Współczesne ingerencje w historyczne ruiny zamków średniowiecznych w Polsce – konfrontacja praktyki z teorią konserwatorską

• Autorzy: Szumiński Konrad

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0055.3100

Warianty tytułu

EN

Contemporary interventions in historical ruins of medieval castles in Poland – confronting practice with conservation theory

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem artykułu jest wskazanie typów współczesnych ingerencji w historyczne ruiny zamków średniowiecznych w Polsce oraz ocena ich zgodności z teorią konserwatorską. Metodyka badawcza obejmowała kwerendę literatury, weryfikację zebranych danych podczas wizyt terenowych oraz studia porównawcze. W rezultacie zidentyfikowano cztery główne typy interwencji, które posłużyły do klasyfikacji analizowanych obiektów do pięciu kategorii o różnym stopniu przekształceń. Wyniki badań mogą posłużyć jako narzędzie wspierające pracę konserwatorów zabytków w formułowaniu zaleceń konserwatorskich mających na celu ochronę autentyzmu ruin.

EN

Contemporary interventions in historical ruins of medieval castles in Poland – confronting practice with conservation theory. This article aims to identify and classify the types of contemporary interventions in the historical ruins of medieval castles in Poland and to assess their consistency with conservation theory. The research methodology included a literature review, verification of collected data during site visits, and comparative studies. As a result, four main types of interventions were identified, which served to classify the analyzed objects into five categories with varying levels of transformation. The research findings can serve as a tool to support the work of monument conservators in formulating conservation recommendations aimed at protecting the authenticity of the ruins.

• Wydawca: BUILDER CORP Sp. z o.o.
• Czasopismo: Builder
• Rocznik: 2025
• Tom: R.29, nr 11
• Strony: 14--18
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., il., tab.

