Występowanie niebezpiecznych związków organicznych i pierwiastków śladowych w osadach dennych zbiorników zaporowych

• Autorzy: Dmitruk U. , Jancewicz A. , Tomczuk U.

Warianty tytułu

EN

Hazardous organic and trace element occurrence in bottom sediments of dam reservoirs

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wykonano badania jakości osadów dennych pobranych z 15 zbiorników zaporowych, które w zależności od lokalizacji przyporządkowano do grupy zbiorników sudeckich, karpackich lub nizinnych. Zbiorniki te służą do różnych celów, takich jak ochrona przeciwpowodziowa, energetyka wodna, zaopatrzenie w wodę ludności, przemysłu i rolnictwa oraz rekreacja. Badania wykonano w latach 2008 i 2010. Zakres analizy osadów dennych obejmował pierwiastki śladowe (As, Cr, Zn, Cd, Cu, Ni, Pb i Hg) i związki organiczne (wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne – WWA, polichlorowane bifenyle – PCB i pestycydy chloroorganiczne). Stwierdzono, że zawartość pierwiastków śladowych w osadach wynosiła od <0,01 mg/kg do 422 mg/kg; WWA od <0,0001 mg/kg do 7,5 mg/kg, PCB od <0,0001 mg/kg do 0,78 mg/kg, a pestycydy chloroorganiczne od <0,0002 mg/kg do 0,065 mg/kg. Najbardziej zanieczyszczone okazały się osady denne pobrane ze zbiorników sudeckich a najmniej z nizinnych.

EN

Quality of bottom sediments was examined for 15 reservoirs classified as the Sudeten, Carpathian or lowland reservoirs, according to their location. These reservoirs serve multiple functions including flood control, providing hydroelectric power, supplying water for general public, industry or agriculture and recreational. The study was conducted in 2008 and 2010. The scope of the analysis included trace elements (As, Cr, Zn, Cd, Cu, Ni, Pb and Hg) and organic compounds: polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs), polychlorinated biphenyls (PCBs) and chloroorganic pesticides. It was determined that concentration of trace element compounds ranged from <0.01 mg/kg to 422 mg/kg, while of PAHs from <0.0001 mg/kg to 7.5 mg/kg, PCBs from <0.0001 mg/kg to 0.78 mg/kg and of chloroorganic pesticides from <0.0002 mg/kg to 0.065 mg/kg. The sediments from the Sudeten reservoirs were found to be the most polluted, while the sediments from the lowland reservoirs the least.

Słowa kluczowe

PL

zanieczyszczenia organiczne; zanieczyszczenia nieorganiczne; WWA; PCB

EN

organic pollutants; inorganic pollutants; PAHs; PCBs

• Wydawca: Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych, Oddział Dolnośląski
• Czasopismo: Ochrona Środowiska
• Rocznik: 2013
• Tom: Vol. 35, nr 2
• Strony: 63--68
• Opis fizyczny: Bibliogr. 24 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Dmitruk U.

• Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy, Zakład Chemii, ul. Podleśna 61, 01-673 Warszawa

autor

Jancewicz A.

• Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy, Zakład Chemii, ul. Podleśna 61, 01-673 Warszawa

autor

Tomczuk U.

• Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy, Zakład Chemii, ul. Podleśna 61, 01-673 Warszawa

