Wartości krajobrazu opuszczonego przez ludność na przykładzie byłej rusińskiej wsi Borysławka

• Autorzy: Affek Andrzej

Warianty tytułu

EN

Values of landscape abandoned by people. A case study of former ruthenian village Borysławka

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wieś Borysławka (Góry Sanocko‐Turczańskie) istniała do lat 40. XX wieku. Liczyła w 1939 roku 810 mieszkańców, z tego 780 osób deklarowało narodowość ukraińską. Z ponad 140 gospodarstw do naszych czasów nie pozostał żaden dom. Łąki i pola orne zostały zalesione lub leżąc odłogiem podlegały wtórnej sukcesji. Aktualnie jedynymi osobami zapuszczającymi się w głąb lasu są pracownicy leśni, zbieracze poroża i z rzadka potomkowie byłych mieszkańców... Krajobraz byłej wsi Borysławka został na nowo ukształtowany przez ideologię i politykę. Nagła i radykalna zmiana większości charakterystyk badanego krajobrazu spełnia definicję transformacji. Z transformacją krajobrazu wiąże się z kolei utrata jego dotychczasowej tożsamości, ginie duch miejsca (łac. genius loci). W tym kontekście zasadne wydaje się pytanie, czy, a jeśli tak, to jakie wartości można przypisać tak przekształconemu krajobrazowi.

EN

Borysławka village (Sanok‐Turka Mountains) existed until the 1940s. In 1939 there were 810 inhabitants, of which 780 declared Ukrainian nationality. Out of 140 farms no building survived to our times. Meadows and arable land have been afforested or being left uncultivated have undergone secondary succession. Currently, the only people penetrating the forest are foresters, antler gatherers and seldom descendants of former residents. The landscape of the former Borysławka village was shaped again by ideology and politics. The sudden and radical change of most characteristics of studied landscape meets the definition of transformation. Landscape transformation, in turn, entails the loss of its previous identity; the spirit of the place (genius loci) dies. In this context it seems reasonable to question whether, and if so, what values can be assigned to this type of transformed landscape.

Słowa kluczowe

PL

wartość krajobrazu; Góry Sanocko‐Turczańskie; krajobraz opuszczony; ludność; przywiązanie do miejsca

EN

landscape values; Sanok‐Turka Mountains; abandoned landscape; place attachment

• Wydawca: Komisja Krajobrazu Kulturowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Czasopismo: Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
• Rocznik: 2011
• Tom: nr 15
• Strony: 148--160
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., ryc., tab., fot.

Twórcy

autor

Affek Andrzej

• Polska Akademia Nauk, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego, Warszawa, Polska

Bibliografia

• Antrop M., 2005: Why landscapes of the past are important for the future. [w:] Landscape and Urban Planning, 70, s. 21–34.
• Benjamin K., Bouchard A., Domon G., 2007: Abandoned farmlands as components of rural landscapes: An analysis of perceptions and representations. [w:] Landscape and Urban Planning, 83, s. 228–244.
• Brown G., Raymond C., 2007: The relationship between place attachment and landscape values: Toward mapping place attachment. [w:] Applied Geography, 27, 2, s. 89-111.
• Brown G., Reed P., Harris C., 2002: Testing a place-based theory for environmental evaluation: an Alaska case study. [w:] Applied Geography, 22, s. 49–76.
• Dakin S., 2003: There’s more to landscape than meets the eye: towards inclusive landscape assessment in resource and environmental management. [w:] The Canadian Geographer, 47, 2, s. 185–200.
• Hernandez B., Hidalgo C., Salazar-Laplace E., Hess S., 2007: Place attachment and place identity in natives and non-natives. [w:] Journal of Environmental Psychology, 27, s. 310–319.
• Kaltenborn B., Williams D., 2002: The meaning of place: attachments to Femundsmarka National Park, Norway, among tourists and locals. [w:] Norsk Geografisk Tidsskrift–Norwegian Journal of Geography, 56, s. 189-198.
• Kondracki J., 2000: Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.
• Kryciński S., 2007: Przemyśl i Pogórze Przemyskie. Przewodnik. Oficyna Wydawnicza Rewasz, Prószków.
• Kubijowicz W., 1983: Ethnic groups of the South-Western Ukraine (Halyčyna – Galicia) 1.1.1939. Otto Harrassowitz, Wiesbaden.
• Naništová E., 1998: The Dimensions of the Attachment to Birthplace and their Verification after the 40 Years Following the Forced Relocation. [w:] Sociológia, 30, 4, s. 377-394.
• Pisuliński J., 2009: Przesiedlenie ludności ukraińskiej z Polski do USRR w latach 1944-1947. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.
• Połomski K., 2010: Miejsce i przestrzeń. Krajobraz w doświadczeniu mieszkańców Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Relph E., 1976: Place and placelessness. Pion Ltd., London.
• Rylke J., Gąsowska M., 2009: Wartości krajobrazu wiejskiego i przemysłowego dla rozwoju rekreacji na przykładzie wsi warmińskich i Kanału Elbląskiego. [w:] Nauka Przyroda Technologie, 3, 1, s. 1-10.
• Soja M., 2008: Cykle rozwoju ludności Karpat polskich w XIX i XX wieku. Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Solon J., 2004: Ocena zrównoważonego krajobrazu – w poszukiwaniu nowych wskaźników. [w:] Studia ekologiczno-krajobrazowe w programowaniu rozwoju zrównoważonego. Przegląd polskich doświadczeń u progu integracji z Unią Europejską. [red.] Kistowski M., Problemy Ekologii Krajobrazu, 13, s. 49-58.
• Starkel L., 1972: Charakterystyka rzeźby Polskich Karpat (i jej znaczenie dla gospodarki ludzkiej). [w:] Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich, 10, s. 75-150.
• Stephenson J., 2008: The Cultural Values Model: An integrated approach to values in landscapes. [w:] Landscape and Urban Planning, 84, s. 127–139.
• Tuan Y., 1977: Space and place. The perspective of Experience. Edward Arnold (Publishers) Ltd., London.
• Van Eetvelde V., Antrop M., 2004: Analyzing structural and functional changes of traditional landscapes – two examples from Southern France. [w:] Landscape and Urban Planning, 67, s. 79-95.
• Williams D., Patterson M., Roggenbuck J., Watson A., 1992: Beyond the commodity metaphor: Examining emotional and symbolic attachment to place. [w:] Leisure Science, 14, s. 29-46.
• Williams D., Vaske J., 2003: The measurement of place attachment: Validity and generalizability of a psychometric approach. [w:] Forest Science, 49, 6, s. 830-840.