Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego jako instrumenty chroniące krajobraz kulturowy. Przykład gminy Cedry Wielkie

• Autorzy: Koperska-Kośmicka Marta

Identyfikatory

DOI

10.30450/201906

Warianty tytułu

EN

Local zoning plans as instruments protecting the cultural landscape. Example of the Cedry Wielkie commune

• Języki publikacji: PL EN

Abstrakty

PL

Krajobraz wsi sąsiadujących z dużymi ośrodkami miejskimi podlega silnej presji. Problemy związane z zanikiem zróżnicowania regionalnego, rosnąca homogeniczność struktur przestrzennych i zerwanie ciągłości kulturowej to najbardziej jaskrawe przykłady niekontrolowanych przemian przestrzeni ruralistycznej. Artykuł dotyczy prezentacji problemów ochrony zabytkowego krajobrazu Żuław Gdańskich na przykładzie gminy Cedry Wielkie, należącej do Obszaru Metropolitalnego Gdańsk-Gdynia-Sopot. Zasady kształtowania krajobrazu osiedli wiejskich skonfrontowano z ustaleniami obowiązujących planów miejscowych, a następnie porównano ze stanem rzeczywistym, by móc zidentyfikować konsekwencje przestrzenne procesów suburbanizacji. Analizy próbują odpowiedzieć na pytanie czy instrumenty planowania przestrzennego są w stanie ochronić tereny wiejskie przed efektami niekontrolowanego rozwoju miast.

EN

The landscape of villages adjacent to large urban centres is subject to strong pressure. Problems related to the loss of regional diversity, increasing homogeneity of spatial structures and breaking of cultural continuity are the most glaring examples of uncontrolled changes in rural space. This paper presents the problems of safeguarding the heritage landscape of Żuławy Gdańskie with the example of the Cedry Wielkie commune, which belongs to the Metropolitan Area of Gdańsk-Gdynia-Sopot. The principles of shaping the landscape of rural settlements were juxtaposed with the findings of binding local zoning plans and then compared with the actual state in order to identify the spatial consequences of suburbanisation processes. The analyses aim to answer the question of whether spatial planning instruments are capable of protecting rural areas from the effects of urban sprawl.

Słowa kluczowe

PL

Żuławy; zagospodarowanie przestrzenne; ochrona krajobrazu; obszary wiejskie

EN

Żuławy; land use; landscape protection; rural areas

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2019
• Tom: nr 41 (1)
• Strony: 91--110
• Opis fizyczny: Bibliogr. 52 poz., ryc., tab., fot.

Twórcy

autor

Koperska-Kośmicka Marta

• Nicolaus Copernicus University In Toruń, Department Of Spatial Planning And Tourism

