An evaluation of practical applicability of multi-assortment production break-even analysis based on mining companies

• Autorzy: Fuksa D. , Trzaskuś-Żak B. , Gołaś Z. , Utrata A.

Identyfikatory

DOI

10.1515/amsc-2017-0003

Warianty tytułu

PL

Ocena praktycznej przydatności metod analizy wieloasortymentowego progu rentowności produkcji na przykładzie przedsiębiorstw górniczych

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

In the practice of mining companies, the vast majority of them produce more than one product. The analysis of the break-even, which is referred to as CVP (Cost-Volume-Profit) analysis (Wilkinson, 2005; Czopek, 2003) in their case is significantly constricted, given the necessity to include multi-assortment structure in the analysis, which may have more than 20 types of assortments (depending on the grain size) in their offer, as in the case of open-pit mines. The article presents methods of evaluation of break-even (volume and value) for both a single-assortment production and a multi-assortment production. The complexity of problem of break-even evaluation for multi-assortment production has resulted in formation of many methods, and, simultaneously, various approaches to its analysis, especially differences in accounting fixed costs, which may be either totally accounted for among particular assortments, relating to the whole company or partially accounted for among particular assortments and partially relating to the company, as a whole. The evaluation of the chosen methods of break-even analysis, given the availability of data, was based on two examples of mining companies: an open-pit mine of rock materials and an underground hard coal mine. The selection of methods was set by the available data provided by the companies. The data for the analysis comes from internal documentation of the mines – financial statements, breakdowns and cost calculations.

PL

W praktyce przedsiębiorstw górniczych, zdecydowana większość z nich wytwarza więcej niż jeden produkt. Analiza progu rentowności będąca elementem analizy CVP (Cost-Volume-Profit), w przypadku tych przedsiębiorstw jest znacznie utrudniona ze względu na konieczność uwzględnienia struktury asortymentowej w analizie, która, jak w przypadku kopalń odkrywkowych może mieć nawet powyżej dwudziestu rodzajów asortymentów (w zależności od uziarnienia) w ofercie sprzedaży. W artykule przedstawiono sposoby obliczania progów rentowności (ilościowych i wartościowych) zarówno przy produkcji jednoasortymentowej, jak i wieloasortymentowej. Złożoność problemu wyzna- czania progu rentowności przy produkcji wieloasortymentowej spowodowała wykształcenie wielu metod, a wraz z nimi różnych podejść do jego analizy, a w szczególności odmienne uwzględnianie kosztów stałych, które mogą być rozliczane w całości między poszczególne asortymenty, odnoszone do całego przedsiębiorstwa, bądź też w części rozliczone między poszczególne asortymenty, a w części odnoszone do przedsiębiorstwa, jako całości. Ocenę przydatności wybranych metod analizy progu rentowności, ze względu na dostępność danych, przeprowadzono na przykładzie dwóch przedsiębiorstw górniczych: kopalni odkrywkowej surowców skalnych oraz kopalni podziemnej węgla kamiennego. Wybór metod podyktowany był udostępnionymi przez analizowane przedsiębiorstwa danymi. Dane do analizy pochodzą z dokumentów wewnętrznych kopalń – sprawozdań finansowych, prowadzonych zestawień i kalkulacji kosztowych.

Słowa kluczowe

EN

CVP analysis; multi-assortment break-even; costs

PL

analiza CVP; wieloasortymentowy próg rentowności; koszty

• Wydawca: Instytut Mechaniki Górotworu PAN
• Czasopismo: Archives of Mining Sciences
• Rocznik: 2017
• Tom: Vol. 62, no. 1
• Strony: 33--44
• Opis fizyczny: Bibliogr. 32 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Fuksa D.

• AGH University of Science and Technology, Faculty of Mining and Geoengineering, Department of Economics and Management in the Industry, Al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków, Poland

autor

Trzaskuś-Żak B.

• AGH University of Science and Technology, Faculty of Mining and Geoengineering, Department of Economics and Management in the Industry, Al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków, Poland

autor

Gołaś Z.

• AGH University of Science and Technology, Faculty of Mining and Geoengineering, Department of Economics and Management in the Industry, Al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków, Poland

autor

Utrata A.

• AGH University of Science and Technology, Faculty of Mining and Geoengineering, Department of Economics and Management in the Industry, Al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków, Poland

