Współpraca Alberta Einsteina z Marią Skłodowską-Curie w Międzynarodowej Komisji Współpracy Intelektualnej przy Lidze Narodów (1922-1932)

• Autorzy: Piskurewicz J.

Warianty tytułu

EN

The Collaboration between Albert Einstein and Maria Skłodowska-Curie

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przed I wojną światową międzynarodowa współpraca naukowa miała dość powierzchowny charakter. Oficjalnie podkreślano ponadnarodową solidarność ludzi nauki, złączonych wspólnymi zasadami, jak ich wymagało jej uprawianie. Nie brano jednak pod uwagę coraz większych różnic między nauką, mającą wymiar uniwersalny, a tymi badaniami, które nabierały charakteru szczególnego, stosowanego, będąc jednym ze źródeł potęgi państw, gdzie je prowadzono i stanowiąc czynnik ostrej rywalizacji o prymat nie tylko naukowy. Od 1899 r. najważniejsze towarzystwa naukowe z Europy i USA były zrzeszone w ramach Association Internationale des Academies, jednak I wojna b a rdzo obniżyła znaczenie tej organizacji bowiem w czasie wojny większość naukowców i stowarzyszeń oddała swe wysiłki na jej usługi - oczywiście w interesie własnych państw. Rozbita została w ten sposób wspomniana solidarność świata naukowego. Dotyczyło to przede wszystkim Niemiec, gdzie dziewięćdziesięciu trzech przedstawicieli nauki i kultury ju ż 4 października 1914 r. podpisało manifest popierający wojenne i pangermańskie cele państw centralnych. Dokument ten przez długi czas rzucał cień na całą naukę niemiecką, stanowiąc symboliczny przykład całkowitego podporządkowania się naukowców niemieckich władzy po lity cznej1. To polityczne uwikłanie nauki i naukowców stanowiło podstawową przeszkodą w podjęciu harmonijnej międzynarodowej współpracy naukowej po zakończeniu wojny. Obie strony - zarówno uczeni z krajów zwycięskiej Ententy, jak i naukowcy z państw centralnych - miały wiele do zarzucenia stronie przeciwnej. Niemcy uważali ponadto, że międzynarodowe kongresy naukowe będą po wojnie służyć przywłaszczeniu przez obcych wyników pracy uczonych niemieckich i ich wykorzystaniu poza granicami Niemiec. Ze swej strony Francuzi i inne nacje uważali, że Niemcy także po wojnie będą chcieli uzyskać dominującą pozycję w organizacjach międzynarodowych, m. in. w Association Internationale des Academies.

EN

The paper discusses the friendly ties and collaboration between two eminent scientists, Albert Einstein and Maria Skłodowska-Curie. The two collaborated not so much in strictly scientific matters, but rather in the field of scientists’ organizations on the international forum. Such a forum was provided by the League o f Nations, and in particular the International Committee for Intellectual Cooperation (Commission Internationale de la Cooperation Intellectuelle / CICI), a 12-member advisory body of the League. The task of the Committee was to work together with interested member-states in order to further ties of peaceful cooperation between them in the field of culture and science. The members of the Committee included eminent personalities, among them Maria Skłodowska- Curie and Albert Einstein. Very little is known about their work and collaboration within the CICI, but it is certainly a topic worth investigating, especially in view of the international importance of the scientific achievements of the two personages

Słowa kluczowe

PL

Liga Narodów; naukowcy; fizycy

EN

League of Nations; scientist; physicists

• Wydawca: Instytut Historii Nauki im. L. i A. Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk
• Czasopismo: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
• Rocznik: 2005
• Tom: R. 50, nr 3/4
• Strony: 7--24
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz.

Twórcy

autor

Piskurewicz J.

• Instytut Historii Nauki PAN Warszawa

Bibliografia

• N. Lubelski-Bernard: Marie Curie et la coopération internationale [w:] Marie Skłodowska Curie et la Belgique. Bruxelles 1990, s. 84.
• A. Einstein do M. Besso z 25 12 1925 [w:] A. Einstein, M. Besso: Correspondance 1903-1955, traduction, notes et introduction de Pierre Speziali, Paris 1972, s. 216;
• E. Curie: Maria Curie. Warszawa 1938, s. 354.
• A. M. Brzeziński: Polska Komisja Międzynarodowej Współpracy Intelektualnej (1924-1939). Łódź 2001, s. 7.
• Bibliothèque Nationale, Paryż [BN], NAF 18463, k. 3-5. Pismo sekretarza generalnego Ligii Narodów do M. Skłodowskiej-Curie z 17 05 1922.
• J. J. Renoliet : L'UNESCO oubliée. La Société des Nations et la coopéraion intellectuelle (1919-1946), Paris 1999.
• A. Einstein:Correspondances françaises. Lettres choisies et présentées par Michel Biezunski. Paris 1989, s. 77.
• BN, NAF 18463, k. 9, 11.
• Commission de Cooperation Intellectuelle. Troisième et Quatrième Sessions tenues à Paris d 5 au 8 décembre 1923 et à Geneve du 25 au 29 juillet 1924. Rapport de la Commission soumis au Conseil et a l'Assemblée, s. 7.
• League of Nations. Committee on Intellectual Cooperation. Minutes of the First Session, Geneva, August Ist-5"' 1922. C. 711. M. 423. 1922. XII. , s. 13.
• BN, NAF 18463, k. 79. List z 5 08 1928.
• BN NAF 18463, k. 80. List z 18 09 1928.
• BN, NAF 18449, k. 62. List z 30 08 1929 [kopia].
• BN, NAF 18449, k. 64, List M. Skłodowskiej-Curie do A. Einsteina z 3 09 1929 [kopia].
• BN, NAF 18449, k. 67. List z 14 02 1930 [kopia]