Exclusion of lands from agricultural production and urban pressure – case study

• Autorzy: Prus B.

Identyfikatory

DOI

10.15576/GLL/2016.4.169

Warianty tytułu

PL

Wyłączenia gruntów z produkcji rolnej a zjawisko presji urbanistycznej – case study

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Though agricultural lands are subject to legal protection limiting their use for non-agricultural purposes, recent research shows that investment areas are becoming larger at the cost of agricultural production areas. The analysis of cases in which lands have been excluded from agricultural production within Ropczyce-Sędziszów district (powiat), covering the period of 15 years, confirms that the change of area of particular lands is taking place. The biggest change affected grasslands and arable lands. The lands excluded from agricultural production are transformed into single-family housing, recreational and communication areas. Moreover the research allowed to show similarities in communes (gminy) with respect to lands excluded from agricultural production. The communes were singled out that were homogeneous as regards exclusion carried out in years 1999–2014. The choice of a research unit – Ropczyce-Sędziszów district – is determined by accessibility of data regarding exclusions and the fact the district is regarded as a unit with an average outlook for socioeconomic development. Simple statistical methods, quantitative analyses and a method of spatial taxonomy were used in the research.

PL

Pomimo, że grunty rolne podlegają prawnej ochronie polegającej na ograniczaniu przeznaczania na cele nierolnicze, badania wskazują na rosnącą powierzchnię terenów inwestycyjnych kosztem rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Analiza przypadków wyłączeń gruntów z produkcji na terenie powiatu ropczycko-sędziszowskiego, obejmująca okres 15 lat, potwierdza zmiany w powierzchniach poszczególnych użytków gruntowych. Największym zmianom podlega powierzchnia użytków zielonych oraz gruntów ornych. Grunty wyłączone z produkcji zamieniane są na obszary zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, rekreacyjnej oraz tereny komunikacyjne. Ponadto badania pozwoliły na określenie podobieństwa gmin w zakresie gruntów wyłączanych z produkcji rolnej. Wydzielono gminy jednorodne pod względem przeprowadzonych w latach 1999-2014 wyłączeń. Wybór jednostki badawczej (powiatu ropczycko-sędziszowskiego) uwarunkowany był możliwością pozyskania danych dotyczących wyłączeń oraz faktem, że powiat ten jest zaliczany do jednostek o przeciętnych warunkach rozwoju społeczno-gospodarczego. W badaniach wykorzystane zostały proste metody statystyczne, analizy ilościowe oraz metoda taksonomii przestrzennej.

Słowa kluczowe

EN

historical changes in land use; local changes in land use; urban pressure; original use; target use; objects’ classification; spatial taxonomy

PL

historyczne zmiany użytkowania gruntów; lokalne zmiany użytkowania gruntów; presja urbanistyczna; użytkowanie pierwotne; użytkowanie docelowe; klasyfikacja obiektów; taksonomia przestrzenna

• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie
• Czasopismo: Geomatics, Landmanagement and Landscape
• Rocznik: 2016
• Tom: no. 4
• Strony: 169--182
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Prus B.

• Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Katedra Gospodarki Przestrzennej i Architektury Krajobrazu ul. Balicka 253c, 30-149 Kraków