Bibliografia

• [1] Czopek K., 2001. Wykorzystanie analizy kosztów stałych i zmiennych do prognozowania efektywności wydobycia węgla brunatnego. Konferencja z cyklu Zagadnienia surowców energetycznych w gospodarce krajowej pt. Stan obecny kompleksu paliwowo-energetycznego Polski i pożądane kierunki jego rozwoju w latach 2002-2030. IGSMiE PAN, Kraków, s. 209-223.
• [2] Czopek K., 2003. Koszty stałe i zmienne. Teoria – Praktyka. Wyd. Art.-Tekst, Kraków.
• [3] Dyduch A., Sierpińska M., Wilimowska Z., 2012. Finanse i rachunkowość. PWE, Warszawa.
• [4] Eichler P., 2004. Jak przeprowadzać analizę progu rentowności przedsiębiorstwa dla produkcji wieloasortymentowej. Controlling i Rachunkowość Zarządcza nr 12/2004.
• [5] Fuksa D., 2011. The conception of determining the multiassortment threshold of profitability for hard coal mines. The Polish Mining Review, Vol. 67/9, p. 46-48 [in Polish].
• [6] Fuksa D., 2012. Metoda oceny wpływu zmiennego zapotrzebowania odbiorców węgla kamiennego na efektywność funkcjonowania wielozakładowego przedsiębiorstwa górniczego. Wydawnictwo AGH, Rozprawy Monografie, Kraków.
• [7] Fuksa D., 2013. Concept of determination and analysis of the break-even point for a mining enterprise. Arch. Min. Sci. 58, 2, 395-410.
• [8] Fuksa D., 2016. Przyszłość polskiego węgla. Inżynieria Mineralna – Journal of the Polish Mineral Engineering Society, R. 17, nr 2, s. 9-16.
• [9] Gałaś Z. [red.], Bogacz P., Dura A., Fuksa D., Mazur Z., Napieraj A., Obrzut M., Sierpień M., Sukiennik M., Trzaskuś-Żak B., 2009. An analysis of the possibility of improving the economic and financial effectiveness of open pit mines extracting rocky raw materials for road construction. AGH Press, Kraków [in Polish].
• [10] Gawlik L., 2008. Budowa i weryfikacja modelu ekonometrycznego dla określenia liniowej zależności pomiędzy kosztami pozyskania węgla a wielkością wydobycia. Gospodarka Surowcami Mineralnymi, t. 24, z. 1, s. 27-44.
• [11] Gawlik L., 2008. Wpływ poziomu wydobycia węgla kamiennego na koszty jego pozyskania w kopalniach. Wyd. IGSMiE PAN, Studia, Rozprawy, Monografie nr 148, Kraków.
• [12] Gawlik L., 2010. Koszty zmienne w kosztach wytwarzania węgla w kopalniach węgla kamiennego. Polityka Energetyczna, T. 13, z. 2, s. 131-144.
• [13] Jaśkowski A., 1998. Multi-dimensional optimization of quantitative-qualitative production structure of a group of coal mines (holding companies) in the light of basic requirements of coal consumer. Arch. Min. Sci. 43, 4, 605-612 [in Polish].
• [14] Karmańska A. [red.], 2009. Rachunkowość zarządcza i rachunek kosztów w systemie informacyjnym przedsiębiorstwa. Centrum Doradztwa i Informacji Difin sp. z o.o., Warszawa.
• [15] Kustra A., 2008. Cost calculation in the mining activity treated as a project – strategic and operational approach. Gospodarka Surowcami Mineralnymi, t. 24, z. 4/2, s. 237-249.
• [16] Kustra A., 2013. Zarządzanie kosztami w cyklu życia projektu geologiczno-górniczego. Wydawnictwa AGH, Rozprawy Monografie, Kraków.
• [17] Łuczak I., Utrata A., 2000. Wykorzystanie rachunku kosztów stałych i zmiennych w zarządzaniu strategicznym przedsiębiorstwem górniczym. Konferencja naukowo-techniczna „Przemysł wydobywczy na przełomie XX i XXI stulecia”. AGH, Wydział Górniczy, KEiZwP. Agencja Wydawniczo-Poligraficzna, Kraków, s. 213-230.
• [18] Magda R., Głodzik S., Jasiewicz J., Woźny T., 2009. Concept of an information system supporting the use of technical means of production in the design of mine workings. Arch. Min. Sci. 54, 1, 79-86.
• [19] Nahotko S., 1997. Ryzyko ekonomiczne w działalności gospodarczej. Oficyna Wydawnicza Ośrodka Postępu Organizacyjnego Sp. z o.o., Bydgoszcz.
• [20] Nowak E., 2001. Rachunkowość zarządcza. Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków.
• [21] Nowak E., 2003. Zaawansowana rachunkowość zarządcza. PWE, Warszawa.
• [22] Nowak E., Piechota R., Wierzbiński M., 2004. Rachunek kosztów w zarządzaniu przedsiębiorstwem. PWE, Warszawa.
• [23] Schugart G. L., Benjamin J. J., Francia A. J., Strawser R. H., 1988. Survey of Accounting. Sixth Edition. IRWIN, Homewood, Illinois.
• [24] Sierpińska M., Kustra A., 2007. Sposoby ujęcia kosztów w cyklu życia projektu geologiczno-górniczego. Gospodarka Surowcami Mineralnymi, t. 23, z. spec. 2, s. 229-237.
• [25] Snopkowski R., 2002. Longwall output plan considered in probability aspect. Arch. Min. Sci. 47, 3, 413-420.
• [26] Sobańska I., 2003. Rachunek kosztów i rachunkowość zarządcza. Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
• [27] Trzaskuś-Żak B., 2010. Determination of profitability thershold for multi-assortment production in dependence on the way of fixed cost approach – opencast as ex ample. The Polish Mining Review, Vol. 66/9, p. 139-142 [in Polish].
• [28] Turek M., 2013. System zarządzania kosztami w kopalni węgla kamiennego w cyklu istnienia wyrobiska wybierkowego [w:]. Analiza i ocena kosztów w górnictwie węgla kamiennego w Polsce w aspekcie poprawy efektywności wydobycia, Difin, Warszawa.
• [29] Turek M. [red.], Michalak A. 2013. Całkowite i jednostkowe koszty produkcji w kopalniach węgla kamiennego – zmiany i determinanty. Analiza i ocena kosztów w górnictwie węgla kamiennego w Polsce w aspekcie poprawy efektywności wydobycia, Difin, Warszawa.
• [30] Turek M., Sojda A., Wolny M., 2011. Badanie wpływu wartości wybranych parametrów na kształtowanie się jednostkowego kosztu wydobycia w zgrupowaniu kopalń węgla kamiennego. „Zarządzanie i Edukacja”, nr 76/77.
• [31] Wermut J., 2000. Rachunkowość zarządcza. Gdańsk.
• [32] Wilkinson N., 2005. Managerial Economics. A Problem-Solving Approach. Cambridge University Press, Cambridge.

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017)