnictwo Polski Cement Sp. z.o.o., Kraków.
• Pour M.M., Moghadasi J., 2007. New Cement Formulation that Solves Gas Migration Problems in Iranian South Pars Field Condition. DOI:10.2118/105663-MS. <https://www.researchgate.net/publication/241787657_New_Cement_Formulation_that_Solves_Gas_Migration_Problems_in_Iranian_South_Pars_Field_Condition> (dostęp: 09.10.2020).
• Radecki S., Witek W., 2000. Dobór technik i technologii cementowania w aspekcie występowania migracji gazu. Nafta-Gaz, 9: 487–497.
• Ridi F., 2010. Hydration of cement: Still a lot to be understood. Dipartimento di Chimica & CSGI Università di Firenze, La Chimica L’Industria. <https://www.semanticscholar.org/paper/HYDRATION-OF-CEMENT%3A-STILL-A-LOT-TO-BE-UNDERSTOODRidi/057c087d7949ab2a8b6259a973db236372efefa7> (dostęp: 09.10.2020).
• Rzepka M., Kremieniewski M., Kędzierski M., 2019. Cement slurries for sealing casing in boreholes with increased risk of gas migration. Nafta-Gaz, 9: 562–570. DOI: 10.18668/NG.2019.09.05.
• Sabins F.L., 1982. Transition Time of Cement Slurries Between the Fluid and Set States. SPE J., 22(6): 875–882. DOI: 10.2118/9285-PA.
• Tinsley J.M., 1980. Study of Factors Causing Annular Gas Flow Following Primary Cementing. J. Pet. Technol., 32(8): 1427–1437. DOI:10.2118/8257-PA.
• Akty prawne i dokumenty normatywne
• PN-EN ISO 10426-1:2010 Przemysł naftowy i gazowniczy – Cementy i materiały do cementowania otworów. Część 1: Specyfikacja.
• PN-EN ISO 10426-2:2006 Przemysł naftowy i gazowniczy – Cementy i materiały do cementowania otworów. Część 2: Badania cementów wiertniczych.
• PN-EN ISO 10426-6:2012 Przemysł naftowy i gazowniczy – Cementy i materiały do cementowania otworów. Część 6: Metody określania statycznej wytrzymałości strukturalnej zaczynów cementowych.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MNiSW, umowa Nr 461252 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2021).