Konserwacja malarstwa ściennego w 1. połowie XX w. i kwestie autentyzmu

Święcka, E.

doi:10.5277/arc150403

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Konserwacja malarstwa ściennego w 1. połowie XX w. i kwestie autentyzmu

Autorzy

Święcka E.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

DOI

10.5277/arc150403

Warianty tytułu

Conservation of murals in the 1st half of the 20th century and issues of authenticity

Języki publikacji

PL EN

Abstrakty

W tekście omówiono cechy malarstwa ściennego, a także ukazano różnice między tego rodzaju dziełami sztuki a innymi obiektami malarstwa. Pokrótce przedstawiono metodykę badań i warsztat konserwatora malowideł ściennych, w tym podejście do kwestii autentyzmu. Główną uwagę skupiono na ukazaniu historii polskiej myśli konserwatorskiej w 1. połowie XX w. Polscy konserwatorzy popełnili wiele błędów. Malowidła głównie restaurowano, często poprzez ich przemalowywanie. Metody konserwatorskie i szacunek dla substancji zabytkowej wchodziły do praktyki stopniowo. Gdy dawniej dbano przede wszystkim o utrwalenie autentycznego przekazu estetycznego dzieła, nowoczesna konserwacja oparta na podstawach naukowych kładła główny nacisk na świadectwo oryginalnej materii i walor malowidła jako historycznego dokumentu.

The text presents mural paintings’ character and shows differences between wall paintings and other kind of paintings. Reviews of the methodology of research and techniques of conservation of mural paintings as well as the approach to the question of authenticity have been presented. The main topic is history of conservation in Poland in 1st half of 20th century, Polish restorers made many mistakes at that time. Mural paintings were restored mainly by their overpainting. Respect for the preserved matter and methods of conservation were gradually accepted. In the past only the aesthetic value of the work of art was protected and believed to be authentic. Modern conservation – supported by science – respects and protects traces of the original material treated as a historical document.

Słowa kluczowe

historia konserwacji malarstwo ścienne autentyzm

history of conservation wall painting authenticity

Wydawca

Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej

Czasopismo

Architectus

Rocznik

2015

Tom

Nr 4(44)

Strony

33--42

Opis fizyczny

Bibliogr. 33 poz.

Twórcy

autor

Święcka E.

