Zmiany rzeźby terenu związane z historyczną eksploatacją rud żelaza w rejonie częstochowskim

• Autorzy: Gawor Ł.

Warianty tytułu

EN

Changes of morphology connected with historical exploitation of iron ores in Częstochowa area

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Eksploatacja doggerskich rud syderytowych w rejonie częstochowskim trwała nieprzerwanie ponad 600 lat. Związana z nią zmiana rzeźby terenu uwidacznia się przede wszystkim w postaci deponowanych na zwałowiskach odpadów po górnictwie i przeróbce rud żelaza. Na początku lat 70. ubiegłego wieku nastąpił proces likwidacji górnictwa w opisywanym rejonie. Jako pierwszą zlikwidowano w 1970 r. kopalnię Rudniki w Rudnikach koło Zawiercia, a jako ostatnią kopalnię Wręczyca we Wręczycy Wielkiej w 1982 r. W artykule przedstawiono charakterystykę zmian rzeźby terenu na przykładzie analizy zwałowisk po górnictwie i przeróbce rud żelaza w Częstochowskim Zagłębiu Rudonośnym. Na analizowanym obszarze zinwentaryzowano 41 zwałowisk po górnictwie i przeróbce rud żelaza, które są zlokalizowane pomiędzy Częstochową, Konopiskami, Kłobuckiem i Zawierciem. W artykule sporządzono charakterystykę wybranych obiektów oraz zaproponowano kierunki ich rekultywacji oraz zagospodarowania.

EN

Dogger siderite ores in the Czestochowa region have been exploitated for over 600 years. Changes of the ground connected with this exploitation may be seen as wastes after mining and preparation of iron ores disposed in the form of dumps. At the beginning of the 70`s of former century a process of closing of mining in described area begun. The first mine “Rudniki” was closed in 1970 in Rudniki, in the neighborhood of Zawiercie, the last closed mine was „Wręczyca” in Wręczyca Wielka in 1982. In the paper there is presented an characteristic of changes of the morphology exemplified on analysis of dumping grounds after exploitation and preparation of iron ores in the Czestochowa Ore-Bearing Basin. In the analyzed area there was done an inventarization of 41 dumping grounds, after mining and preparation of iron ores, which are situated between Częstochowa, Konopiska, Kłobuck and Zawiercie. In the paper there is resented a characterization of chosen objects and the directions of reclamation and using are proposed.

Słowa kluczowe

PL

zwałowiska po górnictwie i przeróbce rud żelaza; doggerskie syderytowe rudy żelaza; waloryzacja; rekultywacja

EN

dumps after mining and preparation of iron ores; Dogger siderite iron ores; valorization; reclamation

• Wydawca: KGHM CUPRUM Spółka z o.o. Centrum Badawczo-Rozwojowe
• Czasopismo: Cuprum : czasopismo naukowo-techniczne górnictwa rud
• Rocznik: 2017
• Tom: nr 2
• Strony: 61--69
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Gawor Ł.

• Politechnika Śląska, Instytut Geologii Stosowanej, Gliwice

Bibliografia

• 1. Adamski A., 1994, Górnictwo rud żelaza w Regionie Częstochowskim, Wyd. Zarządu SITG, Częstochowa.
• 2. Gabzdyl W., 1999, Geologia złóż, Skrypty uczelniane Politechniki Śląskiej, nr 2163, Gliwice.
• 3. Gawor Ł., Warcholik W., Dolnicki P., 2015, Możliwości zagospodarowania i odzysku odpadów po górnictwie i przeróbce rud żelaza ze zwałowisk w Częstochowskim Zagłębiu Rudonośnym, Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego, vol. 29, nr 3.
• 4. Kondracki J., 2011, Geografia regionalna Polski, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.
• 5. Lasatowicz T., Piecuch, T., 1982: Badania nad możliwością utylizacji posyderytowego surowca odpadowego kopalni rud żelaza, Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej, 123, s. 93-111.
• 6. Mrzygłód T., 1996, Skład mineralny odpadów rud żelaza jako kryterium ich proekologicznego wykorzystania, Arch. Zakł. Miner. Petr. i Geoch. AGH.
• 7. Osika R., 1954, Badania geologiczne iłów rudonośnych Jury Krakowsko-Wieluńskiej, Biul. Inst. Geol., 1, s. 9-171.
• 8. Piecuch T. (red.), 1979, Badania nad możliwością i celowością utylizacji posyderytowych hałd rejonu Częstochowy, Arch. Inst. Inżynierii Ląd. Politechniki Częstochowskiej.
• 9. Ratajczak T., 1998, Hałdy po górnictwie rud żelaza w rejonie częstochowskim – stan aktualny i możliwości zagospodarowania, IGSMiE PAN, Kraków.
• 10. Ratajczak T., Korona W., 2000, Charakterystyka mineralogiczno-chemiczna i surowcowa materiałów z hałd po kopalnictwie rud żelaza w rejonie częstochowskim, Przegląd Geologiczny, vol. 48, nr 7.
• 11. Sikorska-Maykowska M. (red.), 2001, Waloryzacja środowiska przyrodniczego i identyfikacja jego zagrożeń na terenie województwa śląskiego, UM Woj. Śląskiego.
• 12. Szczepański A., Lasatowicz T., Malicki W., 1990, Zmiany w środowisku przyrodniczym pod wpływem eksploatacji rud żelaza w rejonie częstochowskim, Zeszyty naukowe Politechniki Częstochowskiej.
• 13. Wachowicz A., Podgórski R., 1970, Prace nad wykorzystaniem w przemyśle ceramiki budowlanej iłów i iłołupków z kopalnictwa rud żelaza, Ceramika Budowlana, 6, s. 121-126.
• 14. www.geostanowiska.pgi.gov.pl

Uwagi

PL

Opracowanie ze środków MNiSW w ramach umowy 812/P-DUN/2016 na działalność upowszechniającą naukę (zadania 2017).