Wzorzec przestrzeni symbolicznej i jego manifestacje

• Autorzy: Kotz Jacek

Warianty tytułu

EN

Pattern of symbolic space and its manifestations

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Praca poddaje analizie złożony proces wyłaniania się pewnej szczególnej perspektywy, w której archaiczne społeczności mitopoetyckie konceptualizowały zarówno rzeczywistość, jak i swoje osadzenie w niej. Owa wyobrażeniowa perspektywa postrzegania bytu, posiada swoje źródło i jednocześnie - pierwotny zinternalizowany wzorzec - wzorzec przestrzeni symbolicznej. W pracy opisano przebieg zmiany struktury, pierwotnie linearnej figuracji wyobrażeń zawartych w górnopaleolitycznym malarstwie naskalnym i związanej z nim koncepcji "przestrzeni wędrówki". Przedstawiono jednocześnie podstawowe archetypy kształtu - okręgu i czworokąta, związane z odzwierciedlonymi w przestrzeni granicami o charakterze linearnym. Metodą badawczą zastosowaną w niniejszej pracy jest metoda strukturalistyczna, odnosząca się do dokonań z zakresu zorientowanej w takiej perspektywie antropologii kultury, zawartych w dziełach autorstwa wymienionych już: André Leroi-Gourhana, Władimira Toporowa oraz: Jana Kordysa, Edmunda Leacha i Claude Lévi-Straussa. W pracy odwołano się również do badań z dziedziny religioznawstwa, socjologii religii, teorii architektury oraz intuicji poznawczych ich autorów - Stefana Czarnowskiego, Jana Assmanna, Mircea Eliadego, Siegfrieda Giediona, Erika Hornunga, a także innych autorów wymienionych w tekście. Niniejsza publikacja została napisana w oparciu o rozprawę doktorską autora. Celem prezentowanej analizy jest przedstawienie fragmentu poglądów autora dotyczących źródeł ludzkiego postrzegania przestrzeni, którego ekstensje wydają się - jego zdaniem - sięgać współczesności.

EN

This work undertakes to analyse a complex process of the formation of a particular perspective in which, archaic mythpoetic communities conceptualized, both the reality as well as their rooting in it. That imaginable perspective of the perception of existence, possesses its source, and simultaneously - primeval internalized pattern in the pattern of symbolic space. The work describes the course of structural changes of, originally linear figuration of images present in upper palaeolithic cavern painting, and of - "space of wander" conception related to it. Concurrently, basic archetypes of shape - circle and quadrangle of upper palaeolithic era, related to borders reflected in space of linear character, were introduced. The method applied in the presented work is structuralistic, and related to achievements of cultural anthropology from such a perspective, which is exhibited by works of already mentioned authors: André Leroi-Gourhan, Vladimir Toporow, as well as: Jan Kordys, Edmund Leach and Claude Lévi-Strauss. Author has also referred to investigations from the field of studies of religions, sociology of religion, theory of architecture, and also, cognitive intuitions of their authors: Stefan Czarnowski, Jan Assmann, Mircea Eliade, Siegfried Giedion, Erik Hornung and others, quoted in the text. The presented publication has been written on the basis of author"s doctoral dissertation. The aim of the analysis is to portray a fragment of author"s opinions, concerning primeval sources of human perception of space, whose extensions, in his view, seem to be continued into the present day.

Słowa kluczowe

PL

strukturalizm; koncepcja przestrzeni; granica; sacrum; wertykalizm; przestrzeń rytualna

EN

structuralism; concept of space; border; sacrum; verticality; ritual space

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej ; Polska Akademia Nauk, Oddział w Lublinie
• Czasopismo: Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych
• Rocznik: 2007
• Tom: T. 3
• Strony: 57--70
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz., rys.

Twórcy

autor

Kotz Jacek

• Instytut Historii Architektury Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej

Bibliografia

• 1. Buchowski M., Burszta W., 1992. O założeniach interpretacji antropologicznej. Warszawa.
• 2. Czarnowski S., 1956a. Podział przestrzeni i jej rozgraniczanie w religii i w magii. [w:] Dzieła, t. 3, Warszawa.
• 3. Czarnowski S., 1956b. „Góra” i „Dół” w systemie kierunków sakralnych. [w:] Dzieła, t. 3, Warszawa.
• 4. Czerwiński M., 1988. Przyczynki do antropologii współczesności. Warszawa.
• 5. Drösler R., 1983. Wenus epoki lodowcowej. Warszawa.
• 6. Eliade M., 1988. Historia wierzeń i idei religijnych. Warszawa.
• 7. Eliade M., 1993a. Sacrum, mit, historia. Warszawa.
• 8. Eliade M., 1993b. Traktat o historii religii. Warszawa.
• 9. Giedion S., 1962. The Eternal Present, Volume I: The Beginnings of Art. London.
• 10. Giedion S., 1964. The Eternal Present, Volume II: The Beginnings of Architecture. London
• 11. . Giedion S., 1971. Architecture and the Phenomena of Transition. Cambridge, Ma.
• 12. Kordys J., 1991. Mózg i znaki. Warszawa.
• 13. Kotz J., 2006. O zjawisku architektury monumentalnej, jego strukturze, istocie i źródłach. Granica jako niezmiennik zjawiska architektury monumentalnej. Wrocław. Rozprawa doktorska wykonana pod kierunkiem prof. dr hab. inż. arch. Ernesta Niemczyka w Instytucie Architektury Sztuki i Techniki Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej.
• 14. Leach E., Greimas A. J., 1989. Rytuał i narracja. Warszawa.
• 15. Lévi-Strauss C., 1971. Mythologiques IV, L‘Homme nu. Paris.
• 16. Porębski M., 1972. Ikonosfera. Warszawa.
• 17. Porębski M., 1986. Sztuka a informacja. Kraków.
• 18. Toporow W. N., 1972. K proischożdieniju niekotorych poeticzeskich simwołow. Paleoticzeskaja epoka, [w:] Rannije formy iskusstwa. Sbornik statiej. Moskwa. Sławianskije kommentari k nieskolkim łatinskim archaizmam, „Etimołogia” 1972, Moskwa 1974. [w:] J. Kordys 1991. Mózg i znaki. Warszawa.