Bibliografia

• Baranowski A., Kowalik P., Lipińska B., Bocheński J., 2004: Zagospodarowanie przestrzenne doliny i delty Wisły wraz z otoczeniem, Gdańsk, Politechnika Gdańska.
• Barełkowski R., 2006: Integracja zamierzeń planistycznych i projektowych w kreacji przestrzeni wiejskiej. Aspekty metodycznei praktyczne [in:] Odnowa polskiej wsi (eds): W. Czarnecki, D. Karolczuk, Białystok, Wydawnictwo Politechniki Białostockiej.
• Bogdanowski J., 1976: Kompozycja i planowanie w architekturze krajobrazu, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Bogdanowski J., 1998: Kulturowy krajobraz zabytkowy i problemy jego ochrony [in:] Ochrona Zabytków, t. 51/1. 4-13
• Borcz Z., 2005: Zmiany w krajobrazie wsi na przełomie XX i XXI w. [in:] Architektura krajobrazu. Studia i prezentacje, nr 1-2.
• Cymerman R., Falkowski J., Hopfer A., 1992: Krajobrazy wiejskie: klasyfikacja i kształtowanie, Olsztyn, Wydawnictwo ART-T.
• Chmielewski T.J., 2012: Systemy krajobrazowe. Struktura-funkcjonowanie-planowanie, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Dąbrowska-Budziło K., 2001: Walory widokowe krajobrazu [in:] Architektura krajobrazu a planowanie przestrzenne (ed.): K. Pawłowska, Kraków, Politechnika Krakowska.
• Gajewski R., Ważny K., Zelewski D. (eds), 2015: Obszar Metropolitalny Gdańsk-Gdynia-Sopot. W sieci europejskich metropolii, Gdańsk, Instytut Metropolitalny.
• Gil-Mastelarczyk J., 2016: Ochrona krajobrazu w kontekście planowania przestrzennego na szczeblu lokalnym [in:] Mazowsze, Studia regionalne, nr 18: 13-25.
• Górka A., 2017: Krajobrazowy wymiar ruralistyki, Gdańsk, Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej.
• Kachniarz T., 1990: Współczesna architektura wsi, Człowiek i środowisko, t. 14, nr 2.
• Kistowski M., Lipińska B., Korwel-Lejkowska B., 2005: Studium ochrony krajobrazu województwa pomorskiego, Gdańsk, Samorząd Województwa Pomorskiego.
• Kondracki J., 1994: Geografia Polski: mezoregiony fizyczno-geograficzne, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Koperska-Kośmicka M., 2015: Żuławskie domy podcieniowe. Przyczyny degradacji i problematyka konserwatorska zabytkowych struktur architektonicznych w środowisku kulturowym Delty Wisły, Gdańsk, dysertacja, mpis.
• Kożan A., Balcerek K., 2005: Zasady kształtowania przestrzeni wiejskiej – rozważania o wartościach wymiernych i kulturowych [in:] Architektura krajobrazu. Studia I prezentacje, nr 1-2.
• Leliwa K., 2018: Zachowanie naturalności krajobrazu w Obszarze Metropolitalnym Gdańsk-Gdynia-Sopot [in:] Metropolitan (ed.): J. Szlachetko, t. 9 (1/2018): 50-59.
• Lipińska B., 2011: Żuławy Wiślane. Ochrona i kształtowanie zabytkowego krajobrazu, Gdańsk, Nowy Dwór Gdański, Stowarzyszenie Żuławy.
• Mazurski K.R., 2008: Problemy ochrony krajobrazu w gospodarce przestrzennej [in:] Studia krajobrazowe jako podstawa właściwego gospodarowania przestrzenią (eds): A. Zaręba, D. Chylińska, Wrocław, Wrocławskie Towarzystwo Naukowe.
• Myczkowski Z., 2003: Krajobraz wyrazem tożsamości w wybranych obszarach chronionych w Polsce, Kraków, Politechnika Krakowska.
• Myga-Piątek U., 2012: Krajobrazy kulturowe. Aspekty ewolucyjne i typologiczne, Katowice, Uniwersytet Śląski.
• Myga-Piątek U., 2015: Polityka krajobrazowa Polski – u progu wdrożeń [in:] Przegląd Geograficzny, 87, 1: 5-25
• Niedźwiecka-Filipiak I., Kuriata Z., 2009: Zagospodarowanie przestrzenne wsi w Pracach Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu [in:] Polskie krajobrazy wiejskie dawne i współczesne (ed.): Z. Kuriata, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego, t. 12, Sosnowiec.
• Pankau F., 2013: Delta Wisły jako obszar problemowy rozwoju i zagospodarowania przestrzennego woj. pomorskiego [in:] Funkcjonalny obszar delty Wisły w terytorializacji Polski (eds): T. Parteka, A. Golędzinowska, Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju T. CXLVI, Warszawa, PAN KPZP.
• Parteka T., 2013: Obszar funkcjonalny Żuław Delty Wisły w polityce rozwoju przestrzennego kraju [in:] Funkcjonalny obszar delty Wisły w terytorializacji Polski (eds): T. Parteka, A. Golędzinowska, Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju T. CXLVI, Warszawa, PAN KPZP.
• Plit J., 2016: Krajobrazy kulturowe Polski i ich przemiany, Warszawa, PAN IGiPZ.
• Przewoźniak M., 1981: Struktura przestrzenna krajobrazu województwa gdańskiego, Gdańsk, dysertacja, mpis.