Bibliografia

• Antczak-Stępniak A. 2015. Local factors influencing the increase in development activity in selected cities in Poland. Real Est. Manag. Valuat., 23, 3, 73–84.
• Bański J. (ed.) 2009. Analiza zróżnicowania i perspektyw rozwoju obszarów wiejskich w Polsce do 2015 roku. Studia Obszarów Wiejskich. Tom XVI. Komisja Obszarów Wiejskich Polskiego Towarzystwa Geograficznego. Warszawa.
• Czechowski P., Janik M. 1997. Ochrona prawna gruntów rolnych a planowanie przestrzenne, Wieś Współcz., 7, 46.
• Czechowski P., Korzycka-Iwanow M., Prutis S., Stelmachowski A. 1994. Polskie prawo rolne na tle ustawodawstwa Unii Europejskiej. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 321–330.
• Czochański J. 2007. Dezintegracja przestrzenna w rozwoju obszaru metropolii trójmiejskiej. [In:] Waloryzacja środowiska przyrodniczego w planowaniu przestrzennym, M. Kistowski, B. Korwel-Lejkowska (eds). Problemy Ekologii Krajobrazu XIX, Warszawa–Gdańsk, 195– 208.
• Domagalski P., Kacprzak E., Staszewska S. 2008. Jednostki wiejskie w strefie wpływu aglomeracji poznańskiej. W. Gierańczyk, M. Kluba (ed.), Studia Obsz. Wiejs., 13, 59–75.
• Domański R. 2013. Gospodarka przestrzenna. Podstawy teoretyczne. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Gawroński K., Prus B., Sołtysik S., 2014. Analiza i ocena warunków rozwoju społeczo-gospodarczego województwa podkarpackiego. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich. PAN. Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi. Kraków, IV/2/2014, 1241–1254.
• Gonda-Soroczyńska E. 2009. Czy to jeszcze wieś? Polskie krajobrazy wiejskie dawne i współczesne. Prace Komisji Krajob. Kulturow., 12, 178–189.
• Jakóbczyk-Gryszkiewicz J. 1998. Przeobrażenia stref podmiejskich dużych miast. Studium porównawcze strefy podmiejskiej Warszawy, Łodzi i Krakowa. Wydawnictwo UŁ, Łódź.
• Kamiński Z. 1995. Degradacja wartości kulturowych wsi na obrzeżach miejsko-wiejskich. [In:] Z. Kamiński (ed.), Urbanizacja wsi w obrzeżach miejsko-wiejskich. Materiały konferencyjne, Katowice, 29–40.
• Kauko T., Siniak N., Źróbek S. 2015. Sustainable land development in an urban context. Real Est. Manag. Valuat., 23, 2, 110–119.
• Klimek K., Kotarba A., Obrębka-Starkel B., Starkel L. 1969. Analiza i ocena środowiska geograficznego powiatu ropczyckiego. Wydawnictwo Instytutu Geografii PAN, Dokumen. Geograf., 2, 3, Warszawa, 17–75.
• Kolenda M. 2006. Taksonomia numeryczna. Klasyfikacja, porządkowanie i analiza obiektów wielocechowych. Wyd. Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław.
• Lisowski A. 2006. Janusowe oblicze suburbanizacji. [In:] I. Jażdżewska (ed.), Współczesne problemy urbanizacji i ich skutki, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, 91-100.
• Matysiak J. 2004. Człowiek a ład przestrzeni. [In:] T.J. Chmielewski (ed.), Nowa jakość krajobrazu. Ekologia – Kultura – Technika, Komitet PAN Człowiek i Środowisko, Zesz. Nauk., 36, 59–69.
• Mrozik K., Wiśniewska A. 2013. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego jako instrument zarządzania procesem suburbanizacji na terenach wiejskich na przykładzie obrębu geodezyjnego Skórzewo. Rocznik Ochr. Środow. 15, 2126–2141.
• Oleszko A., Jeżyńska B., Tarasiuk S. 1997. Prawo rolne wybrane zagadnienia. Kantor Wydawniczy Zakamycze, Kraków, 44–46.
• Pawlak W. 1983. Obowiązek rolniczego wykorzystania określonych gruntów rolnych w PRL, 2.
• Poniży L. 2008. Presja urbanizacyjna i jej wpływ na zmiany przestrzennej struktury użytkowania ziemi na wybranych obszarach podmiejskich Poznania. Prob. Ekol. Krajobr., XXII, 335–342.
• Prus B. 2012. Kierunki zmian przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych w Polsce. Acta Sci. Pol. Geod. Descr. Terr., 11, 2, 27–40.
• Rousseeuw P.J. 1987. Silhouettes, a Graphical Aid to the Interpretation and Validation of Cluster Analysis. J. Computat. Appl. Mathem., 20.
• Sokołowski D. 1999. Zróżnicowanie zbioru małych miast i większych osiedli wiejskich w Polsce w ujęciu koncepcji kontinuum wiejsko-miejskiego. Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Springer F. 2013. Wanna z kolumnadą. Reportaże o przestrzeni miejskiej. Wydawnictwo Czarne, Warszawa.
• Szulczewska B. 2000. Koncepcja rozwoju zrównoważonego jako podstawa strategii regionalnej – uwagi metodyczne. [In]: Przyrodnicze aspekty zrównoważonego rozwoju. B. Szulczewska (ed.). Człow. Środow., 24, 2, IGPiK, Warszawa, 137–153.
• Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 2004 r. nr 121, poz. 1266)
• Wańkowicz W. 2010. Planowanie przestrzeni o wysokich walorach krajobrazowych, problemy ekonomiczne. Krajobraz a Turystyka. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, 14 Sosnowiec, 352–359.

Uwagi

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).