Bibliografia

• 1. A. ROSIŃSKA: Badania zawartości polichlorowanych bifenyli w wodzie i osadach dennych Warty na wysokości Częstochowy. Ochrona Środowiska 2010, vol. 32, nr 1, ss. 15–20.
• 2. U. TOMCZUK, B. TABORYSKA, U. DMITRUK, A. JANCEWICZ: Ocena zanieczyszczenia metalami ciężkimi osadów dennych sudeckich zbiorników retencyjnych. Monografie IMGW-PIB: Bezpieczeństwo zapór – nowe wyzwania, Warszawa 2011.
• 3. U. DMITRUK, J. KLOZE, E. SIEINSKI: Zamulanie polskich zbiorników retencyjnych. Diagnoza stanu i proponowane przeciwdziałania. Monografie IMGW-PIB: Wpływ zmian klimatu na środowisko, gospodarkę i społeczeństwo (zmiany, skutki i sposoby ich ograniczenia, wnioski dla nauki, praktyki inżynierskiej i planowania gospodarczego), t. 4, Warszawa 2012.
• 4. B. TABORYSKA: Wpływ zmian klimatu na środowisko, gospodarkę i społeczeństwo. Przeciwdziałanie degradacji polskich zbiorników retencyjnych. Raport IMGW, Warszawa 2011 (praca niepublikowana).
• 5. U. DMITRUK, M. PIAŚCIK, B. TABORYSKA, J. DOJLIDO: Niebezpieczne substancje organiczne w osadach dennych Wisły. Gospodarka Wodna 2006, nr 11, ss. 434–438.
• 6. U. DMITRUK, M. PIAŚCIK, B. TABORYSKA, J. DOJLIDO: Persistent organic pollutants (POPs) in bottom sediments of the Vistula River, Poland. Clean 2008, Vol. 36, No. 2, pp. 222–229.
• 7. K. BARBUSIŃSKI, W. NOCOŃ: Zawartość związków metali ciężkich w osadach dennych Kłodnicy. Ochrona Środowiska 2011, vol. 33, nr 1 ss. 13–17.
• 8. L. BOSZKE, A. KOWALSKI: Spatial distribution of merkury in bottom sediments and soil from Poznań, Poland. Polish Journal of Environmental Studies 2006, Vol. 15, No. 2, pp. 211–218.
• 9. J.I GAWDZIK: Specjacja metali ciężkich w osadach ściekowych na przykładzie wybranych oczyszczalni komunalnych. Ochrona Środowiska 2010, vol. 32, nr 4 ss. 15–19.
• 10. Y. SUN, Q. ZHOU, X. XIE, R. LUI. Spatial, sources and risk assessment of heavy metal contamination of urban soils in typical regions of Shenyang, China. Journal of Hazardous Materials 2010, Vol. 174, pp. 455–462.
• 11. L. PATROLECCO, N. ADEMOLLO, S. CAPRI, R. PAGNOTTA, S. POLESELLO: Occurrence of priority hazardous PAHs in water, suspended particular matter, sediment and common eels (Anguilla anguilla) in the urban stretch of the river Tiber (Italy). Chemosphere 2010, Vol. 81, pp. 1386–1392.
• 12. K. SROGI: Monitoring of environmental exposure to polycyclic aromatic hydrocarbons: A review. Environmental Chemistry Letters 2007, Vol. 5, pp. 169–195.
• 13. B. DROOGE, J. LÓPEZ, P. FERNÁNDEZ, J. GRIMALT, E. STUCHLIK: Policyclic aromatic hydrocarbons in lake sediments from the High Tatras. Environmental Pollution 2011, Vol. 159, pp. 1234–1240.
• 14. I. GRABOWSKA: Polychlorinated biphenyls (PCBs) in Poland: occurrence, determination and degradation. Polish Journal of Environmental Studies 2010, Vol. 19, No. 1, pp. 7–13.
• 15. U. DMITRUK, J. DOJLIDO, A. JANCEWICZ, A. KWIATKOWSKA: Związki chloroorganiczne w ściekach w zlewni rzeki Utraty. Gaz, Woda i Technika Sanitarna 2010, nr 7–8, ss. 36–41.
• 16. J. MUÑOZ-ARNANZ, B. JIMENEZ: New DDT inputs after 30 years of prohibition in Spain. A case study in agricultural soils from south-western Spain. Environmental Pollution 2011, Vol. 159, No. 12, pp. 3640–3646.
• 17. S. MUSA, J.W. GICHUKI, P.O. RABURU, C.M. AURA: Risk assessment for organochlorines and organophosphates pesticide residues in water and sediments from lower Nyando/Sondu-Miriu river within Lake Victoria Basin, Kenya. Lake and Reservoir Management 2011, Vol. 16, pp. 273–280.
• 18. S. OZCAN, M.E. AYDIN: Organochlorine pesticides in urban air: concentrations, sources, seasonal trends and correlation with meteorological parameters. Clean 2009, Vol. 37, No. 4–5, pp. 343–348.
• 19. A. SUDARYANTO, T. ISOBE, S. TAKAHASHI, S. TANABE: Assessment of persistent organic pollutants in sediments from Lower Mekong River basin. Chemosphere 2011, Vol. 82, pp. 679–686.
• 20. Rozporządzenie Ministra Środowiska z 16 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów oraz stężeń substancji, które powodują, że urobek jest zanieczyszczony. Dz. U. nr 55, poz. 498.
• 21. I. BOJAKOWSKA, G. SOKOLOWSKA: Geochemiczne klasy czystości osadów wodnych. Przegląd Geologiczny 1998, vol. 46, nr 1, ss. 49–54.
• 22. M. URBANIAK, M. ZIELIŃSKI, W. WESOŁOWSKI, M. ZALEWSKI: PCB and heavy metals contamination in bottom sediments from three reservoirs of different catchment characteristics. Polish Journal of Environmental Studies 2008, Vol. 17, No. 6, pp. 941–949.
• 23. I. WASZAK, H. DĄBROWSKA: Persistent organic pollutants in two fish species of Percidae and sediment from Sulejowski reservoir in central Poland. Chemosphere 2009, Vol. 75, pp. 1135–1143.
• 24. E. HILLER, L. JURKOVIČ, M. ŠUTRIEPKA: Metals in the surface sediments of selected water reservoirs, Slovakia. Bulletin of Environmental Contamination and Toxicology 2010, Vol. 84, pp. 635–640.