Twórcy

autor

Szumiński Konrad

• Politechnika Warszawska, Wydział Architektury

• https://orcid.org/0000-0002-0466-2250

Bibliografia

• [1] Odbudować, zmienić, zachować? Zamki w krajobrazie Polski. Tom 1, 2024, red. J. Janczykowski i M. Laszczkowski, Narodowy Instytut Dziedzictwa, Warszawa, https://ksiegarnia.nid.pl/wp-content/uploads/2025/02/Odbudowc-zmienic-zachowac-tom1.pdf (dostęp: 26.08.2025).
• [2] Odbudować, zmienić, zachować? Zamki w krajobrazie Polski. Tom 2, 2024, red. J. Janczykowski i M. Laszczkowski, Narodowy Instytut Dziedzictwa, Warszawa, https://ksiegarnia.nid.pl/wp-content/uploads/2025/02/Odbudowc-zmienic-zachowac-tom2.pdf (dostęp: 26.08.2025).
• [3] Molski P., Głuszek C., Górski M., Lewicka M., Szmygin B., Trochonowicz M., Klimek B., Nicer T., 2011, Sprawozdanie merytoryczne. Punkt D. Raportu końcowego z realizacji projektu badawczego własnego Nr N527205839 pt. „Zamki w ruinie – zasady postępowania konserwatorskiego”, Warszawa, zbiory Archiwum Pracowni Ochrony i Konserwacji Zabytków Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej.
• [4] https://architektura.muratorplus.pl/krytyka/odbudowane-zamki-w-polsce-nowa-tozsamosc-czy-falsz-historyczny-jest-ich-coraz-wiecej-aa-x74B-MqqE-r66U.html (dostęp: 26.08.2025).
• [5] Molski P., 2023, Projektowanie w środowisku zabytkowym, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa, s. 78-87.
• [6] Molski P., 2020, Ruina historyczna – ingerencje i ich uwarunkowania, „Ochrona dziedzictwa kulturowego”, nr 10, DOI: https://doi.org/10.35784/odk.2369.
• [7] Bogdanowski J., 1967, Krajobraz i ruiny zamków, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury”, t. 1, s. 91-104.
• [8] Gruszecki A., 1958, Konserwacja ruin w Anglii, „Ochrona Zabytków”, R. XII, nr 3-4, s. 227-242.
• [9] Tajchman J., 2012, Na czym polega metoda ochrony, konserwacji i zagospodarowania ruin zamkowych, w: Zamki w ruinie – zasady postępowania konserwatorskiego (red. B. Szmygin, P. Molski), wyd. Politechnika Lubelska, PKN ICOMOS, Warszawa-Lublin, s. 9-25.
• [10] Rouba B., 2010, Ruiny, mury a zagadnienie integralności technicznej, w: Ochrona, konserwacja i adaptacja zabytkowych murów: Trwała ruina II: problemy utrzymania i adaptacji (red. B. Szmygin), wyd. Politechnika Lubelska, PKN ICOMOS, Lublin-Warszawa, s. 155-172.
• [11] Szmygin B., 2018, Ochrona zabytkowych ruin – założenia do teorii i praktyki, „Ochrona Dziedzictwa Kulturowego”, nr 6, s. 191-200.
• [12] Szmygin B., 2007, Historyczna ruina w świetle teorii konserwatorskiej i współczesnych uwarunkowań, w: Ochrona zabytków architektury obronnej: teoria i praktyka (red. M. Lewicka), wyd. PKN ICOMOS, Lublin-Warszawa, s. 30-40.
• [13] Siwek A., 2020, Historyczne ruiny – między doktryną konserwatorską a społeczną akceptacją, „Ochrona Dziedzictwa Kulturowego”, nr 10, s. 87-99.
• [14] http://www.icomos-poland.org/pl/dokumenty/uchwaly/130-karta-ochrony-historycznych-ruin.html (dostęp: 26.08.2025).
• [15] Janczykowski J., 2018, Karta ochrony historycznych ruin – teoria a praktyka. Przykłady z Małopolski, „Ochrona Dziedzictwa Kulturowego”, nr 6, s. 87-95.
• [16] Lewicki J., 2018, Ochrona i konserwacja ruin – przemiany metod na przykładzie Mazowsza, „Ochrona Dziedzictwa Kulturowego”, nr 6, s. 118-134.
• [17] Waszczyszyn E., 2014, Wybrane przykłady działań konserwatorskich w świetle obowiązujących teorii o ochronie zabytków architektury obronnej zachowanych w stanie ruiny, w: Historia i współczesność w architekturze i urbanistyce (red. E. Węcławowicz-Gyurkovich), Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, t. 3, Kraków 2014, s. 105-131.
• [18] Boguszewska K., Drobek K., 2023, Courtyards of castles partially reconstructed in historic towns, „Protection of Cultural Heritage” (16), s. 87-109, https://doi.org/10.35784/odk.5616.
• [19] Szmygin B., 2006, Problem ruin zamku w świetle współczesnej teorii i praktyki konserwatorskiej, w: Trwała ruina. Problemy utrzymania i adaptacji (red. B. Szmygin), Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej, Lublin, s. 25-36.
• [20] Szmygin B., 2009, Ochrona ruin historycznych w Polsce – próba podsumowania współczesnych problemów, w: Zamki, grody, ruiny. Waloryzacja i ochrona (red. M. Lewicka), wyd. Biały Kruk, Warszawa-Białystok, s. 13-27.
• [21] Guerqin B., 1984, Zamki w Polsce, Wydawnictwo Arkady, Warszawa, s. 41-56.
• [22] Kajzer L., Kołodziejski S., Salm J., Gaworski M., 2022, Leksykon zamków w Polsce, Wydawnictwo Arkady, Warszawa.
• [23] https://zabytek.pl/pl/szukaj?szukaj=ruiny%20zamku (dostęp: 26.08.2025)

Uwagi

Artykuł umieszczony w części "Builder Science"