Zarys koncepcji zrównoważonego (publicznego) systemu ubezpieczeń społecznych w Polsce

• Autorzy: Garbiec Roman

Identyfikatory

DOI

10.21008/j.0239-9415.2021.084.03

Warianty tytułu

EN

The concept of a sustainable (public) social insurance system in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Reforma polskiego systemu ubezpieczeń społecznych wdrożona w 1999 r. była niekompletna, chaotyczna. Konsekwencją tej reformy jest pogarszający się stan finansów Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Do zniwelowania deficytu finansowego FUS wykorzystać można jedną z metod zarządzania finansami. Do podstawowych metod zarządzania finansami ubezpieczeń społecznych zaliczyć można metodę dochodową i metodę kosztową. Aby poprawić efektywność finansową systemu ubezpieczeń społecznych w Polsce, konieczne jest ze względów społeczno-politycznych wykorzystanie metody kosztowej. Polega ona na obniżeniu wysokości wypłacanych świadczeń. Wykorzystano ją już w 1999 r . w reformie ubezpieczenia emerytalnego. Celem artykułu jest wskazanie możliwości wprowadzenia zmian systemowych i parametrycznych w polskich ubezpieczeniach społecznych, by zniwelować istniejący deficyt finansowy. Jako metodę badawczą zastosowano analizę ekonomiczną i analizę literatury przedmiotu. W zdiagnozowaniu kondycji finansowej FUS jako narzędzie badawcze wykorzystano miernik efektywności systemu. W zakończeniu stwierdzono, że ujednolicenie systemu, rekonstrukcja chronionych ryzyk socjalnych oraz zastosowanie Indywidualnego Konta Społecznego umożliwią poprawę efektywności finansowej systemu ubezpieczeń społecznych w Polsce.

EN

The reform of the Polish social security system implemented in 1999 was incomplete and chaotic. The consequence of this reform is the deteriorating financial condition of the Social Insurance Fund. Financial management methods can be used to reduce the financial deficit of the Social Insurance Fund. The basic methods of managing social security’s finances include the income method and the cost method. To improve the financial efficiency of the social insurance system in Poland, it is necessary for socio-political reasons to use the cost method. This method involves a reduction in the amount of paid benefits and has already been used in 1999 in pension reform. The aim of the article is to indicate what systemic and parametric changes should be introduced to the Polish social insurance system in order to overcome the existing financial deficit. The research methods used in the article include an economic analysis and an analysis of the literature. In diagnosing the financial condition of the Social Insurance Fund, the system efficiency measure was used as a research tool. The conclusion offers the unification of the system, social protection reform, and the use of Individual Social Accounts as means of improving the financial efficiency of the social insurance system in Poland.

Słowa kluczowe

PL

system ubezpieczeń społecznych; zabezpieczenie społeczne; efektywność finansowa systemu; Indywidualne Konto Społeczne; Fundusz Ubezpieczeń Społecznych; zmiany systemowe i parametryczne

EN

social security; social security system; financial efficiency of the system; individual social security account; Social Insurance Fund; system and parametric changes

• Wydawca: Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Organizacja i Zarządzanie
• Rocznik: 2021
• Tom: Nr 84
• Strony: 31--47
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., tab.

Twórcy

autor

Garbiec Roman

• Politechnika Częstochowska, Wydział Zarządzania, Katedra Ekonomii, Inwestycji i Nieruchomości

