3-Metylobutan-l-ol. Dokumentacja proponowanych wartości dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego

• Autorzy: Konieczko K. , Czerczak S.

Warianty tytułu

EN

3-Methylbutan-l-ol

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

3-Metylobutan-l-ol jest bezbarwną, oleistą cieczą o charakterystycznym zapachu. Powstaje jako produkt uboczny w trakcie fermentacji alkoholowej - jest jednym z głównych składników oleju fuzlowego. 3-Metylobutan-l-ol jest stosowany jako substrat lub półprodukt w przemyśle chemicznym (m.in. do produkcji syntetycznych środków zapa¬chowych) i farmaceutycznym. Znalazł również wiele zastosowań wynikających z faktu, że jest bardzo dobrym rozpuszczalnikiem takich substancji, jak: tłuszcze, alkaloidy, żywice, woski, olejki zapachowe, kauczuk syntetyczny, farby i lakiery. 3-Metylobutan-l-ol wchłania się dobrze przez drogi oddechowe i z przewodu pokarmowego. Pary 3-metylobutan-l-olu działają drażniąco na błony śluzowe oczu i górnych dróg oddechowych, a w skrajnych przypadkach mogą uszkodzić rogówkę. U ludzi 3 - 5-minutowe narażenie na pary 3-metylobutan-l-olu o stężeniu 360 mg/m3 wywołuje lekkie podrażnienie gardła u osób niezaklimatyzowanych, natomiast o stężeniu 540 mg/m3 - podrażnienie oczu i górnych dróg oddechowych. Brak jest danych dotyczących skutków układowych przewlekłego narażenia na 3-metylobutan-l-ol u ludzi. Po przedłużającym się lub powtarzającym narażeniu może wystąpić wysuszenie, pękanie skóry oraz jej stany zapalne. Ostra toksyczność 3-metylobutan-l-olu u zwierząt laboratoryjnych po podaniu dożołądkowym i na skórę jest stosunkowo mała. 3-Metylobutan-l-ol działa silnie drażniąco na oczy królika, natomiast powoduje jedynie minimalne podrażnienie skóry. Pary alkoholu działają również drażniąco na drogi oddechowe. U myszy, narażonych na 3-metylobutan-l-olu o stężeniu wynoszącym ponad 10830 mg/m3 (3000 ppm) częstość oddechów zmalała średnio o około 38%. W pracach przeglądowych są cytowane dwie, znacznie różniące się, wartości RD50 dla 3-metylobutan-l-olu: 2639 mg/m3 (731 ppm) i 16072 mg/mJ (4452 ppm). W dostępnym piśmiennictwie nie znaleziono danych dotyczących działania mutagennego 3-metylobutan-l-olu. Alkohol ten nie jest klasyfikowany przez IARC pod względem działania rakotwórczego. Nie wykazuje działania em- briotoksycznego, fetotoksycznego ani teratogennego po narażeniu inhalacyjnym ciężarnych samic królików i szczurów na pary tego alkoholu o stężeniu 10000 mg/m3 w warunkach narażenia podostrego. Obowiązująca obecnie w Polsce wartość NDS wynosi 100 mg/m3, a wartość NDSCh 450 mg/m3. W większości państw wartość NDS została ustalona na poziomie 360 mg/m3, a wartość NDSCh na poziomie 450 mg/m3. Biorąc pod uwagę powyższe dane, zaproponowano przyjęcie wartości NDS dla 3-metylobutan-l-olu na poziomie 200 mg/m3. Podstawą były wyniki badania przeprowadzonego na ochotnikach, u których stwierdzono, w przypadku osób niezaklimatyzowanych, lekkie podrażnienie gardła po narażeniu przez 3 -s- 5 minut na 3-metylobutan-l-ol o stężeniu 360 mg/m3. Wartość tę przyjęto za wartość NOAEL dla działania drażniącego 3-metylobutan-l-olu, współczynnik niepewności związany z wrażliwością osobniczą przyjęto równy 2, obliczona stąd wartość NDS po zaokrągleniu wynosi 200 mg/m3. Wartość NDSCh zaproponowano na poziomie 400 mg/m3 (2 razy wartość NDS), czyli tak jak dla substancji o działaniu drażniącym.

