Typologia zagrożeń

• Autorzy: Kaczmarczyk B.

Warianty tytułu

EN

Classification of Threats

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Cel: Zaprezentowanie podziału zagrożeń według kryteriów w szczególności podmiotowego, przedmiotowego, przestrzennego. Metody: W celu realizacji zadania wyodrębniono kryteria podziału i zastosowano metody teoretyczne służące wyodrębnieniu grup zagrożeń. Wyniki: Rozważania na temat zagrożeń są złożone. Zagrożenia towarzyszą człowiekowi w różnym wymiarze i formie od lat i będą pojawiać się zawsze. Zmienia się jedynie ich nasilenie i rodzaj. Powyższa sytuacja jest wynikiem zmieniającej się między innymi sytuacji na arenie międzynarodowej, jak również krajowej. Przeciwdziałanie zagrożeniom wymaga prowadzenia ciągłych badań. Skuteczność badań możliwa jest poprzez m.in. skuteczne klasyfikowanie tychże zagrożeń. Zmienność środowiska bezpieczeństwa powodować będzie zmianę kryteriów typologicznych zagrożeń. Zmieniać się będzie charakter a zatem zmieniać się będą kryteria podziału zagrożeń. Tylko część z obecnie wyodrębnianych nie będzie podlegać tym zmianom. Należeć do nich będą najprawdopodobniej podmiot, przedmiot i czas. Zmienność ta wymaga monitorowania tychże zagrożeń a na tej podstawie prowadzenia procesów poznawczych. Prowadząc rozważania na temat typologii zagrożeń, wciąż poszukuje się kryteriów, których suma umożliwi pełnie jej przedstawienie. Do kryteriów tych zaliczyć należy: źródło pochodzenia zagrożenia, miejsce pochodzenia źródła zagrożenia, obecność czynnika militarnego, aktualność zagrożeń, wiedzę o zagrożeniu, czas, częstotliwość, intensywność, zasięg, symptomy, liczbę czynników zagrażających oraz stopień i zakres destrukcji. Katalog kryteriów stale podlega weryfikacji i jest uzupełniany w zależności od zmieniającego się środowiska. Proces poznawczy w tym zakresie wciąż trwa. Wnioski: Prowadząc badania zagrożeń, dokonuje się ich podziałów przy uwzględnieniu wyodrębnionych kryteriów. Powyższe stosowane jest w celu dokładniejszego zbadania obszaru zagrożeń. Jest to proces trudny i złożony, jednak nie niemożliwy. Dyskusje w powyższym zakresie mieszczą się w wielu dziedzinach i dyscyplinach naukowych. Wskazuje to na interdyscyplinarny charakter tej problematyki. Naukowa eksploracja problematyki związanej z zagrożeniami nie pozwala dziś wyodrębnić wspólnych kryteriów w wielu dziedzinach i dyscyplinach naukowych, które w sposób jednoznaczny pozwoliłyby na wprowadzenie do nauki wspólnej typologii zagrożeń. Powyższe nie zwalnia jednak z obowiązku poszukiwania takich rozwiązań. Niniejszy artykuł jest próbą takiej przeglądowej eksploracji. U podstaw tego stanowiska znajdują się rozwiązania wykorzystane w artykule będące wnioskami z badań prowadzonych przez ekspertów różnych dziedzin i dyscyplin naukowych. Uwidacznia się wyraźna potrzeba konsolidacji wysiłków ekspertów w wielu zakresach bezpieczeństwa. Przedstawione w artykule treści to jedynie głos w dyskusji, który może stanowić inspirację do dalszych rozważań w przedmiotowym zakresie.

EN

Aim: To categorise threats according to given criteria, in particular: subjective, objective and time related. Method: In order to achieve the desired purpose, categories were exposed and theoretical approaches harnessed to differentiate threat groups. Results: The discourse concerning threats is complex. Threats emerged in the past, occur now and will prevail in the future. They accompanied humans in different forms and scale for many years. One element which is changing concerns the intensity of threats. The aforementioned scenario is the consequence of the changing environment, at national and international level. A pre-requisite to the eradication of threats is the conduct of research. The changing state of security in the environment will contribute towards a change in classification of threat criteria. There will be changes in the nature of threats and, correspondingly, threat categorisation criteria will also vary. Only a part of today’s model will be unaffected by such variations. Most probably subjective, objective and time related threats will prevail as they are. Any variability will require monitoring and, on that basis, will call for the conduct of cognitive processes. The processes involving classification of risks requires constant updating to the extent where the aggregate of classes will represents the whole. The criteria list should incorporate the following: source of threat, location of the source of threat, presence of a military factor, verity of threat, knowledge of threat, time, frequency, intensity, range, symptoms, number of threat elements as well as the degree and range of destruction. The criteria list is constantly exposed to validation and updating, in tandem with the changing environment. This identification process is continuous. Conclusions: Research of threats is accompanied by identification and classification of discrete criteria. This is necessary so that the extent of a threat can be examined further. The process is complex and difficult, but not impossible. Discourse concerning this issue is found in a range of scientific research disciplines. Consequently, this indicates an interdisciplinary character of the problem. Scientific exploitation of problems associated with threats, does not allow for fragmentation of criteria which, are common to many fields of science and which, could benefit from a common approach to the classification of threats. Encountered difficulties, do not relieve researches from an obligation to search for solutions. The review contained in this article, provides an attempt at such an exploitation. The basis for such a view is contained in solutions exposed by the article which, reproduces research conclusions determined by experts from a range of science disciplines. This article highlights a clear need for a joint expert approach in many areas dealing with safety. Presented material is simply a voice in a discussion which, may provide a springboard for further research of the topic.