• https://orcid.org/0000-0001-9868-6204

Bibliografia

• 1. Barr, N. (1993). Ekonomika polityki społecznej. Poznań: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej.
• 2. Benio, M. (2006). Niedostrzegalna prywatyzacja systemu ubezpieczeń społecznych. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, 71, 41-57.
• 3. Bezpieczeństwo dzięki różnorodności. Reforma systemu emerytalno-rentowego w Polsce (1997). Warszawa: Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Reformy Zabezpieczenia Społecznego, 7.
• 4. Drakeford, M. (2000). Privatization and Social Policy. Essex: Harlow.
• 5. Garbiec, R. (2013). Efektywność finansowa publicznego systemu ubezpieczeń w Polsce po reformie w 1999 roku. Częstochowa: Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej.
• 6. Garbiec, R. (2016). Individual Social Security Account as a Tool of Sustainable Development of Social Security System in Poland. In : S. Formankova (Ed.). Trends of Management in the Contemporary Society. Brno: Mendelova Univerzita v Brne, 102-106.
• 7. Garbiec, R. (2017a). Construction of a Sustainable Social Security System in Poland. In: I. Kosiciarova, Z. Kadekova (Eds.). Managerial Trends in the Development of Enterprises in Globalization Era. Nitra: Slovak University of Agriculture in Nitra, 568-574.
• 8. Garbiec, R. (2017b). Nierówności społeczne w polskim systemie ubezpieczeń społecznych. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 51, 293-304.
• 9. Garbiec, R. (2018). Finansowanie i obliczanie wysokości świadczeń emerytalnych w publicznym systemie ubezpieczeń społecznych w Polsce. Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej, 30, 51-66.
• 10. Gasparski, W. (1983). Comments on the concept of efficiency. In: W. Gasparski, T. Pszczółkowski (Eds.). Praxiological studies, Polish contributions to the science of efficient action. Warszawa, Dordrecht, Boston, Londyn: D. Reidel Publishing Company, cop. PWN, 61-83.
• 11. Grewiński, M. (2011). Transformacja polityki społecznej w Europie – główne kierunki reorganizacji. In: M. Grewiński, B. Więckowska (Eds.). Przeobrażenia sfery usług w systemie zabezpieczenia społecznego w Polsce. Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiczna TWP, 31-42.
• 12. Hagemejer, K. (2005). Sustainable, safe and adequate pensions in the ageing society. Policy dilemmas. Polityka Społeczna, wydanie specjalne, 21-47.
• 13. Hagemejer, K., Woodall, J. (2015). How Should the Adequacy of Pension Coverage be Balanced Against Financial Sustainability? Australian Journal of Actuarial Practice, 1, 21-31.
• 14. Kalina-Prasznic, U. (2019). Social solidarity in pension insurance. Ubezpieczenia Społeczne. Teoria i praktyka, 2, 27.
• 15. Kaminski, G. (2019). Analysis of Proposed Changes to the Polish Retirement System and a Comparison to Solutions Used by the Canadian System. Kwartalnik Naukowy Uczelni Vistula, 4(62), 150-161.
• 16. Kieżun, W. (1997). Sprawne zarządzanie organizacją. Warszawa: Szkoła Główna Handlowa.
• 17. Klimas, M. (2013). Postępowanie sądowe w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Warszawa: Wolters Kluwer.
• 18. Kotlikoff, L.J. (1996). Privatization of Social Security: How It Works and Why It Matters. The University of Chicago Press Journal Tax Policy and the Economy, 10, 1-10.
• 19. Prognoza wpływów i wydatków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na lata 2020-2024. Pobrano z: https://www.zus.pl/baza-wiedzy/statystyka/prognozy-fus.
• 20. Roczniki Statystyczne GUS (lata 1990-2001). Pobrano z: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/.
• 21. Roczniki Statystyczne ZUS. Pobrano z: https://www.zus.pl/baza-wiedzy/statystyka/rocznik-statystyczny-ubezpieczen-spolecznych.
• 22. Rutecka, J., Więckowska, B. (2015). Rynkowa polityka społeczna. In: M. Grewiński, A. Karwacki (Eds.). Innowacyjna polityka społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Janusza Korczaka, 132-146.
• 23. Ważniejsze informacje z zakresu ubezpieczeń społecznych (Fundusz Ubezpieczeń Społecznych) z lat 1991-2020. Pobrano z: https://www.zus.pl/baza-wiedzy/statystyka/wazniejsze-informacje-z-zakresu-ubezpieczen-spolecznych-fundusz-ubezpieczen-spolecznych.

Uwagi

Opracowanie rekordu ze środków MEiN, umowa nr SONP/SP/546092/2022 w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki" - moduł: Popularyzacja nauki i promocja sportu (2022-2023).