EN

3-Methylbutan-l-ol is a colorless, oily liquid with a pungent taste and a characteristic odor. Isoamyl alcohol is the primary constituent of fusel oil, a by-product of alcoholic carbohydrate fermentation. 3-Methylbutan-l-ol is used in manufacturing pharmaceutical and chemical products. It is also used as a solvent. Methylbutan-l-ol irritates mucous membranes of the respiratory tract and eyes. Exposure to isoamyl alcohol can produce corneal damage. Following exposure at high concentration, it produced narcosis. Human volunteers complained of slight throat irritation at 360 mg/m3 and of ocular and upper respiratory tract irritation after exposure at 540 mg/m3 for 3 to 5 minutes.

Słowa kluczowe

PL

3-metylobutan-1-ol; narażenie zawodowe; wartość NDS

EN

3-methylbutan-1-ol; occupational exposure; MAC-values

• Wydawca: Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
• Rocznik: 2002
• Tom: Nr 1 (31)
• Strony: 79--98
• Opis fizyczny: Bibliogr. 42 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Konieczko K.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 90-950 Łódź ul. św. Teresy 8

autor

Czerczak S.

• Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 90-950 Łódź ul. św. Teresy 8

Bibliografia

• 1. Alkohole amylowe I-rz. Karty substancji niebezpiecznych (1996) Warszawa, CIOP.
• 2. Amoore J.E., Hautala E. (1983) Odor is an aid to chemical safety: odor thresholds compared with threshold limit values and volatiles for 214 industrial chemicals in air and waterd dilution. J. Appl. Toxicol. 3(6), 272-290.
• 3. Bos P.M.J. i in. (1992) Evaluation of sensory irritation test for assessment of occupational health risk. Toxicology 21(6), 423-450.
• 4. Browning E. (1965) Toxicity and metabolism of industrial solvents. New York, Elsevier Publishing Company, 362-363.
• 5. Carlson G.P. (1994) In vitro esteryfication of fatty acids by various alcohols in rats and Rabbits. Toxicology Letters 70(1), 57-61.
• 6. Carpanini F.M.B. i in. (1973) Short-term toxicity of isoamyl alkohol in rats. Food and Cosmetics Toxicology 11:,713-724.
• 7. CHEMINFO, d.base (1997).
• 8. Encyclopaedia of occupational health and safety (1981) Genewa, ILO 1602-1603.
• 9. Fiserova-Bergerowa V. i in. (1990) Dermal absorption of industrial chemicals: criteria for skin notation. American Journal of Industrial Medicine 17, 617-635.
• 10. Gosselin R.E., Smith R.P., Hodge H.C. (1984) Clinical Toxicology of Commercial Products. 5th ed., Section n, Ingredients Index, 175. Baltimore, Williams & Wilkins.
• 11. Guide to occupational exposure values (1996) Compiled by American Conference of Governmental Industrial Hygienists.
• 12. HSDB, d.base (1997).
• 13. Isoamyl alcohol (1996) TLVs and other occupational exposure values- 1996. Documentation of threshold limit value, ACGIH.
• 14. Kane L.E. i in. (1980) Evaluation of sensory irritation from some common industrial solvents. Am. Ind. Hyg. Assoc. J. 41(6), 451-455.
• 15. Klimisch H.J., Hellwig J. (1995) Studies on the prenatal toxicity of 3-methyl-1-butanol and 2-methyl-1-propanol in rats and rabbits following inhalation exposure. Fundam. Appl. Toxicol. 27(1), 77-89.
• 16. Kostrubsky V.E. i in. (1995a) Acute hepatoxicity of acetaminophen in rats treated with ethanol plus isopentanol. Biochem-Pharmacol. 50(11), 1743-1748.