• Raszeja E., 2005: W poszukiwaniu ładu i autentyczności. Refleksje na temat kształtowania krajobrazu i architektury polskiej wsi [in:] Polska wieś 2025 – wizja rozwoju (ed.): J. Wilkin, Warszawa, Fundusz współpracy: 191-197.
• Solon J., Borzyszkowski J. (ed.), 2018: Physicogeographical mesoregions of Poland – modified version of J. Kondracki’s regionalisation [in:] Geographia Polonica, vol. 91, no. 2.
• Śleszyński P., Deręgowska A., Kubiak Ł., Sudra P., Zielińska B.: 2017, Analiza stanu i uwarunkowań prac planistycznych w gminach w 2017 r., Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa.
• Tarajko-Kowalska J., 2008: Projektowanie koloru zespołów architektoniczno-krajobrazowych, jako integralny składnik zarządzania krajobrazem wsi polskiej [in:] Zarządzanie krajobrazem kulturowym, Sosnowiec, Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG.
• Targ I., 2016: Nasadzenia ozdobne w wiejskich ogrodach przydomowych, Szepietowo, Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego.
• Wilczyński R., Odnowa wsi jako środowisko zachowania i zgodnego z dziedzictwem kulturowym kształtowania krajobrazu wiejskiego [in:] Architektura krajobrazu wiejskiego. Odnowa wsi, Nr 1-2/2005, t. 10: 10-17.
• Wojtowicz W., 2016: Ocena ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, http://urbnews.pl/ustawa-o-planowaniu-zagospodarowaniu-przestrzennym-28-powierzchni-polski-pokryte-planami-miejscowymi/ dostęp 15.05.2019
• Żarska B., 2011: Ochrona krajobrazu, Warszawa, Wydawnictwo SGGW.
• LEGAL ACTS AND DOCUMENTS
• Europejska Konwencja Krajobrazowa, sporządzona we Florencji dnia 20 października 2000 r., Dz.U. 2006 no. 14 poz. 98.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, z dnia 2 kwietnia 1997 r.
• Uchwała nr XVIII 150104 Rady Gminy w Cedrach Wielkich z dnia 15 czerwca 2004 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w Gminie Cedry Wielkie obszar wsi Błotnik.
• Uchwała nr XXXIII/306/2002 Rady Gminy w Cedrach Wielkich z dnia 30 sierpnia 2002r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w gminie cedry wielkie obszar wsi cedry małe.
• Uchwała nr XXXIII/308/2002 Rady Gminy w Cedrach Wielkich z dnia 30 sierpnia 2002r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w gminie Cedry Wielkie obszar wsi Cedry Wielkie.
• Uchwała nr X/86/03 Rady Gminy w Cedrach Wielkich z dnia 6 października 2003r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w gminie Cedry Wielkie obszar wsi Długie Pole.
• Uchwała nr X/87/03 Rady Gminy w Cedrach Wielkich z dnia 6 października 2003r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w gminie Cedry Wielkie obszar wsi Giemlice.
• Uchwała nr XXXI/282/2002 Rady Gminy w Cedrach Wielkich z dnia 26 kwietnia 2002 w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w gminie Cedry Wielkie obszar wsi Kiezmark.
• Uchwała nr XIII / 125/2003 Rady Gminy w Cedrach Wielkich z dnia 30 grudnia 2003r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w gminie Cedry Wielkie obszar wsi Koszwały.
• Uchwała nr X/88/03 Rady Gminy w Cedrach Wielkich z dnia 6 października 2003r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w gminie Cedry Wielkie obszar wsi Leszkowy.
• Uchwała nr X/90/03 Rady Gminy w Cedrach Wielkich z dnia 6 października 2003r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w gminie Cedry Wielkie obszar wsi Stanisławowo.
• Uchwała nr x/92/03 rady gminy w cedrach wielkich z dnia 6 października 2003r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w gminie Cedry Wielkie obszar wsi Trutnowy.
• Uchwała nr XXXIII/307/2002 Rady Gminy w Cedrach Wielkich z dnia 30 sierpnia 2002r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w gminie Cedry Wielkie obszar wsi Wocławy.
• Uchwała Nr 239 Rady Ministrów z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie przyjęcia Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, M.P. 2012 poz. 252.
• Uchwała Sejmiku Wojewódzkiego, Dz. Urz. Woj. Gdańskiego z 1994 r. nr 27 poz. 139 i z 1998 r. nr 59 poz 294.
• Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Dz. U. 2003 nr 80 poz. 717, tekst jednolity: Dz. U. 2018 poz. 1945.
• Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 2003 r., tekst jednolity: Dz. U. 2018 poz. 2067.

Uwagi

PL

Opracowanie rekordu w ramach umowy 509/P-DUN/2018 ze środków MNiSW przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę (2019).