Konserwator dzieł sztuki, Warszawa/Restorer of works of art, Warsaw

Bibliografia

[1] Kozłowski R., Badania i konserwacja malowideł ściennych z XIV w. w kościele w Czchowie, Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków, Seria B, T. 11, Ministerstwo Kultury i Sztuki, Warszawa 1965, 257–271, 309.
[2] Riegl A., Die Restaurierung der Wandmalereinen in der Heilig kreuzkapelle des Domes auf dem Wawel zu Krakau, „Mitteilungen der K.K. ZentralKommission für Erforschung und Erhaltung der Kunst und Historischen Denkmale” 1904, T. 3, 1–3, Januar–März,272–292.
[3] Scarrocchia S., Alois Riegl: teoria e prassi della conservazione dei monumenti; antologia di scritti, discorsi, rapporti 1898–1905, con una scelta di saggi critici, Saggi studi ricerche 4, Accademia Clementina di Bologna, Bologna 1995, 263–273.
[4] Tomaszewski A., Ku pluralistycznej filozofii konserwatorskiej XXI wieku, [w:] E. Święcka (wyb. i oprac.), Ku nowej filozofii dziedzictwa, MCK, Kraków 2012, 45–53.
[5] Lowenthal D., Changing Criteria of Authenticity, [w:] K.E. Larsen (ed.), Nara Conference of Authenticity in Relation to the World Heritage Convention, Nara, Japan 1–6 November 1994, UNESCO, Paris 1995, 121–135.
[6] Frycz J., Restauracja i konserwacja zabytków architektury w Polsce w latach 1795–1918, PWN, Warszawa 1975.
[7] Majdowski A., Poglądy na konserwację zabytków architektury sakralnej w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX stulecia, [w:] J. Kowalczyk (red.), Ars sacra et Restauro, SKZ, Warszawa 1992, 61–84.
[8] Wierzbicka B., Franciszek Ksawery Martynowski, TOnZ, Warsza wa 1998.
[9] Adamowicz J., Pencakowski P., Prace badawcze i konserwatorskie gotyckich polichromii ściennych w kościele parafialnym pw. św. Jakuba Apostoła w Małujowicach, [w:] A. Molenda (red.), Opolski Informator Konserwatorski, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Opolu, Opole 2013, 43–66.
[10] Zalewski W., Badania i konserwacja dzieł sztuki, [w:] A. Tomaszewski (red.), Badania i ochrona zabytków w Polsce w XX wieku, Oficyna Wydawnicza TOnZ, Warszawa 2000, 167–172.
[11] Makarewicz J., Malowidła ścienne, ich konserwacja i restauracja, [w:] Pamiętnik Pierwszego Zjazdu Miłośników Ojczystych Zabyt ków w Krakowie w dniach 3 i 4 lipca 1911 roku, Kraków 1912,93–115.
[12] Pamiętnik Pierwszego Zjazdu Miłośników Ojczystych Zabytków w Krakowie w dniach 3 i 4 lipca 1911 roku, Kraków 1912.
[13] Tomkowicz S., Stosunek muzeów sztuki do konserwacji zabytków, [w:] Pamiętnik Pierwszego Zjazdu Miłośników Ojczystych Zabytków w Krakowie w dniach 3 i 4 lipca 1911 roku, Kraków 1912, 22-33
[14] Durakiewicz K., Pierwsza konserwacja odkrytych malowideł (1917– 1923). Juliusz Makarewicz i Edward Trojanowski, [w:] B. Paprocka, J. Sil (red.), Kaplica Trójcy św. na Zamku Lubelskim. Historia, teologia, konserwacja, Muzeum Lubelskie, Lublin 1999, 208–240
[15] Zalewski W., Konserwacja fresków w prezbiterium kolegiaty wiślickiej, „Ochrona Zabytków” 1968, t. 21, z. 3 (82), 41–51.
[16] Szydłowski T., O odbudowie kolegiaty wiślickiej wspomnienia i refleksje, „Ochrona Zabytków Sztuki” 1930–1931, z. 1–4, cz. 1, 85–95.
[17] Molè W., Kilka uwag o malowidłach ściennych w Wiślicy, „Ochrona Zabytków Sztuki” 1930–1931, z. 1–4, cz. 1, 98–101.
[18] Prusiewicz A., Kamieniec Podolski. Szkic historyczny, Kijów–War szawa 1915.
[19] Opieka nad zabytkami i ich konserwacja, Ministerstwo Sztuki i Kultury, Warszawa 1920.
[20] Lorentz S., Konserwacja wnętrza kościoła ostrobramskiego w Wil nie, „Ochrona Zabytków Sztuki” 1930–1931, z. 1–4, cz. 1, 212–215.
[21] Starzyński J., O restaurację fresków w kościele popijarskim w Ło wiczu, „Ochrona Zabytków Sztuki” 1930–1931, z. 1–4, cz. 1, 220–222.
[22] Kozłowski R., Badania i konserwacja malowideł ściennych z XIV w. w kościele w Czchowie, [w:] Konserwacja malowideł ściennych. Kraków, Akademia Sztuk Pięknych, 22–24 października 1964. Program konferencji i streszczenia referatów, 15.
[23] Święcka E., Konserwacja zapobiegawcza malowideł ściennych, KOBIDZ, Warszawa 2010.
[24] Arszyński M., Wybrane aspekty procesu tworzenia się środowiska konserwatorskiego w Polsce, [w:] A. Tomaszewski (red.), Badania i ochrona zabytków w Polsce w XX wieku, Oficyna Wydawnicza TOnZ, Warszawa 2000, 97–128.
[25] Pajzderski N., Konserwacja średniowiecznych malowideł ścien nych w kościele św. Jana w Gnieźnie, „Ochrona Zabytków Sztuki” 1930–1931, z. 1–4, cz. 1, 191–195.
[26] Jędrzejewska H., Konserwacja malowidła z niszy z katedry w Fa ras, „Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie” 1970, t. 14, 431–457.
[27] Ślesiński W., Kształcenie konserwatorów zabytków ruchomych w Polsce na tle ośrodków zagranicznych (stan do 1989 r.), [w:] A. Toma szewski (red.), Ochrona i konserwacja dóbr kultury w Polsce 1944– 1989, SKZ, Warszawa 1996, 193–202.
[28] Ślesiński W., Teoretycy i praktycy ochrony i konserwacji zabytków w 20leciu, [w:] M. Gumkowska (red.), Konserwator i zabytek: in memoriam Jerzego Remera, SKZ, Warszawa 1991, 98–110.
[29] Dutkiewicz J.E., Z działalności Katedry Konserwacji Malowideł Ściennych Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, „Ochrona Zabytków” 1966, R. 19, z. 2 (73), 49–60.
[30] Ortolan A., Włoskie doświadczenia w konserwacji malowideł ściennych zalanych w czasie powodzi, [w:] J. Sosnowska (red.), Dobra kultury w obliczu zagrożeń, III Forum Konserwatorów, Toruń 24–26 lutego 2000, Wojewódzki Oddział Służby Ochrony Zabytków Województwa KujawskoPomorskiego w Toruniu, Międzynarodowe Targi Pomorza i Kujaw w Toruniu, Toruń 2000, 45–48.
[31] Polak T., P. P. Pracownie Konserwacji Zabytków, [w:] Konserwacja dzieł sztuki w Polsce Ludowej, Katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Warszawie, 20 lipca–16 września 1979, 23–26.
[32] Tomaszewski A., Ars perennis: autor – dzieło – restaurator, [w:] D. Nowacki, J. Żmudziński (red.), Dzieło sztuki a konserwacja. Materiały LII Ogólnopolskiej sesji Naukowej SHS, Kraków 20–22 XI 2003, SHS Oddział Krakowski, Kraków 2004, 13–21.
[33] Tomaszewski A., Cesare Brandi: u źródeł teorii i oddziaływania„włoskiej szkoły restauracji dzieł sztuki”, [w:] I. Szmelter, M. Jadzińska (red.), Sztuka konserwacji i restauracji, Przedsiębiorstwo Wydawnicze Rzeczpospolita, Warszawa–Kraków 2007, 40–51.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-d751e1a5-36ee-4e97-bc7a-fa1732734cb0