Słowa kluczowe

PL

bezpieczeństwo; zagrożenie; typologia

EN

safety; threat; classification

• Wydawca: Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza
• Rocznik: 2014
• Tom: Nr 3
• Strony: 31--38
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz.

Twórcy

autor

Kaczmarczyk B.

• Regionalne Centrum Badań nad Bezpieczeństwem w Bielsku-Białej; ul. A. Frycza Modrzewskiego 12, 43-300 Bielsko-Biała, Polska

Bibliografia

• 1. Wiśniewski B., Falecki J., System zarządzania kryzysowego państwa, w tym Sił Zbrojnych RP, Wyższa Szkoła Administracji, Bielsko-Biała 2008, s. 17.
• 2. Dworecki S., Zagrożenia bezpieczeństwa państwa, AON, Warszawa 1996, s. 89.
• 3. Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 1969, s. 89.
• 4. Koziej S., Strategie bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej z 2003 i z 2007 – skrypt internetowy, Warszawa 2008, s. 7.
• 5. Hołyst B., Wiktymologia, PWN, Warszawa 2000, s. 64-65.
• 6. Hołyst B., Wiktymologia, PWN, Warszawa 2000, s. 65.
• 7. Fehler W., Percepcja zagrożeń [w:] Bezpieczeństwo w teorii i badaniach naukowych, B. Wiśniewski (red.), WSPol, Szczytno 2011, s.25.
• 8. Słownik języka polskiego, PWN, Warszawa 2006, s. 412.
• 9. Stankiewicz M.J., Konkurencyjność przedsiębiorstw a wzrost gospodarczy [w:] Czynniki wzrostu gospodarczego, M. Haffer (red.), UMK, Toruń 2004, s. 17.
• 10. Chojnacki W., Integracyjne i dezintegracyjne podejścia do bezpieczeństwa [w:] Bezpieczeństwo w teorii i badaniach naukowych, B. Wiśniewski (red. nauk.), WSPol, Szczytno 2011, s. 47.
• 11. Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002, s.13.
• 12. Tyrała P., Zarządzanie bezpieczeństwem w warunkach gospodarki rynkowej [w:] Zarządzanie bezpieczeństwem, P. Tyrała (red.), Kraków 2000, s. 23.
• 13. Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku. Wyzwania i strategie, R. Jakubczaka, J. Flisa (red.), Warszawa 2006, s. 110-114.
• 14. Fehler W., Zagrożenie – kluczowa kategoria teorii bezpieczeństwa [w:] Współczesne postrzeganie bezpieczeństwa, K. Jałoszyński, B. Wiśniewski, T. Wojtuszek (red.), WSA, Bielsko-Biała 2007, s. 38-39.
• 15. Fehler W., Zagrożenie – kluczowa kategoria teorii bezpieczeństwa [w:] Współczesne postrzeganie bezpieczeństwa, K. Jałoszyński, B. Wiśniewski, T. Wojtuszek (red.), WSA, Bielsko-Biała 2007, s. 42.
• 16. Dworecki S., Od konfliktu do wojny, AON, Warszawa 1996, s. 18-19.
• 17. Dworecki S., Zagrożenia bezpieczeństwa państwa, AON, Warszawa 1996, s. 24-25.
• 18. Dworecki S., Zagrożenia bezpieczeństwa państwa, AON, Warszawa 1996, s. 28.
• 19. Lidwa W., Krzeszowski W., Więcek W., Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, Warszawa 2010, s. 7-23.
• 20. Ochrona ludności w czasie pokoju oraz w okresie kryzysu i wojny, A. Skrabacz (red. nauk.), Centralna Biblioteka Wojskowa, Warszawa 2010, s. 29.
• 21. Ochrona ludności w czasie pokoju oraz w okresie kryzysu i wojny, A. Skrabacz (red. nauk.), Centralna Biblioteka Wojskowa, Warszawa 2010, s. 14.
• 22. Zasadnicze problemy zagrożeń bezpieczeństwa narodowego Polski w kontekście przygotowań obronnych Państwa, B. Wiśniewski (red.), Bielsko-Biała 2008, s. 8.
• 23. Dębski S., Górka-Winter B., Kryteria bezpieczeństwa międzynarodowego państwa, Warszawa 2003, s. 22-23.
• 24. Grocki R., Vademecum zagrożeń, Bellona, Warszawa 2003, s. 9-10.
• 25. Zagrożenia okresowe występujące w Polsce, RCB, Warszawa 2010, s. 2.
• 26. Dawidowicz A., Janusz M., Sawczak S., Źródła zagrożeń i ich charakterystyka, UWr,Wrocław 2007, s. 6-8.
• 27. Fehler W., Podział zagrożeń [w:] Bezpieczeństwo w teorii i badaniach naukowych, B. Wiśniewski (red. nauk.), WSPol, Szczytno 2011, s. 31.