• 17. Kostrubsky V.E. i in. (1995b) Ethanol and isopentanol increase CYP3A and CYP2E in primary cultures of human hepatocytes. Arch. Biochem. Biophys. 322(2), 516-520.
• 18. Louis C.A. i in. (1993) Synergistic induction of cytochrome P450s by ethanol and isopentanol in cultures of chick embryo and rat hepatocytes. Toxicol. Appl. Pharmacol. 118(2), 169-176.
• 19. Louis C.A. i in. (1994) Synergistic increases in rat hepatic cytochrome P450s by ethanol and isopentanol. J. Pharmacol. Exp. Ther. 269(2), 838-845.
• 20. Łazariew N. W. (1954) Substancje szkodliwe w przemyśle. T.l. Warszawa, PWT.
• 21. McLaughlin J. Jr i in. (1964) Toxicity of fourteen volatile chemicals as measured by the chick embryo method. Am. Ind. Hyg. Assoc. J. 25, 282-284.
• 22. Morris J.B. i in. (1991) Deposition of dibasic esters in the upper respiratory tract of the male and female Sprague-Dawley rat. Toxicol. Appl. Pharmacol. 108(3), 538-546.
• 23. Muller J., Greff G. (1984) Recherche de relations entre toxicité de molecules d'interet industriel et properietes physico-chimiques: test d'irritation des voies aeriennes supérieures applique a quattre familles chimiques. Food Chem. Toxicol. 8, 661.
• 24. Munch J.C.: (1972) Aliphatic alkohols and alkyl esters: narcotic and lethal potencies to tadpoles and to rabbits. IMS, The International Journal of Industrial Medicine and Surgery. 41(4), 31-33.
• 25. Narażenie na czynniki szkodliwe w zakładach pracy nadzorowanych przez Państwową Inspekcję Sanitarną (1997) Materiały Pracowni Higieny Pracy. Łódź, IMP.
• 26. NIOSH (1994) Pocket guide to chemical hazards. U.S. Department of Health and Human Service.
• 27. NIOSH/OSHA (1981) Occupational health guidelines for isoamyl alcohol. Occupational Health Guidelines for Chemical Hazards, U.S. DHHS, Public Health Service Centers for Disease Control, U.S. Department of Labor.
• 28. Opdyke D.L.J. (1978) Isoamyl alkohol. Fragrance raw material monographs. Food and Cosmetics Toxicology. 16, supplement 1, 785-788.
• 29. Patty's Industrial hygiene and toxicology (1982) 3rd ed. Vol. 2C. Wiley, 4588-4591, 4594-4599.
• 30. RTECS, d.base (1997).
• 31. Schaper M. (1993) Development of a database for sensory irritants and its use in establishing occupational exposure limits. Am. Ind. Hyg. Assoc. J. 54(9), 488-544.
• 32. Seńczuk J. (1990) Toksykologia. Warszawa, PZWL.
• 33. Sinclair J.F. i in.(1984) Aminopiryne and biphenyl metabolism in cultured hepatocytes. Induction by alcohols. Biochem. Pharmacol. 33(2), 187-190.
• 34. Słownik Chemiczny (1995) Warszawa, Wiedza Powszechna.
• 35. Smyth H.F. i in. (1962) Range-finding toxicity data: list VI. Am. Ind. Hyg. Assoc. J. 23,95-96.
• 36. Smyth H.F. i in. (1969) Range-finding toxicity data: list VII. Am. Ind. Hyg. Assoc. J. 30: 470-476.
• 37. TOMES, d.base (1997).
• 38. TOXIC, d.base (1994) Bruksela.
• 39. Zagradnik R. i in. (1962) Toxicity alcohols and their potassium xanthates. Farmak. Toks. 25, 618-622.
• 40. Załącznik do obwieszczenia ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 17 maja 1995 r. DzU nr 69, poz. 351.
• 41. Załącznik nr 1 do rozporządzenia ministra zdrowia i opieki społecznej z dnia 21 sierpnia 1997 r. w sprawie substancji chemicznych stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub życia. DzU nr 105, poz. 671
• 42. Żiriakow W.G. (1976) Chemia organiczna. Warszawa, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne.